του Νίκου Γδοντέλη*
Οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις έχουν υποστεί μεγάλες οικονομικές απώλειες λόγω της αβεβαιότητας που σκεπάζει την βρετανική αγορά μετά το BREXIT. Μειωμένες παραγγελίες, απώλεια πελατών προς όφελος επιχειρήσεων από χώρες εκτός ευρωζώνης, διαδικαστικά κενά στην επανεισδοχή προϊόντων που επιστρέφουν στην Ελλάδα, είναι μόνο λίγα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που εξάγουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα έρευνες στην Μεγάλη Βρετανία καταγράφουν σημαντικότατα προβλήματα για το 25% των εταιριών που εξάγουν τα προϊόντα τους στην ΕΕ αυτούς τους πρώτους μήνες του BREXIT. Μέσα σε αυτό το κλίμα και αναγνωρίζοντας τον αντίκτυπο της πανδημίας στην ικανότητα προετοιμασίας των επιχειρήσεων και των οργανισμών, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αποφάσισε την καθυστέρηση στην έναρξη των ελέγχων κατά την εισαγωγή προϊόντων από την EE, που προγραμματίζει να γίνει σε τρία στάδια, δίνοντας στις επιχειρήσεις επιπλέον έξι μήνες για να προετοιμαστούν. Δηλαδή μέχρι την 1η Οκτωβρίου 2021.
Αντιλαμβανόμενη την ανησυχία των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, η συντακτική ομάδα του cibum.gr έβαλε τις διαφαινόμενες ως απαραίτητες ενέργειες για εξαγωγές τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο σε μια σειρά και παρουσιάζει σε 11 βήματα την διαδικασία, φτιάχνοντας έναν οδικό χάρτη εξαγωγών τροφίμων ζωικής προέλευσης από την Ελλάδα στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το BREXIT και μετά φυσικά το πέρας της περιόδου γέφυρας που διανύουμε σήμερα. Έτσι σας γνωρίζουμε τον δικό μας Θανάση και τους συνεργάτες του σε μία προσπάθεια εξαγωγής ενός φορτίου τυριού από την Καρδίτσα στο ΗΒ μετά την 1η Οκτωβρίου.
ΒΗΜΑ 1. Ο Θανάσης από την Καρδίτσα, ιδιοκτήτης τυροκομείου και ο Adam από το Leeds της Μεγάλης Βρετανίας, χονδρέμπορος τροφίμων για HORECA, ‘’κλείνουν’’ την εμπορική συμφωνία τους ακολουθώντας το πρότυπο incoterms του International Chamber of Commerce (ICC) και ετοιμάζονται για τις συναλλαγές τους λαμβάνοντας έναν αριθμό EU και GB EORI αντίστοιχα.
ΒΗΜΑ 2. Η επιχείρηση του Θανάση είναι εγκεκριμένη εγκατάσταση από την αρμόδια ελληνική αρχή (Competent Authority – CA) και διαθέτει κωδικό IMP. Έχει αναθέσει στον Γιώργο, που έχει εταιρία διεθνών μεταφορών, να οργανώσει την μεταφορά του φορτίου με φορτηγό από την Ελλάδα στην Μεγάλη Βρετανία (ΜΒ) και να διαχειριστεί την γραφειοκρατία των τελωνείων. Ο Γιώργος δεν θα χρειαστεί να ΄΄περάσει΄΄ τα εμπορεύματα από Border Control Post (BCP) μέχρι και τον Σεπτέμβριο 2021, λόγω της σταδιοποίησης των ελέγχων που υιοθετούν οι αρχές της ΜΒ. Από τον Οκτώβριο όμως του 2021 θα χρειάζεται ο Γιώργος να επικοινωνεί με το BCP στο λιμάνι άφιξης (πχ Ντόβερ) και να δηλώνει την άφιξη των εμπορευμάτων.
