Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για τη διατήρηση της υγείας του εδάφους και των οικοσυστημάτων και, στη συνέχεια, για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών.
Μια πρόσφατη μελέτη που υποστηρίχθηκε από το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο Diverfarming, επιβεβαίωσε τα οφέλη της διαφοροποίησης των καλλιεργειών, ως ένα μέσο για να καταστεί βιώσιμη μια καλλιέργεια, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.
Η προσπάθεια της Ευρώπης να επιτύχει υψηλότερες αποδόσεις καλλιεργειών με χαμηλότερο κόστος τις τελευταίες δεκαετίες, έχει οδηγήσει σε εντατικά συστήματα καλλιέργειας μονοκαλλιεργειών, που επικεντρώνονται σε μια ενιαία καλλιέργεια χρόνο με το χρόνο, στην ίδια γη. Σε μεγάλο βαθμό αυτές εξαρτώνται από αγροχημικά όπως τα φυτοφάρμακα και από εξωτερικές πηγές ενέργειας, όπως τα ορυκτά καύσιμα, η μονοκαλλιέργεια έχει οδηγήσει σε ρύπανση των υδάτων, εξαντλημένα θρεπτικά συστατικά στο έδαφος, υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και απώλεια βιοποικιλότητας.
Καλύτερες εναλλακτικές λύσεις
Ως εναλλακτική λύση στο πρόβλημα αυτό, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών – και ιδίως η παρεμβολή που περιλαμβάνει την καλλιέργεια τουλάχιστον δύο διαφορετικών καλλιεργειών ταυτόχρονα στην ίδια γη – λέγεται ότι έχει πολλά πλεονεκτήματα. Ειδικότερα, οι παρεμβατικές πρακτικές που συνδυάζουν τις καλλιέργειες δέντρων με τις ποώδεις καλλιέργειες που καλύπτουν τους γυμνούς διαδρόμους μεταξύ των δέντρων, είναι γνωστό ότι προάγουν την υγεία του εδάφους, μειώνουν τα παράσιτα, τα ζιζάνια και τις ασθένειες, συμβάλλουν στη βιοποικιλότητα και μειώνουν τις εκπομπές. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα οφέλη. Ωστόσο, τέτοιες πρακτικές εξακολουθούν να υιοθετούνται ελάχιστα στην περιοχή της Μεσογείου, και ο κύριος λόγος είναι ότι υπάρχει μια παρανόηση σχετικά με τις παρενέργειες: οι ποώδεις καλλιέργειες που καλλιεργούνται μεταξύ των δέντρων θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την παραγωγή των δέντρων, καθώς τα ανταγωνίζονται για νερό και θρεπτικά συστατικά.
Με στόχο να βοηθήσουν στην διαλεύκανση μιας τέτοιας παρανόησης, οι ερευνητές του Diverfarming παρακολούθησαν τις πρακτικές παρεμβολής που εφαρμόστηκαν σε έναν παραδοσιακό οπωρώνα μανταρινιών στη νοτιοανατολική Ισπανία για 3 χρόνια, ώστε να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και στα κέρδη των γεωργών.
Όπως αναφέρει το CORDIS, η δοκιμή πραγματοποιήθηκε σε εμπορικό αγρόκτημα εσπεριδοειδών 2,3 εκταρίων στην περιοχή της Μούρθια, σε οπωρώνα που περιείχε 970 μανταρινιές. Η ερευνητική ομάδα συνέκρινε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και τις οικονομικές επιδόσεις της παραδοσιακής μεσογειακής μονοκαλλιέργειας μανταρινιών με γυμνούς ενδιάμεσους διαδρόμους, με αυτά δύο διαφορετικών συστημάτων παρεμβολής.
Το πρώτο σύστημα παρεμβολής, ήταν μανταρίνι με εναλλαγή των φασολιών που καλλιεργούνται από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο-Φεβρουάριο και ένα μείγμα κριθαριού και βίκο, από τον Ιανουάριο έως τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο κάθε έτους. Το δεύτερο σύστημα ήταν τα μανταρίνια με φασόλια ευρείας καλλιέργειας από τον Σεπτέμβριο του 2018 έως τον Ιανουάριο του 2019, η ανδράκλα από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 2019 και φασολιά για μαυρομάτικα φασόλια από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2020.
Τα αποτελέσματα του περιβαλλοντικού αποτυπώματος έδειξαν ότι, αν και η συμπερίληψη αυτών των παρεμβολών αύξησε την καλλιεργούμενη επιφάνεια, αυτό δεν συνεπάγεται πρόσθετες αρνητικές επιπτώσεις, όπως εξάντληση των πόρων, οξίνιση, ευτροφισμό ή συμβολή στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Η οικονομική ανάλυση έδειξε ότι η παρεμβολή μπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετο κόστος παραγωγής, το οποίο σχετίζεται κυρίως με την υψηλότερη ζήτηση εργασίας. Ωστόσο, η μελέτη αναφέρει πως η σωστή επιλογή των παρεμβαλλόμενων πρακτικών, μπορεί να αποφέρει οικονομικά πλεονεκτήματα.
Στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η καλλιέργεια μανταρινιού με ανδράκλα και φασολιά ως παρενθέματα, θα μπορούσε να είναι κερδοφόρα και να μειώσει τον κίνδυνο του γεωργού για αστάθεια στις τιμές των καλλιεργειών. Κατά συνέπεια, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιθανά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη των παρενθετών πρακτικών που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, τα μελετηθέντα διαφοροποιημένα συστήματα συνιστώνται να κινηθούν προς πιο βιώσιμα αλλά ακόμα κερδοφόρα γεωργικά συστήματα.
Η μελέτη διεξήχθη από ερευνητές του Diverfarming και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Γεωργία». Για περισσότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στο θέμα: Ιστοσελίδα του έργου diverfarming
Ακολουθήστε το Cibum 
