Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το αιθυλένιο, το οποίο έχετε “δει” πολλάκις χωρίς να το ξέρετε!
Του Νίκου Γδοντέλη*
Το αιθυλένιο είναι μια αέρια φυτική ορμόνη που παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση της διαδικασίας ωρίμανσης πολλών φρούτων, όπως και άλλες ορμόνες. Ένα άγουρο φρούτο έχει γενικά χαμηλά επίπεδα αιθυλενίου. Καθώς ο καρπός ωριμάζει, παράγεται αιθυλένιο ως σήμα για την πρόκληση ωρίμανσης των καρπών. Σήμερα γίνεται χρήση αιθυλένιου σε εμπορικούς θαλάμους ωρίμανσης φρούτων, προερχόμενο από καταλυτική αφυδάτωση αιθανόλης, για την τεχνητή τους ωρίμανση. Το αιθυλένιο δεν έχει καμία σχέση με το επικίνδυνο οξείδιο του αιθυλενίου που υπάρχει ή μάλλον υπήρχε σε πρόσθετα τροφίμων και απαγορεύτηκε πριν από περίπου ένα χρόνο με τον Ευρωπαϊκό κανονισμό 2022/1396.
Το αιθυλένιο (αγγλικά ethylene ή ethene) είναι οργανική ένωση, που περιέχει άνθρακα και υδρογόνο, με συντακτικό τύπο C2H4. Άλλη μια ανακάλυψη των ημερών μας; Άλλη μια παρέμβαση – βιασμός της τροφικής μας αλυσίδας; Δεν νομίζω! Στην αρχαία Αίγυπτο χρησιμοποιούσαν (μάλλον ασυνείδητα) αιθυλένιο, για την πρόωρη ωρίμανση μούρων και σύκων: Χάρασσαν μερικά άγουρα μούρα, τα οποία έτσι παρήγαγαν αιθυλένιο, για να επιταχύνουν την επούλωση των τραυμάτων τους, αλλά έτσι παράλληλα επιτάχυναν και την ωρίμανση των υπόλοιπων άγουρων φρούτων. Παραδοσιακά καλλιεργητές με φυτείες ανανά, χρησιμοποιούσαν αιθυλένιο (χωρίς να γνωρίζουν φυσικά την ακριβή δραστική ουσία) για να επιταχύνουν την ωρίμανση των καρπών των φυτών τους με την τοποθέτηση μπανανόφλουδων, κοντά στους ανανάδες, σε κλειστό χώρο.
Η συμβουλή του μανάβη μας να τοποθετούνται οι άγουρες μπανάνες κοντά σε άλλα φρούτα, που παράγουν αρκετό αιθυλένιο (πχ μήλα, βερίκοκα, αχλάδια) για να επιταχύνουν την ωρίμανση όλων βασίζεται στην δράση του αιθυλενίου. Σε γενικές γραμμές, τα σαρκώδη φρούτα απελευθερώνουν αιθυλένιο καθώς ωριμάζουν. Η Chiqita, γνωστή στο εμπόριο μπανάνας προτείνει στο site της: ’’Τοποθετήστε τις μπανάνες σε μια χάρτινη σακούλα με το ώριμο φρούτο σας και διπλώστε τη σακούλα στο πάνω μέρος για να παραμείνει εντός αυτό το χρήσιμο αέριο. Με αυτόν τον τρόπο, οι άγουρες μπανάνες σας θα κιτρινίσουν όμορφα σε μια με δύο μέρες.’’
Το αιθυλένιο καλείται και η ‘’ορμόνη της ωρίμανσης’’ και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη μεταχείριση των οπωροκηπευτικών προϊόντων μετά τη συγκομιδή τους. Η ωρίμανση των φρούτων είναι επιθυμητό στοιχείο την κατάλληλη εμπορικά στιγμή όμως η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος είναι πως το αιθυλένιο ουσιαστικά επιταχύνει την γήρανσή τους με αποτέλεσμα να μειώνεται ο χρόνος ζωής τους. Έτσι η στιγμή και η διάρκεια εφαρμογής αιθυλενίου (ως σκεύασμα ή μέσω άλλων φρούτων) από επαγγελματίες ή καταναλωτές, θέλει τον κατάλληλο χρόνο.
Επιπλεόν σαρκώδη φρούτα με υψηλή παραγωγή αιθυλενίου δεν θα πρέπει να φυλάσσονται μαζί με ευαίσθητα στο αιθυλένιο προϊόντα (όπως είναι τα φυλλώδη λαχανικά). Ενώ στην περίπτωση του αβοκάντο (σημειώστε πως ΔΕΝ δεν ωριμάζουν στο δέντρο) προτείνεται για την ωρίμανσή του να τοποθετήτε κοντά σε ώριμα σαρκώδη φρούτα.
Οι ντομάτες, οι μπανάνες, οι ανανάδες, τα μάνγκο, τα αβοκάντο, τα ροδάκινα, τα δαμάσκινα, τα αχλάδια και τα μήλα ωριμάζουν ταχύτερα με την παρουσία αιθυλενίου είτε φυσικά είτε τεχνητά. Το σημαντικό είναι πως η εφαρμογή αερίου αιθυλενίου από επαγγελματίες σε ένα θάλαμο με φρούτα εκτός του ότι επιταχύνει την ωρίμανση των φρούτων, την καθιστά ομοιόμορφη σε ολόκληρη τη μάζα τους.
Να σημειώσουμε πως το αιθυλένιο δεν είναι τοξικό για τον καταναλωτή ούτε τον εφαρμοστή. Έχει αντικαταστήσει πλήρως την παλαιότερη αντίστοιχη χρήση ασετιλίνης. Μπορεί να αποβεί επικίνδυνο όμως σε κλειστούς χώρους σε υψηλές συγκεντρώσεις, μια και μπορεί να προκαλέσει ασφυξία, καθώς με την δράση του μειώνει τη συγκέντρωση του οξυγόνου στο χώρο αντικαθιστώντας το με διοξείδιο του άνθρακα. Η εφαρμογή για παράδειγμα για την ωρίμανση της μπανάνας γίνεται πλέον σε κλειστούς ενεργούς θαλάμους τους αποκαλούμενους αποπρασινοτήρες με ελεγχόμενη θερμοκρασία, υγρασία και παροχή αιθυλενίου.
*Νίκος Γδοντέλης, Βιολόγος, MSc Food Science, Γενικός διευθυντής AG ADVENT ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΕ.
Ακολουθήστε το Cibum 
