Οι συνταγές που οδήγησαν μεγάλες εταιρείες στα δικαστήρια.
Της Δέσποινας Χάρου
Ίσως το πολυτιμότερο μυστικό στον κόσμο, που φυλάσσεται για πάνω από 130 χρόνια και η αξία του ανέρχεται σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, είναι η συνταγή της Coca Cola! Κι όμως υπάρχει λόγος που το παγκόσμιο μεγαθήριο είναι η δημοφιλέστερη μάρκα στον πλανήτη και παρόλο που πολλές εταιρίες έχουν κάνει προσπάθεια να προσομοιάσουν το αρχικό προϊόν, καμία δεν κατάφερε να την αντικαταστήσει στην αγορά. Μία άλλη περίπτωση είναι η σάλτσα Worcestershire της οποίας η συνταγή παρέμεινε επτασφράγιστο μυστικό για 2 αιώνες!
Ένα τέτοιο μυστικό κάνει το εμπόρευμα μοναδικό και την εταιρεία, να υπερτερεί σε σχέση με τους ανταγωνιστές της και να της δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Αυτή τη μυστικότητα είναι που απέτυχαν να εξασφαλίσουν εταιρίες κατά καιρούς, με αποτέλεσμα να βρεθεί εκτεθειμένο τόσο το προϊόν τους όσο και η ίδια η επωνυμία, φτάνοντας μέχρι και τις δικαστικές αίθουσες. Παρακάτω παρατίθενται τρεις περιπτώσεις που συνέβη αυτό.
Torchy’s Tacos vs. Texas Taco Co.
Το 2007, οι ιδιοκτήτες του εστιατορίου Torchy’s Tacos στο Όστιν του Τέξας, συνειδητοποίησαν πως ορισμένοι πελάτες τους, είχαν προσθέσει τοποθεσία σε δημοσιεύσεις τους σε κατάστημα εν ονόματι Texas Taco Co. Τότε οι ιδιοκτήτες προέβησαν σε μηνύσεις εναντίον του πρώην μάγειρα τους, Mario DeJesus, ισχυριζόμενοι πως τους έκλεψε τις συνταγές από την “βίβλο των tacos”, καθώς και την αισθητική του καταστήματος. Το Torchy’s ισχυρίστηκε ότι η “Βίβλος” του Taco είναι ιδιαίτερα “ιερή” επειδή περιγράφει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το πώς ακριβώς να συνδυάσεις τα υλικά, να μαγειρέψεις και να συναρμολογήσεις κάθε πιάτο.
Όπως φάνηκε, τα εστιατόρια ήταν σχεδόν πανομοιότυπα, με αρκετούς πελάτες μάλιστα να τα μπερδεύουν. Ωστόσο δεν υπήρχε κάποια απόδειξη κλοπής ώστε να αποδειχθεί το αδίκημα και το Texas Taco Co. αρνήθηκε τους ισχυρισμούς.
Dumpling Daughter vs. Dumpling Girl
To 2015 στη Βοστόνη, η Nadia Spellman, ιδιοκτήτρια του δημοφιλούς κινέζικου εστιατορίου, Dumpling Daughter, κατηγόρησε δύο πρώην υπαλλήλους της, με τον ισχυρισμό πως έκλεψαν τις πρωτότυπες συνταγές της για να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση με ζυμαρικά, Dumpling Girl. Σύμφωνα με την ίδια, η επιχείρηση βασιζόταν σε μυστικές συνταγές που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, τις οποίες φαίνεται να χρησιμοποίησαν οι πρώην υπάλληλοι της, για να φτιάξουν ένα σχεδόν πανομοιότυπο εστιατόριο. Κατόπιν αυτού, η ίδια κατέθεσε αγωγή κατά της Dumpling Daughter, για παραβίαση εμπορικού σήματος.
Πράγματι αποδείχθηκε πως οι πρώην υπάλληλοι είχαν εκμεταλλευτεί τις συνταγές της Dumpling Daughter, για να δημιουργήσουν τις συνταγές της Dumpling Girl, οι οποίες σε ποσοστό 80% περίπου, ήταν ίδιες. Το Dumpling Girl έχει υποστεί έκτοτε μια αλλαγή επωνυμίας με ένα νέο όνομα, Star Dumplings, και ένα τροποποιημένο μενού που αποκλείει τις περισσότερες από τις περιγραφές του μενού “copycat”.
Wild Ginger vs. Jujube Tree
Την ίδια χρόνια με το προηγούμενο συμβάν, σε δικαστική διαμάχη κατέληξε το vegan εστιατόριο του Μανχάταν Wild Ginger με το αντίστοιχο Jujube Tree, για αντιγραφή των μενού του πρώτου, κατηγορία που βαραίνει δύο πρώην υπαλλήλους. Ο επόπτης κουζίνας Zhong Gui Ren και ο σεφ Wu Qu Song κατηγορήθηκαν για συνωμοσία με αρκετούς συναδέλφους για να εντοπίσουν κοινά σημεία όχι μόνο στα μενού αλλά και στις γραμματοσειρές, μέχρι τη διακόσμηση.
