Με ποιο τρόπο σχετίζεται το πείραμα του Pavlov;
Όλοι νιώθουμε ή έχουμε νιώσει κάποια στιγμή αυτό το “γαργάλημα” της επιθυμίας για ούρηση όταν ακούμε τρεχούμενο νερό, πολλώ δε μάλλον όταν βρισκόμαστε στο ντουζ ή στη θάλασσα ή ακόμη κι όταν ερχόμαστε σε επαφή με ζεστό νερό. Ωστόσο λίγοι γνωρίζουν την λειτουργία που πυροδοτεί αυτή την αίσθηση και αυτήν τη περίεργη σύνδεση μεταξύ εγκεφάλου και ουροδόχου κύστης.
Σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν επιστήμονες ουρολογίας αλλά και ψυχολογίας στο TheConversation, ο εγκέφαλος και η κύστη μας βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία μεταξύ τους μέσω ενός νευρωνικού δικτύου που ονομάζεται άξονας εγκεφάλου-κύστης. “Αυτός ο πολύπλοκος ιστός κυκλωμάτων αποτελείται από αισθητηριακή νευρική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένου του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτές οι νευρικές συνδέσεις επιτρέπουν την αποστολή πληροφοριών εμπρός και πίσω μεταξύ του εγκεφάλου και της ουροδόχου κύστης.Ο άξονας εγκεφάλου-ουροδόχου κύστης όχι μόνο διευκολύνει την πράξη της ούρησης, αλλά είναι επίσης υπεύθυνος να μας λέει ότι πρέπει να προχωρήσουμε εξαρχής”, λένε.
Καθώς η κύστη γεμίζει με ούρα και διαστέλλεται, αυτό ενεργοποιεί ειδικούς υποδοχείς που ανιχνεύουν τέντωμα στην πλούσια σε νεύρα επένδυση του τοιχώματος της κύστης. Αυτές οι πληροφορίες μεταδίδονται στη συνέχεια στην «περιυδραγωγή φαιά ουσία», ένα μέρος του εγκεφάλου στο εγκεφαλικό στέλεχος που παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση πλήρωσης της κύστης. Μόλις η ουροδόχος κύστη φτάσει σε ένα συγκεκριμένο όριο (περίπου 250-300 ml ούρων), ενεργοποιείται ένα άλλο τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται «κέντρο ούρησης της ουροδόχου κύστης» και δίνει σήμα ότι η κύστη πρέπει να εκκενωθεί. Εμείς, με τη σειρά μας, το καταγράφουμε ως αυτό το πολύ οικείο αίσθημα πληρότητας και πίεσης χαμηλά.
Πέρα από αυτό, ωστόσο, μια σειρά καταστάσεων μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την ανάγκη μας για ούρηση, αυξάνοντας την παραγωγή ούρων ή/και διεγερτικά αντανακλαστικά στην ουροδόχο κύστη. Σε μελέτη του 2015, οι ερευνητές απέδειξαν ότι όσοι έχουν ουροποιητικά προβλήματα ήταν πιο εύκολο να ξεκινήσουν την ούρηση όταν ακούνε τον ήχο του τρεχούμενου νερού που παίζεται σε ένα smartphone.
Αρχικά, ο ήχος του τρεχούμενου νερού μπορεί να έχει μια χαλαρωτική φυσιολογική επίδραση, αυξάνοντας τη δραστηριότητα του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αυτό θα χαλαρώσει τους μύες της ουροδόχου κύστης και θα προετοιμάσει την κύστη για άδειασμα. Ταυτόχρονα, ο ήχος του τρεχούμενου νερού μπορεί επίσης να συνδέεται με την Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση (το πείραμα του Pavlov). Λόγω των αμέτρητων περιπτώσεων στη ζωή μας, όπου αυτός ο ήχος συμπίπτει με την πραγματική πράξη της ούρησης, μπορεί να προκαλέσει μια ενστικτώδη αντίδραση να κάνουμε το ίδιο.
Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση (Pavlovian Conditioning ή Respondent Conditioning ή classical conditioning)
Η θεωρία της μάθησης του Pavlov, γνωστή ως Κλασική Εξαρτημένη Μάθηση ή Pavlovian conditioning είναι μια μορφή συνειρμικής μάθησης, η οποία υποστηρίζει ότι οι συμπεριφορές μπορούν να διδαχθούν μέσω της συσχέτισης μεταξύ διαφορετικών ερεθισμάτων.