ΒΗΜΑ 3. Ο Adam διασφαλίζει πως διαθέτει έγκριση από τις αρχές της ΜΒ για πώληση τυροκομικών. Ο Adam ελέγχει σε συνεργασία με τον Θανάση ότι τα αγαθά του, πληρούν τις απαιτήσεις των κανόνων καταγωγής Rules of Origin για να επιβεβαιώσουν πως εμπίπτουν στο καθεστώς EU-UK FTA tariff free rate. Επιπλέον θα ελέγχει την τήρηση των απαιτήσεων επισήμανσης τροφίμων του ΗΒ (food labelling) που αναμένονται από τον FSA τον Σεπτέμβριο του 2022.
ΒΗΜΑ 4. Ο Adam υποβάλλει τελωνειακή διασάφηση εισαγωγής μέσω των βρετανικών τελωνειακών συστημάτων CHIEF / CDS.
ΒΗΜΑ 5. Ο Θανάσης θα υποβάλει από την 1η Οκτωβρίου αίτηση στην κτηνιατρική για έκδοση πιστοποιητικού εξαγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης – Export Health Certificate (EHC). Πληροφορίες αναφορικά με τα πιστοποιητικά εξαγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης, θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) όπου έχει δημιουργηθεί ιστότοπος αναφορικά με τις εξαγωγές τροφίμων ζωικής προέλευσης σε τρίτες χώρες (http://www.minagric.gr/index.php/el/for-farmer-2/eisagogesejogoges/ejagoges/288-pistopoiitikaejagogon). Στο συγκεκριμένο πεδίο, θα αναρτηθούν τα πιστοποιητικά εξαγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης για το Ηνωμένο Βασίλειο, μόλις αυτά ολοκληρωθούν.
ΒΗΜΑ 6. Μετά την υποβολή του αιτήματος για πιστοποιητικό εξαγωγής (EHC) από τον Θανάση, διενεργείται έλεγχος από τον κτηνίατρο της υπηρεσίας, υπογράφεται και σφραγίζεται το πιστοποιητικό εξαγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης. Έτσι εκδίδεται το πιστοποιητικά εξαγωγής τροφίμων ζωικής προέλευσης. Τα πιστοποιητικά εξαγωγής θα εκδίδονται σε κάθε φόρτωση και θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για έλεγχο σε κάθε αποστολή. Ο Θανάσης λαμβάνει το πρωτότυπο υπογεγραμμένο πιστοποιητικό. Στέλνει ένα σαρωμένο αντίγραφο του στον Adam και δίνει το πρωτότυπο στον Γιώργο, που θα αναλάβει με την εταιρία του την μεταφορά στις εγκαταστάσεις του Adam.
ΒΗΜΑ 7. Ο Adam υποβάλλει Δήλωση Εισαγωγής στο Chief/CDS και στέλνει στον Γιώργο το MRN. Δεν θα υποχρεωθεί να υποβάλει δήλωση S&S έως τον Ιούλιο του 2021. Από 1η Οκτωβρίου 2021 θα πρέπει να δηλώνει την εισαγωγή στο S&S GB. Έχοντας λάβει το σαρωμένο πιστοποιητικό εξαγωγής (EHC) πίσω από τον Θανάση, ο Adam υποβάλλει μια προ-ειδοποίηση για την εισαγωγή προϊόντων, ζώων, συστήματος τροφίμων και ζωοτροφών (IPAFFS) πριν από την άφιξη των εμπορευμάτων.
ΒΗΜΑ 8. O Θανάσης χρησιμοποιεί την μεταφορική εταιρεία του Γιώργου που θα παραλάβει από την πόρτα του τυροκομείου στην Καρδίτσα και θα παραδώσει στις αποθήκες του Adams στο Leeds της ΜΒ. Για να το κάνει αυτό ο Γιώργος έχει φροντίσει η εταιρία του να έχει αριθμούς EU και GB EORI και να έχει παράσχει την εγγύηση διαμετακόμισης για τα σύνορα της ΜΒ και έχει πρόσβαση στην υπηρεσία κίνησης οχημάτων SI Brexit και Goods Vehicle Movement Service (GVMS).