Ωστόσο το Jujube Tree κατηγορήθηκε ακόμη για την κλοπή 25 περίπου μοναδικών συνταγών σάλτσας, που συνήθιζε να φτιάχνει ο ίδιος ο συνιδιοκτήτης του Wild Ginger, για να διασφαλίσει πως δεν τις γνωρίζει κανείς. Το εστιατόριο ζήτησε αποζημίωση για παραβίαση εμπορικών σημάτων και πνευματικών δικαιωμάτων καθώς και αθέμιτο ανταγωνισμό.
Το πιθανότερο είναι, κανένα από τα πάνω περιστατικά να μην είχε συμβεί, αν οι ιδιοκτήτες είχαν υποβάλει το προσωπικό σε σύναψη συμφωνητικού εχεμύθειας. Η (παράνομη) χρήση ιδιοκτησίας με εμπορικό σήμα, μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις για μια επιχείρηση, στην εικόνα, στην πελατεία και κατ’ επέκταση στα έσοδα. Έτσι ένα από τα ισχυρότερα όπλα που μπορεί να χρησιμοποιήσει μια εταιρία ώστε να διαφυλάξει το εμπορικό σήμα και τις συνταγές της, είναι το σύμφωνο εμπιστευτικότητας. Το πραγματοποιούν ήδη αρκετές επιχειρήσεις και στην Ελλάδα, προκειμένου να καλυφθούν νομικά, σε περίπτωση που κάποιος πρώην υπάλληλος αποκαλύψει κάτι από αυτά που προβλέπει το σύμφωνο.
Ο Mitch Baker, διευθυντικός συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Fisher & Phillips στο Portland του Oregon, συνιστά να είστε επιλεκτικοί σε ό,τι συμπεριλαμβάνετε σε μια NDA (σύμφωνο εμπιστευτικότητας) , “Μην λέτε ότι όλες οι πληροφορίες που έχετε είναι εμπιστευτικές”, προτρέπει ο Baker, “Θα είναι αδύνατο να δείξετε ότι έχετε αντιμετωπίσει όλες αυτές τις πληροφορίες ως εμπιστευτικές”. Σύμφωνα με το The Food Law Firm, μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία απαγορευμένων πληροφοριών, όπως συνταγές, εμπορικά μυστικά και πολλά άλλα, και μπορεί να διαρκέσει 1-5 χρόνια από την αποχώρηση του εργαζομένου από την εταιρία.
Εκτός όμως από τη σύναψη συμφωνητικού εμπιστευτικότητας, μια εταιρία μπορεί να υποβάλλει τους υπαλλήλους της σε σύναψη συμφωνίας μη ανταγωνισμού ή μη πρόσκλησης. Με την υπογραφή αυτού, ο εκάστοτε υπάλληλος δεσμεύεται ότι για ένα Χ χρονικό διάστημα μετά την αποδέσμευση του από την εταιρία, δεν μπορεί να απασχοληθεί σε εταιρία παρόμοιου αντικειμένου, ή σε άλλη περίπτωση σε εταιρίες μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής απόστασης.
Το 2017, το Eater ανέφερε ότι ο σεφ Adam Leonti είχε φύγει από ένα εστιατόριο όπου είχε υπογράψει μια αυστηρή συμφωνία μη ανταγωνισμού που του απαγόρευε να μαγειρεύει οπουδήποτε στη Νέα Υόρκη για έναν ολόκληρο χρόνο μετά την αποχώρησή του, επηρεάζοντας σοβαρά την καριέρα του. “Όταν ο μόνος λόγος που οι άνθρωποι έρχονται στο εστιατόριό σας είναι ο σεφ, η απώλεια του σεφ προκαλεί ανεπανόρθωτη βλάβη”, λέει ο Roy Salins, συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Davis Wright Tremaine. “Αν ανοίξει απέναντι ή στην περιοχή, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την επιχείρηση. Αυτό το είδος βλάβης σημαίνει ότι ένας δικαστής πιθανότατα θα επιβάλει το μη ανταγωνισμό”.
Ένας άλλος τρόπος διαφύλαξης εμπορικών μυστικών εκτός από τις συμβάσεις, είναι η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μιας νέας ή σπάνιας τεχνικής, στην οποία μπορεί ένα εστιατόριο να προβεί, μόνο αν και εφόσον μπορεί να αποδείξει πως είναι πραγματικά μοναδική. Ένα παράδειγμα αυτού του είδους μαγειρικής πατέντας είναι η διαδικασία ξηρής γήρανσης του κρέατος που εφευρέθηκε από τον σεφ David Burke το 2009. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για αυτήν την τεχνική περιλαμβάνει μια λεπτομερή επιστημονική εξήγηση του τρόπου με τον οποίο ωριμάζουν οι μπριζόλες. Η μέθοδος περιλαμβάνει τη χρήση ενός ειδικού δωματίου σχεδιασμένου με τούβλα αλατιού, όλα για την παραγωγή ενός προϊόντος κρέατος που δεν ήταν ποτέ διαθέσιμο στην αγορά πριν, σύμφωνα με το Mashed.
