Επιμέλεια Νικόλας Εμμανουήλ
Παρά το γεγονός ότι υπάρχει πλέον μια μεγάλη ποικιλία από δίαιτες η δημοτικότητά της Σκανδιναβικής δίαιτας είναι πλέον εξίσου υψηλή με τη Μεσογειακή δίαιτα και μάλιστα, το όφελος είναι διπλό τόσο για το σώμα μας όσο και για τον πλανήτη.
Η σκανδιναβική δίαιτα επικεντρώνεται σε εποχιακά, τοπικά, βιολογικά και βιώσιμα τρόφιμα που καταναλώνονται παραδοσιακά στις σκανδιναβικές χώρες, δηλαδή τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και τη Σουηδία, σύμφωνα με την ιδρύτρια του Flourish Heights, Valerie Agyeman.
Η ιδέα της γεννήθηκε το 2004 και ανήκει στον σεφ και επιχειρηματία τροφίμων, Claus Meyer και είχε ως σκοπό από τη μία να διαδοθεί η σκανδιναβική κουζίνα και από την άλλη, να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη παχυσαρκία στις εν λόγω χώρες, δίνοντας έμφαση στη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων.
Οι λόγοι για την άνοδο της δημοτικότητας της σκανδιναβικής δίαιτας είναι δύο. Ο πρώτος είναι το γεγονός ότι πάντα το κοινό σπεύδει να δοκιμάσει κάθε καινούρια δίαιτα, ελπίζοντας ότι αυτή θα αποτελέσει την «οριστική λύση» για το πρόβλημα βάρους που αντιμετωπίζει. Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η εν λόγω δίαιτα ευθυγραμμίζεται με τη στροφή του κοινού προς τις βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές αφού αποτελείται κυρίως από τοπικά τρόφιμα, τα οποία δεν καλούνται να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για να φτάσουν στο πιάτο του καταναλωτή.
Αναλυτικότερα τώρα την τιμητική τους έχουν τα δημητριακά ολικής αλέσεως (π.χ. κριθάρι, σίκαλη και βρώμη), φρούτα, λαχανικά, όσπρια (όπως φασόλια και μπιζέλια), λιπαρά ψάρια (όπως σολομός και ρέγγα), γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και λάδι canola. Η εν λόγω διατροφή είναι ιδιαίτερα πλούσια σε ακόρεστα – ή αλλιώς τα λεγόμενα «καλά» – λιπαρά, όπως ωμέγα – 3 και ωμέγα – 6, τα οποία προέρχονται κυρίως από τα λιπαρά ψάρια και το λάδι canola.
Όσον αφορά τα φρούτα, ευνοούνται τα μούρα που ευδοκιμούν στην Σκανδιναβία, καθώς επίσης, οι φράουλες, τα λίγκονμπερι και τα μύρτιλλα, ενώ από λαχανικά δυναμικό «παρών» δίνουν τα σταυρανθή και τα λαχανικά με ρίζα, όπως λάχανο, καρότα, πατάτες.
Η σκανδιναβική δίαιτα προβλέπει μέτριες ποσότητες αυγών, τυριών, γιαουρτιού και κρέατος θηραμάτων, τα οποία τείνουν να είναι πιο αδύνατα από τα οικόσιτα ζώα φάρμας, όπως οι αγελάδες ή οι χοίροι, σύμφωνα με την Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας.
Σε ακόμη μικρότερες ποσότητες περιλαμβάνεται το κόκκινο κρέας (όπως βοδινό ή χοιρινό) και τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά (π.χ. βούτυρο), ενώ τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα ποτά με ζάχαρη, τα πρόσθετα σάκχαρα και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι αποφεύγονται όσο το δυνατόν περισσότερο.
Πλεονεκτήματα της σκανδιναβικής δίαιτας
Δεδομένου ότι είναι αρκετά νέα, η σκανδιναβική δίαιτα εξακολουθεί να μελετάται από ερευνητές και κρίνεται ως «πολλά υποσχόμενη». Μάλιστα, επειδή οι φυτικές τροφές βρίσκονται στον πυρήνα της, μπορεί να προσφέρει παρόμοια οφέλη με δίαιτες, όπως η vegan και η χορτοφαγική. Η κατανάλωση περισσότερων φυτικών τροφών και λιγότερου κρέατος συνοδεύεται από χαμηλότερο κίνδυνο χρόνιων παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του εγκεφαλικού, του διαβήτη τύπου 2 και του καρκίνου, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Καρδιολογίας.