ΒΗΜΑ 9. Ο Γιώργος συντάσσει και κοινοποιεί το Εxport Declaration και λαμβάνει Export Accompanying Document (EAD), όπου δηλώνει το λιμάνι εξαγωγής από την ΕΕ (πχ Καλαί). Στην συνέχεια ολοκληρώνει τις απαραίτητες διατυπώσεις για να ξεκινήσει η μεταφορά, υποβάλλει τη δήλωση διαμετακόμισης στο Νέο Μηχανογραφημένο Σύστημα Διαμετακόμισης (NCTS), δημιουργώντας έτσι τον αριθμό αναφοράς κίνησης MRN και εκτυπώνει το συνοδευτικό έγγραφο διαμετακόμισης (TAD), παραστατικό που θα συνοδεύσει την μεταφορά από την φόρτωση ως την παράδοση. Ο Γιώργος δημιουργεί την αναφορά κίνησης αγαθών Goods Movement reference (GMR) από το GVMS και την συμπληρώνει με τα στοιχεία του οχήματος που θα κάνει την μεταφορά και τις λεπτομέρειες διέλευσης. Ο Γιώργος πλέον μπορεί να κλείσει εισιτήρια για όχημα και οδηγό στο πλοίο που θα ξεκινήσει από το δηλωμένο λιμάνι εξόδου από την ΕΕ.
ΒΗΜΑ 10. Ο Αρτούρ είναι ο οδηγός, υπάλληλος της μεταφορικής εταιρίας του Γιώργου. Φροντίζει για την σωστή φόρτωση των εμπορευμάτων και παίρνει τα παραστατικά που του ετοίμασε ο Γιώργος (MRN, GMR και EHC). Ο Αρτούρ ξεκινά το δρομολόγιο μέσα από χώρες της ΕΕ και φτάνει στο λιμάνι του Καλαί, όπου δίνει για έλεγχο το MRΝ και επιβιβάζεται στο πλοίο.
ΒΗΜΑ 11. Ο αριθμός μητρώου οχήματος (VRN) σαρώνεται όταν το φορτηγό επιβιβάζεται στο πλοίο. Η εξαγωγή ελευθερώνεται από το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης αριθμού πινακίδας (ANPR) του μεταφορέα που είναι διασυνδεμένο με το SI Brexit για να επιβεβαιώσει ότι το πλοίο έχει αναχωρήσει. Κατά τη διέλευση, το GVMS συμπληρώνει αυτόματα την φόρμα του Γραφείου Διαμετακόμισης (Office of Transit function). Ο Αρτούρ αποβιβάζεται στο Ντόβερ και οδηγεί το όχημα στις εγκαταστάσεις του Adam. Από τον Ιούλιο 2021 πριν ξεκινήσει το δρομολόγιό του επί βρετανικού εδάφους, θα ακολουθήσει τις πινακίδες για το BCP στο Ντόβερ και εκεί παραδίδει το πρωτότυπο EHC στους αρμοδίους υπαλλήλους. Τα εμπορεύματα εκεί θα υποβάλλονται σε έλεγχο φυσικό (πχ ταυτότητα/κατάσταση) και σε έλεγχο συνοδευτικών εγγράφων. Εδώ θα επιλέγεται δείγμα για περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις βάσει πλάνου των βρετανικών αρχών. Το BCP ενημερώνει το IPAFFS με το αποτέλεσμα της επιθεώρησης και τα προϊόντα εγκρίνονται για απελευθέρωση στην αγορά της ΜΒ.
BREXIT : Πρακτικός οδηγός εξαγωγών στην Αγγλία. Αυτός είναι το σενάριο-οδηγικός χάρτης για όλους όσοι θα εξάγουν τρόφιμα ζωϊκής προέλευσης στη Μεγάλη Βρετανία από το φθινόπωρο του 2021.