Ωστόσο σύμφωνα με το Modern Restaurant Management, ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας διαρκεί μόνο για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και ο εκάστοτε σεφ ή ένα εστιατόριο, είναι υποχρεωμένοι να δημοσιεύσουν όλες τις λεπτομέρειες της συνταγής ή της τεχνικής για να τη δει ο κόσμος. Φανταστείτε τι θα είχε γίνει αν η Coca- cola είχε πάρει αυτό το μέτρο και λίγα χρόνια μετά που θα έληγε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, θα μπορούσε οποιαδήποτε εταιρία να παρασκευάσει το διάσημο αναψυκτικό;
Έτσι λοιπόν αν σκοπεύετε να κρατήσετε την επωνυμία ή τη συνταγή σας για περισσότερες δεκαετίες, κρατήστε μια συνταγή κρυφή, όπως έκανε η Coca Cola. Μερικές φορές είναι τόσο απλό, να διδάσκετε τις μυστικές συνταγές μόνο στους ανθρώπους που πρέπει πραγματικά να τις γνωρίζουν, λέει το Webstaurant Store. Το 2018, οι Los Angeles Times ανέφεραν ότι ούτε ο επικεφαλής σεφ του KFC, Bob Das, δεν γνώριζε τη φόρμουλα για τα 11 βότανα και μπαχαρικά που συνθέτουν την πολυδιαφημισμένη και πολύ μυστική συνταγή του KFC. Σε αυτήν την περίπτωση, ένα φυσικό αντίγραφο της συνταγής μπορεί απλώς να αποθηκευτεί σε μια ασφαλή ή κλειδωμένη τοποθεσία.
Ένας ακόμη τρόπος να διαφυλάξετε τις συνταγές σας είναι να μπορείτε να προμηθεύεστε συστατικά που κανείς άλλος δεν μπορεί. Θα αναφέρουμε ξανά την Coca Cola ως παράδειγμα που προφανώς έχει μελετήσει εκτενώς αυτά τα βήματα γι’ αυτό άλλωστε και συνεχίζει να ηγείται. Η εταιρία λοιπόν, είναι ο μόνος νόμιμος εισαγωγέας του φυτού κόκας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με το ABC News, είναι ακόμη πιο κλειδωμένο από αυτό: “Υπάρχει μόνο ένα εργοστάσιο στη χώρα που επεξεργάζεται τα φύλλα αποκλειστικά για την εταιρεία. Έτσι, ακόμα κι αν μια άλλη εταιρεία έπιανε στα χέρια της τη μυστική συνταγή της Coca-Cola, θα ήταν αδύνατο να την φτιάξουν με τον ίδιο τρόπο, καθώς θα “μπερδευτούν” με την Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών.
Φυσικά σε μικρότερη κλίμακα τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, αφού συχνά τα εστιατόρια παραγγέλνουν πρώτες ύλες από τους ίδιους προμηθευτές. Γι΄αυτό δεν είναι λίγοι οι σεφ που επιλέγουν να αγοράσουν ορισμένα συγκεκριμένα υλικά από μικρότερους παραγωγούς και αγρότες (μέσω του Fig Restaurant).
Μια συνταγή εκτός από επιλογή υλικών όμως, είναι και η τεχνική με την οποία ένας σεφ δημιουργεί ένα μοναδικό πιάτο. Έτσι, μια συνταγή που είναι δύσκολο να αντιγραφεί, είναι μια ακόμη λύση. Για παράδειγμα, το Buvette, ένα μικρό γαλλικό εστιατόριο στη Νέα Υόρκη, κάνει κάτι ιδιαίτερο στην ομελέτα του. Η μέθοδος δεν είναι σε καμία περίπτωση βιομηχανικό μυστικό, ωστόσο είναι δύσκολη στην εφαρμογή, που λίγα εστιατόρια μπορούν να την εφαρμόσουν.
Σε γενικές γραμμές υπάρχουν αρκετές δικλείδες ασφαλείας για της επιχειρήσεις που θέλουν να προστατευθούν, ωστόσο μια συνταγή, τουλάχιστον ως λίστα συστατικών, είναι αρκετά δύσκολο (έως απίθανο) να προστατεύεται νομικά από πνευματικά δικαιώματα.
Πληροφορίες από
https://www.allbusiness.com/delicious-cases-recipe-espionage-protect-trade-secrets-104785-1.html
https://www.mashed.com/386715/how-restaurants-really-protect-their-secret-recipes/
Ακολουθήστε το Cibum 
