Δρ. Π. Πασχάλης (AG.EN.T laboratories): Οι προκλήσεις και τα προβλήματα των ελληνικών εργαστηρίων ανάλυσης τροφίμων

Της Ελένης Τσαγκά

Για την υποτονικότητα της αγοράς των εργαστηρίων αναλύσεων τροφίμων, για την τεχνογνωσία και τον εξοπλισμό του ποιοτικού ελέγχου των τροφίμων, για τις κακές πρακτικές του χώρου, αλλά και για πρωτοποριακές διαπιστευμένες αναλύσεις που διενεργεί η AG.EN.T  Laboratories SA, μίλησε στο Cibum.gr o Πέτρος Πασχάλης Διευθύνων σύμβουλος, Εμπορικός Διευθυντής και Υπεύθυνος Διασφάλισης Ποιότητας των εργαστηριών AG.EN.T  Laboratories S.A.

O Πέτρος Πασχάλης, Χημικός, MSc/PhD, απόφοιτος του Καποδιστριακού και του University of California, μετά τις σπουδές του, μπήκε στα βαθιά νερά των εργαστηριακών αναλύσεων, όταν ανέλαβε σε νεαρή ηλικία να δημιουργήσει το πρώτο σύγχρονο εργαστήριο ανάλυσης τροφίμων στην Ελλάδα, για λογαριασμό του ομίλου Μαρινόπουλος. Μετά από δέκα χρόνια, το 2001, ίδρυσε τη δική του εταιρεία, η οποία, μεταξύ άλλων, συνεργάζεται  με εξαγωγικές επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών, οργανισμούς πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων, συνεταιρισμούς, το ΥπΑΑΤ και Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε χώρες όπως Φινλανδία, Ολλανδία, Ρουμανία κλπ. Στα AG.EN.T  Laboratories SA εργάζονται περισσότεροι από 20 Χημικοί, Βιολόγοι και τεχνολόγοι τροφίμων μεταξύ των οποίων και οι δύο γιοί του Παύλος και Δημήτρης.

C: Πως είναι η αγορά των εργαστηριακών αναλύσεων τροφίμων στην Ελλάδα σήμερα;

Π. Πασχάλης: Με μία λέξη θα την χαρακτήριζα υποτονική, αφού ο τζίρος της αγοράς μας θα έπρεπε να είναι υπερδιπλάσιος για να αντιστοιχεί στο μέγεθος της ελληνικής βιομηχανίας τροφίμων. Γενικά, στο θέμα των εργαστηριακών αναλύσεων για την ασφάλεια των τροφίμων, δεν είμαστε στο επίπεδο άλλων χωρών της Δυτικής Ευρώπης.

C: Που το αποδίδετε αυτό;

Π. Πασχάλης: Στην Ευρώπη δεν υπάρχει νομοθεσία που να καθιστά υποχρεωτική τη διενέργεια αναλύσεων. Υπάρχουν μόνο προδιαγραφές για την ασφάλεια των προϊόντων και η υποχρέωση του παρασκευαστή του προϊόντος να τις τηρεί. Έτσι, σε μεγάλο βαθμό το εύρος της εργαστηριακής απόδειξης συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές καθορίζεται από την ευαισθησία του παρασκευαστή του προϊόντος, τους ελέγχους που ασκεί το κράτος και κυρίως από την αγορά στην οποία πωλείται το προϊόν. Δεν είναι μυστικό ότι τα εξαγόμενα προϊόντα ελέγχονται αυστηρότερα από αυτά που καταναλώνονται στο εσωτερικό, γιατί πολύ συχνά οι πελάτες εξωτερικού απαιτούν τα προϊόντα να συνοδεύονται από εργαστηριακή ανάλυση διαπιστευμένου τρίτου μέρους.

Επομένως, αν και το νομοθετικό πλαίσιο είναι κοινό σε όλη την Ευρώπη, οι πρακτικές διαφέρουν, καθώς επίσης και το διακύβευμα, το οποίο συνδέεται με το μέγεθος των βιομηχανιών. Αφ’ ενός μεν, μία μεγάλη εταιρεία πιο δύσκολα θα ρισκάρει τη φήμη της για να μειώσει το κόστος του ελέγχου της ποιότητας, αφ’ ετέρου δε, αν ο έλεγχος μιας παρτίδας κοστίζει πχ 1000€ και η παρτίδα είναι 1000 κιλά, ο έλεγχος κοστίζει 1€/kg, ενώ αν η παρτίδα είναι 10,000 κιλά, ο έλεγχος ανά κιλό κοστίζει το 1/10. Στην Ελλάδα λοιπόν εμφανίζεται μία επιφυλακτικότητα των επιχειρήσεων να απευθυνθούν σε εργαστήρια η οποία συνδέεται με το μικρό τους μέγεθος και την συνακόλουθη έλλειψη πόρων.

C: Θεωρείτε ότι το επιστημονικό δυναμικό των ελληνικών εργαστηριών αναλύσεων υπολείπεται σε γνώσεις και τεχνογνωσία από τα εργαστήρια του εξωτερικού;

Π. Πασχάλης: Είναι λάθος η ερώτηση…  πρέπει να το δει κανείς συνολικά σαν τεχνογνωσία εργαστηρίων. Η γνώση και η εμπειρία προκύπτουν με τη δουλειά. Όσο λιγότερη δουλειά έχεις τόσο λιγότερη γνώση αποκτάς. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο είναι πρακτικά αποσυνδεδεμένο με την παραγωγή. Αυτό σημαίνει ότι η τεχνογνωσία των νέων επιστημόνων είναι ανεπαρκής και ότι πρέπει να δαπανήσουμε σημαντικούς πόρους για να τους φέρουμε στο επιθυμητό επίπεδο.