Η κλασική Εξαρτημένη Μάθηση (αργότερα αναπτύχθηκε από τον Watson, το 1913) περιλαμβάνει την εκμάθηση συσχέτισης ενός ερεθίσματος άνευ όρων που ήδη επιφέρει μια συγκεκριμένη απόκριση (δηλ. ένα αντανακλαστικό) με ένα νέο ουδέτερο (προϋποθέσιμο) ερέθισμα, έτσι ώστε το νέο ερέθισμα να επιφέρει την ίδια απόκριση.
Σύμφωνα με τον Pavlov οι ορισμοι περιγράφονται ως εξής:
Ουδέτερο ερέθισμα (NS): Ένα ερέθισμα που αρχικά δεν προκαλεί συγκεκριμένη απόκριση ή αντανακλαστική δράση. Με άλλα λόγια, πριν λάβει χώρα οποιαδήποτε ρύθμιση, το ουδέτερο ερέθισμα δεν έχει καμία επίδραση στη συμπεριφορά ή στη φυσιολογική απόκριση που μας ενδιαφέρει. Για παράδειγμα, στο πείραμα του Pavlov, ο ήχος ενός μετρονόμου ήταν αρχικά ένα ουδέτερο ερέθισμα, καθώς δεν προκαλούσε τη σιελόρροια των σκύλων.
Ερέθισμα άνευ όρων (UCS): Αυτό είναι ένα ερέθισμα που ενεργοποιεί φυσικά και αυτόματα μια απόκριση χωρίς καμία ανάγκη μάθησης. Στο πείραμα του Pavlov, η τροφή ήταν το άνευ όρων ερέθισμα καθώς προκάλεσε αυτόματα σιελόρροια στους σκύλους.
Ερεθισμένο ερέθισμα (CS): Αυτό είναι ένα προηγουμένως ουδέτερο ερέθισμα που, αφού συσχετιστεί επανειλημμένα με ένα ερέθισμα χωρίς όρους, έρχεται να πυροδοτήσει μια εξαρτημένη απόκριση. Για παράδειγμα, στο πείραμα του Pavlov, ο μετρονόμος έγινε ένα εξαρτημένο ερέθισμα όταν τα σκυλιά έμαθαν να τον συσχετίζουν με την τροφή.
Προϋποθέσεις απόκρισης (CR): Αυτή είναι μια μαθημένη απόκριση στο εξαρτημένο ερέθισμα. Τυπικά μοιάζει με την άνευ όρων απόκριση, αλλά ενεργοποιείται από το εξαρτημένο ερέθισμα αντί για το ερέθισμα χωρίς όρους. Στο πείραμα του Pavlov, η σιελόρροια ως απάντηση στον μετρονόμο ήταν η εξαρτημένη απόκριση.
Με παρόμοιο τρόπο μπορεί να λειτουργήσει και η ανάγκη μας για ούρηση, όπως ο σκύλος του Pavlov έμαθε, μέσω επαναλαμβανόμενων ερεθισμάτων, να βγάζει σάλια όταν χτυπούσε ένα κουδούνι.
Παράλληλα η βύθιση σε κρύο νερό έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί «απόκριση ψυχρού σοκ», η οποία ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτή η αποκαλούμενη απόκριση «πάλης ή φυγής» αυξάνει την αρτηριακή μας πίεση, η οποία, με τη σειρά της, αναγκάζει τα νεφρά μας να φιλτράρουν περισσότερο υγρό από την κυκλοφορία του αίματος για να σταθεροποιήσουν την αρτηριακή μας πίεση, σε μια διαδικασία που ονομάζεται «διούρηση εμβάπτισης». Όταν συμβαίνει αυτό, η ουροδόχος κύστη μας γεμίζει πιο γρήγορα από το κανονικό, πυροδοτώντας την επιθυμία για ούρηση. Είναι ενδιαφέρον ότι η βύθιση σε πολύ ζεστό νερό μπορεί επίσης να αυξήσει την παραγωγή ούρων. Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, οφείλεται στην ενεργοποίηση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Μελέτη έδειξε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού από 40℃ σε 50℃ μείωσε τον χρόνο που χρειάστηκε για να αρχίσουν οι συμμετέχοντες να ουρούν. Παρόμοια με την επίδραση της ακρόασης τρεχούμενου νερού, οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν ότι το να είσαι σε ζεστό νερό είναι ηρεμιστικό για το σώμα και ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτή η ενεργοποίηση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη χαλάρωση της ουροδόχου κύστης και πιθανώς των μυών του πυελικού εδάφους, προκαλώντας την επιθυμία για ούρηση.
Ακολουθήστε το Cibum 