Οι ανακοινώσεις της βρετανικής κυβέρνησης, με βάσει τις οποίες συντάξαμε το ανωτέρω σενάριο βρίσκονται στη διεύθυνση https://questions-statements.parliament.uk/written-statements/detail/2021-03-11/hcws841. Σημειώστε πως το πρώτο στάδιο ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 2021 και ισχύουν απαιτήσεις εισαγωγής μόνο για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης που υπόκεινται σε ειδικά μέτρα ασφαλείας και τα ζωικά υποπροϊόντα υψηλού κινδύνου (κατηγορία 1 και 2). Για αυτά τα αγαθά, απαιτείται προ κοινοποίηση μέσω του συστήματος IPAFFFS, πιστοποιητικό μόνο για τα ζωικά υποπροϊόντα υψηλού κινδύνου και οι έλεγχοι διενεργούνται στο σημείο προορισμού με βάση την ανάλυση κινδύνου. Επίσης, για τα αλιευτικά προϊόντα αλιείας απαιτείται πιστοποιητικό αλιείας το οποίο εκδίδεται από τις υπηρεσίες αλιείας της κάθε χώρας. Το εν λόγω πιστοποιητικό δεν απαιτείται για τα αλιεύματα ιχθυοκαλλιέργειας. Το δεύτερο στάδιο θα ξεκινήσει την 1η Οκτωβρίου 2021 (αντί την 1η Απριλίου 2021). Για όλα τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης (συμπεριλαμβανομένου των αλιευτικών προϊόντων) και τα ζωικά υποπροϊόντα θα απαιτείται προ-κοινοποίηση μέσω του συστήματος IPAFFS, πιστοποιητικό εξαγωγής και έλεγχος στο σημείο προορισμού με βάση την ανάλυση κινδύνου. Το τρίτο στάδιο ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2022 (αντί την 1η Ιουλίου 2021), όπου για όλα τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και τα ζωικά υποπροϊόντα θα απαιτείται επιπλέον του δεύτερου σταδίου, είσοδος μόνο από συγκεκριμένα σημεία εισόδου όπου θα διενεργούνται και οι απαιτούμενοι έλεγχοι.
Από την ελληνική πλευρά με την Ε 2036/2021 στις 3/2/2021 δόθηκαν, από τον επικεφαλής της ΑΑΔΕ κ. Πιτσιλή, διευκρινίσεις για εξαγωγές εμπορευμάτων και ταχυδρομικών αντικειμένων προς το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ):
Το ΗΒ από 1/1/2021 αποχώρησε από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ, με αποτέλεσμα η διακίνηση των εμπορευμάτων από τη χώρα μας προς το ΗΒ και το αντίθετο να αντιμετωπίζεται διαδικαστικά με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο γίνεται η διακίνηση εμπορευμάτων από και προς τρίτες χώρες, γεγονός που συνεπάγεται την υποχρεωτική πλέον τήρηση τελωνειακών διατυπώσεων για εμπορεύματα με προορισμό το ΗΒ.
Ειδικότερα για εξαγωγές εμπορευμάτων προς το ΗΒ:
Για εμπορεύματα που εξέρχονται από τη χώρα μας με προορισμό το ΗΒ τηρούνται υποχρεωτικά τελωνειακές διαδικασίες και διατυπώσεις, σύμφωνα με τον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) που εξάγουν εμπορεύματα προς το ΗΒ θα πρέπει να υποβάλλουν τελωνειακές διασαφήσεις κατά την εξαγωγή εμπορευμάτων προς το ΗΒ.
Οι διασαφήσεις εξαγωγής υποβάλλονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά στο αρμόδιο τελωνείο μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Τελωνείων (ICISnet). Το υποσύστημα ελέγχου εξαγωγών του ICISnet επιτρέπει την επικοινωνία, μέσω ανταλλαγής μηνυμάτων, μεταξύ τελωνειακών αρχών και μεταξύ τελωνειακών αρχών και οικονομικών φορέων-εξαγωγέων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις της χώρας μας που πραγματοποιούν διακινήσεις εμπορευμάτων προς το ΗΒ χρειάζεται να προβούν, ενδεικτικά, στα ακόλουθα βασικά βήματα:
α) Να μεριμνήσουν ώστε να διαθέτουν αριθμό καταχώρισης και ταυτοποίησης οικονομικών φορέων (EORI) για τη διεκπεραίωση των απαιτούμενων τελωνειακών διατυπώσεων. Ο αριθμός EORI είναι ένας μοναδικός αριθμός που χορηγείται από τις αρμόδιες τελωνειακές αρχές των κρατών-μελών της ΕΕ στους οικονομικούς φορείς που, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους, ασκούν συναλλαγές με χώρες εκτός της ΕΕ.