Και έρχομαι στην ουσία της ερώτησής σας: αυτό που ονομάζουμε τεχνογνωσία ουσιαστικά  αναλύεται σε δύο κατηγορίες: α) στην πληρότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και β) στην ορθότητα με την οποία εκτελούνται οι εργασίες που είναι σε θέση να διεκπεραιώσει το εργαστήριο. Εμείς εδώ στο AG.EN.T  Laboratories SA διεξάγουμε περίπου 300 μεθόδους αναλύσεων. Υπάρχουν μερικές ακόμη που δεν τις κάνουμε όχι γιατί δεν θέλουμε να παρέχουμε στους πελάτες μας ολόκληρη την γκάμα των υπηρεσιών, αλλά γιατί δεν μας συμφέρει να δαπανήσουμε σε τεχνογνωσία και εξοπλισμό για μια περιστασιακή δουλειά, που θα προκύψει μία φορά το χρόνο. Η συχνότητα, λοιπόν της ζήτησης, διαμορφώνει και την γκάμα των υπηρεσιών, που σαφώς είναι μικρότερη από την αντίστοιχη της δυτικής Ευρώπης. Τέτοιες δουλειές τις στέλνουμε και εμείς στα εργαστήρια του εξωτερικού με τα οποία έχουμε μόνιμες συνεργασίες και έχει εγκατασταθεί αμοιβαία εμπιστοσύνη, αξιοπιστία και συνέπεια.

C: Τελικά μπορούν ή όχι τα ελληνικά εργαστήρια αναλύσεων να συγκριθούν με αυτά του εξωτερικού;

Π. Πασχάλης: Το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εργαστηρίων είναι μικρού μεγέθους, απασχολούν 1-5 εργαζόμενους, διαθέτουν πτωχό εξοπλισμό και έχουν περιορισμένους πόρους, διοικούνται όμως από ανθρώπους που αγωνιούν για την ποιότητα της δουλειάς τους. Ορισμένα εξ’ αυτών, παρά το μικρό μέγεθος και την περιορισμένη γκάμα αναλύσεων, παράγουν ορθά αποτελέσματα και βοηθούν τη βιομηχανία τροφίμων. Υπάρχουν επίσης λίγα καλά και σχετικά μεγάλα εργαστήρια των οποίων οι υπηρεσίες είναι του ιδίου επιπέδου με τα καλύτερα εργαστήρια του εξωτερικού. Αυτό προκύπτει από αρκετές πηγές, κυρίως όμως αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα στις διεργαστηριακές συγκρίσεις τεχνικής ικανότητας, τουλάχιστον για το δικό μας εργαστήριο. Στον αντίποδα αντιμετωπίζουμε και το πρόβλημα των αθέμιτων πρακτικών. Πολύ συχνά, οι προσφορές που δίδονται στην αγορά, ευτυχώς από ελάχιστα, αλλά τα ίδια πάντα εργαστήρια, είναι τόσο χαμηλές που κάνουν εμάς τους υπόλοιπους επαγγελματίες του χώρου να αναρωτιόμαστε, αν πράγματι θα ελέγξουν τα προϊόντα και μάλιστα με σωστές διαδικασίες.

C: Θα λέγατε ότι στα ελληνικά εργαστήρια αναλύσεων τροφίμων υπάρχει στασιμότητα ή εξελίσσονται;

Π. Πασχάλης: Οι θετικές επιστήμες είναι σαν το ποδήλατο: αν δεν κινείσαι πέφτεις. Στα 30 χρόνια παρουσίας μου στον χώρο, έχουν γίνει πολλές αλλαγές από όλα σχεδόν τα εργαστήρια σε επίπεδο φιλοσοφίας, οργάνωσης, εξοπλισμού, αυτοματοποιήσεων και εύρους παρεχόμενων υπηρεσιών. Στο AG.EN.T  Laboratories παρακολουθούμε τις ανάγκες της αγοράς και προσπαθούμε να καλύψουμε τα κενά που δημιουργούνται. Για παράδειγμα, διαπιστώνοντας τα προβλήματα στα εμπορικά σκευάσματα συμπληρωμάτων διατροφής, αναπτύξαμε μια σειρά μεθόδων ανάλυσης βιταμινών και σήμερα είμαστε το μοναδικό ελληνικό εργαστήριο που παρέχει τέτοιες διαπιστευμένες υπηρεσίες. Αυτές μάλιστα συμπληρώνονται από αναλύσεις αμινοξέων, ταυρίνης, ιχνοστοιχείων και ρυπαντών (φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα κτλ) ώστε να καλύπτουμε το σύνολο των αναγκών της συγκεκριμένης αγοράς. Επίσης είμαστε το μοναδικό ελληνικό εργαστήριο που έχει αναπτύξει μεθοδολογία για έλεγχο νοθείας πρόβειου και γίδινου γάλακτος με αγελαδινό, παρέχοντας σημαντική υποστήριξη σε γαλακτοβιομηχανίες, τυροκομεία και super markets.