Παράλληλα, οι ελάχιστες ποσότητες ζάχαρης, αλατιού και κορεσμένων λιπαρών μειώνουν τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης αφού δε γίνεται κατακράτηση νερού, ενώ αποτρέπεται η αθηροσκλήρωση και η ανάπτυξη πλάκας στις αρτηρίες.
Μάλιστα, στη μείωση της αρτηριακής πίεσης συμβάλλει και ο πρωταγωνιστικός ρόλος των μούρων στην εν λόγω δίαιτα, όπως αποδείχθηκε από σχετικές μελέτες, αφού αυτά είναι πλούσια σε πολυφαινόλες και φυτικές ενώσεις που δρουν κατά της αρτηριακής πίεσης, ενώ παράλληλα, αποδεδειγμένα βοηθούν στην απώλεια βάρους.
Οι υψηλές δόσεις φυτικών ινών δρουν κατά και της υψηλής χοληστερόλης, ενώ σε αυτό συμβαλλουν και τα ωμέγα – 3 λιπαρά που ταυτόχρονα μειώνουν και τα τριγλυκερίδια, τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις.
Ακόμα το γεγονός ότι δίνεται έμφαση στις αντιφλεγμονώδεις τροφές, όπως φρούτα και λαχανικά, περιορίζει αυτομάτως τις ποσότητες τροφίμων που προκαλούν φλεγμονές, όπως τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Ωστόσο, χρειάζονται ακόμα περισσότερες μελέτες για τα οφέλη της σκανδιναβικής δίαιτας που προκύπτουν για τον οργανισμό. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά το ρόλο της στην απώλεια βάρους αφού ναι, μεν αποδεδειγμένα έχει βοηθήσει άτομα στη Σκανδιναβία να χάσουν βάρος απ’ ότι αν ακολουθούσαν μια «μέση δανική δίαιτα», η οποία χαρακτηρίζεται από επεξεργασμένα δημητριακά, κρέας, επεξεργασμένα τρόφιμα και λαχανικά χαμηλής περιεκτικότητας σε ίνες, αλλά ακόμα χρειάζονται περισσότερη έρευνα.
Τέλος, ένα βασικό προτέρημά της είναι ότι εάν κάποιος θέλει να τη δοκιμάσει, δε χρειάζεται να κόψει εντελώς από τη διατροφή του κάποιες ομάδες τροφίμων ή να είναι πολύ περιορισμένος στις επιλογές του για το τι θα τρώει κάθε μέρα και έτσι, είναι πολύ πιθανότερο να αντέξει και να μην τη «σπάσει».
Μειονεκτήματα της σκανδιναβικής δίαιτας
Ωστόσο, δεν ταιριάζει σε όλους και οι κυριότεροι λόγοι είναι ο χρόνος και το κόστος. Η σκανδιναβική δίαιτα αποφεύγει τα επεξεργασμένα – συσκευασμένα τρόφιμα, επομένως, η πλειοψηφία των γευμάτων και των σνακ θα πρέπει να παρασκευάζονται κυρίως στο σπίτι. Αυτό απαιτεί περισσότερο χρόνο και αφοσίωση για την προετοιμασία των γευμάτων, τα οποία μπορεί να μην είναι εύκολο για μερικούς ανθρώπους λόγω έλλειψης χρόνου.
Επιπλέον, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να αντέξουν οικονομικά ή να έχουν πρόσβαση σε βιολογικά συστατικά τοπικής προέλευσης, τα οποία τείνουν να είναι πιο ακριβά από τα αντίστοιχά τους σε σούπερ μάρκετ.