β) Να μεριμνήσουν ώστε να διαθέτουν τις απαιτούμενες άδειες/πιστοποιητικά που απαιτούνται για την εξαγωγή ορισμένων εμπορευμάτων προς τρίτες χώρες. Ανάλογα με το είδος των εμπορευμάτων, οι απαιτούμενες άδειες/πιστοποιητικά εκδίδονται από τις κατά περίπτωση αρμόδιες Αρχές (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Υπουργείο Ανάπτυξης κ.λπ.).
Από την ελληνική πλευρά με την Ε 2036/2021 στις 3/2/2021 δόθηκαν, από τον επικεφαλής της ΑΑΔΕ κ. Πιτσιλή, διευκρινίσεις για εξαγωγές εμπορευμάτων και ταχυδρομικών αντικειμένων προς το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ):
Το ΗΒ από 1/1/2021 αποχώρησε από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ, με αποτέλεσμα η διακίνηση των εμπορευμάτων από τη χώρα μας προς το ΗΒ και το αντίθετο να αντιμετωπίζεται διαδικαστικά με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο γίνεται η διακίνηση εμπορευμάτων από και προς τρίτες χώρες, γεγονός που συνεπάγεται την υποχρεωτική πλέον τήρηση τελωνειακών διατυπώσεων για εμπορεύματα με προορισμό το ΗΒ.
Ειδικότερα για εξαγωγές εμπορευμάτων προς το ΗΒ:
Για εμπορεύματα που εξέρχονται από τη χώρα μας με προορισμό το ΗΒ τηρούνται υποχρεωτικά τελωνειακές διαδικασίες και διατυπώσεις, σύμφωνα με τον Ενωσιακό Τελωνειακό Κώδικα. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις των κρατών-μελών της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) που εξάγουν εμπορεύματα προς το ΗΒ θα πρέπει να υποβάλλουν τελωνειακές διασαφήσεις κατά την εξαγωγή εμπορευμάτων προς το ΗΒ.
Οι διασαφήσεις εξαγωγής υποβάλλονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά στο αρμόδιο τελωνείο μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Τελωνείων (ICISnet). Το υποσύστημα ελέγχου εξαγωγών του ICISnet επιτρέπει την επικοινωνία, μέσω ανταλλαγής μηνυμάτων, μεταξύ τελωνειακών αρχών και μεταξύ τελωνειακών αρχών και οικονομικών φορέων-εξαγωγέων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι επιχειρήσεις της χώρας μας που πραγματοποιούν διακινήσεις εμπορευμάτων προς το ΗΒ χρειάζεται να προβούν, ενδεικτικά, στα ακόλουθα βασικά βήματα:
α) Να μεριμνήσουν ώστε να διαθέτουν αριθμό καταχώρισης και ταυτοποίησης οικονομικών φορέων (EORI) για τη διεκπεραίωση των απαιτούμενων τελωνειακών διατυπώσεων. Ο αριθμός EORI είναι ένας μοναδικός αριθμός που χορηγείται από τις αρμόδιες τελωνειακές αρχές των κρατών-μελών της ΕΕ στους οικονομικούς φορείς που, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους, ασκούν συναλλαγές με χώρες εκτός της ΕΕ.
β) Να μεριμνήσουν ώστε να διαθέτουν τις απαιτούμενες άδειες/πιστοποιητικά που απαιτούνται για την εξαγωγή ορισμένων εμπορευμάτων προς τρίτες χώρες. Ανάλογα με το είδος των εμπορευμάτων, οι απαιτούμενες άδειες/πιστοποιητικά εκδίδονται από τις κατά περίπτωση αρμόδιες Αρχές (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Υπουργείο Ανάπτυξης κ.λπ.).
* ο Νίκος Γδοντέλης είναι Βιολόγος, MSc Food Science. Διευθύνων Σύμβουλος της AG ADVENT ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ AE
Ακολουθήστε το Cibum 