Υπάρχει επίσης το ζήτημα της εύρεσης μερικών παραδοσιακών σκανδιναβικών συστατικών ανάλογα με την τοποθεσία που μένει ένα άτομο που θέλει να την ακολουθήσει. Για παράδειγμα, η δίαιτα περιλαμβάνει μέτρια πρόσληψη κρέατος θηραμάτων, όπως κουνελιού και φασιανού, αλλά αυτά δεν είναι το ίδιο εύκολο να τα βρουν όλοι ειδικά εάν κάποιος δε ζει στη Σκανδιναβία.
Επίσης, σημαντικό ρόλο σε αυτή παίζει η κατανάλωση τοπικών φρούτων, τα οποία όταν ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να βρεθούν στο πιάτο ενός ατόμου, τότε αυτόματα αναιρείται αυτό το χαρακτηριστικό. Βέβαια, μπορεί κάποιος που θέλει να ακολουθήσει τη σκανδιναβική δίαιτα, αλλά μένει μακριά από την ευρύτερη περιοχή, να αντικαταστήσει τα εν λόγω τοπικά φρούτα με άλλα της χώρας διαμονής του ακόμα και αν δεν περιλαμβάνονται στη σκανδιναβική δίαιτα: αρκεί τα φρούτα να είναι φρέσκα, ολόκληρα και να παράγονται στην περιοχή του.
Σκανδιναβική Δίαιτα εναντίον Μεσογειακής Διατροφής
Περισσότερες είναι οι ομοιότητες παρά οι διαφορές μεταξύ των δύο αφού μοιάζουν πολύ όσον αφορά τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται σε αυτές. Όπως η σκανδιναβική δίαιτα, έτσι και η μεσογειακή διατροφή τονίζει τη φυτική διατροφή δίνοντας έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τους ξηρούς καρπούς και τα όσπρια, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση. Επιπλέον, περιλαμβάνει λιπαρά ψάρια και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, ενώ ελαχιστοποιεί τα γλυκά, τα πρόσθετα σάκχαρα και τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Η κύρια διαφορά τους είναι ότι η μεσογειακή διατροφή χρησιμοποιεί ελαιόλαδο, ενώ η σκανδιναβική δίαιτα ευνοεί το έλαιο canola. Και τα δύο έλαια είναι φυτικής προέλευσης και περιέχουν υψηλές ποσότητες ωμέγα – 3 λιπαρών οξέων, αλλά παρά την υψηλή περιεκτικότητά του σε ωμέγα – 3 λιπαρά, το λάδι canola έχει περισσότερα ωμέγα – 6 λιπαρά οξέα από τα ωμέγα – 3, σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Τα ωμέγα – 6 είναι επίσης ευεργετικά για την καρδιά, αλλά η αναλογία ωμέγα – 6 προς ωμέγα – 3 είναι αυτό που έχει σημασία. Μια υψηλή αναλογία ωμέγα – 6 προς ωμέγα – 3 μπορεί να αυξήσει τη φλεγμονή, ενώ μια υψηλή αναλογία ωμέγα – 3 προς ωμέγα – 6 τη μειώνει. Συνεπώς, η διατήρηση μιας ιδανικής ισορροπίας λιπαρών οξέων, σύμφωνα με τη Σχολή Ιατρικής Icahn στο Όρος Σινά, είναι το μυστικό.
Μια επιστημονική ανασκόπηση του 2021 σημειώνει ότι η σκανδιναβική δίαιτα θα μπορούσε να είναι εξίσου ευεργετική για την καρδιά με τη μεσογειακή διατροφή, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα. Μέχρι τότε, η μεσογειακή διατροφή κατέχει σήμερα τον τίτλο ως μία από τις καλύτερες δίαιτες για την υγεία της καρδιάς, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση.
Όπως και να έχει η σκανδιναβική δίαιτα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ενσωματώσετε περισσότερα φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, ψάρια και υγιή λίπη στην καθημερινή διατροφή μας. Και μην ξεχνάμε ότι η κατανάλωση περισσότερων φυτικών και λιγότερων επεξεργασμένων τροφίμων δεν είναι αποκλειστικό γνώρισμα της σκανδιναβικής διατροφής, αλλά ένα χαρακτηριστικό μιας γενικότερα υγιεινής διατροφής.
Πηγή: https://www.shape.com/healthy-eating/diets/nordic-diet
Ακολουθήστε το Cibum 
