Η ιστορία της Κρήτης μέσα και έξω από ένα μπουκάλι.
Η Κρήτη είναι η χώρα μέσα στη χώρα μας. Ως το μεγαλύτερο και γεωγραφικά πιο ποικιλόμορφο από τα ελληνικά νησιά, έχει φιλοξενήσει πολλούς πολιτισμούς: Τους Μινωίτες, τους Φοίνικες, τους Μυκηναίους, τους Βυζαντινούς, τους Ενετούς, τους Οθωμανούς, ακόμη και τους Βρετανούς. Ο καθένας άφησε το σημάδι του στο νησί, δημιουργώντας μαζί τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του.
Ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας του νησιού εντοπίζεται ακόμη και στα Ομηρικά έπη. Στην Οδύσσεια, γίνεται αναφορά για «μια όμορφη, πλούσια χώρα μέσα στη σκοτεινή θάλασσα, που λέγεται Κρήτη, η οποία είναι γνωστή για το κρασί της».
Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο νησί δείχνουν πόσο σημαντικό ήταν το κρασί σε αυτή την πολύγλωσση κοινότητα ήδη από την Εποχή του Χαλκού: Οι νέοι σε τοιχογραφία πομπής στο Μινωικό ανάκτορο της Κνωσού, που ζωγραφίστηκε γύρω στο 1500 π.Χ., κρατούν αμφορείς και αγγεία για κρασί. Επιγραφές στο αρχαίο αλφάβητο Γραμμική Α και αργότερα Γραμμική Β καταγράφουν την παραγωγή, την αποθήκευση, τη διανομή και το εμπόριο κρασιού.
Τον 20ό αιώνα η κρητική αμπελοκαλλιέργεια υπέφερε από τον πόλεμο και την άφιξη της φυλλοξήρας, η οποία αποδεκάτισε τα αμπέλια τη δεκαετία του 1970. Όμως από τη δεκαετία του 1980 η παραγωγή επιταχύνθηκε, ενώ το 1989 καθιερώθηκαν προστατευόμενες περιοχές ονομασίας. Η ποιότητα δεν ήταν πάντα σταθερή, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες μια νέα γενιά οινοποιών το άλλαξε αυτό, αποφασισμένη να φτιάξει κρασιά παγκόσμιας κλάσης, χρησιμοποιώντας τοπικές μεθόδους και υλικά.
Το οινοποιείο Μανουσάκη, ένα από τα πλέον πετυχημένα στην Ελλάδα, έγινε πρόσφατα αφιέρωμα στο παγκοσμίως γνωστό εικαστικό περιοδικό Apollo Magazine. Το οινοποιείο ιδρύθηκε το 1984 από τον Θεόδωρο Μανουσάκη στους απομονωμένους λόφους του Βατόλακκου Χανίων και είναι από τους λίγους αμπελώνες με βόρειο προσανατολισμό στο βόρειο ημισφαίριο.
Ο Μανουσάκης δεν ξεκίνησε ως οινοποιός. Έχοντας εγκαταλείψει την πατρίδα του σε ηλικία 11 ετών για τις Ηνωμένες Πολιτείες, επέστρεψε αργότερα για να αναλάβει την οικογενειακή γη. Ζήτησε τη βοήθεια γνωστών διεθνών προσωπικοτήτων της αμπελοοινικής βιομηχανίας, για να ανακαλύψει εκ νέου το κρητικό κρασί. Ο Μανουσάκης φυτεύει λευκές και ερυθρές ποικιλίες του Ροδανού, με το σταφύλι Roussanne να είναι ιδιαίτερα επιτυχημένο στην Ελλάδα, μαζί με εγχώριες ποικιλίες όπως το Βιδιανό, η Βιλάνα – και οι δύο από τη Κρήτη -, το Ασύρτικο και το Ρωμέικο. Κάθε χρόνο, παράγει περισσότερες από 100.000 φιάλες και υποδέχεται 40.000 επισκέπτες στο οινοποιείο.
Η σειρά κρασιών ονομάζεται Nostos – το όνομα προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «επιστροφή», η οποία χρησιμοποιείται για τον Οδυσσέα και άλλους ήρωες και η οποία αποτελεί τη μισή έννοια της «νοσταλγίας». Η έννοια είναι κάτι περισσότερο από μια ετικέτα μάρκετινγκ: Συνδέεται με το ερώτημα τι σημαίνει «πατρίδα» και πώς ένα κρασί μπορεί να εκφράσει την ταυτότητα μέσω του τερουάρ.
H Αλεξάνδρα Μανουσάκη, κόρη του ιδρυτή, επέστρεψε στην Κρήτη από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2007 για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση. Εκπαιδευμένη καλλιτέχνης, έχει αξιοποιήσει το ταλέντο της στη ζωγραφική και την κεραμική, καθώς και στο design, για να διερευνήσει τους δεσμούς της σύγχρονης κρητικής ταυτότητας με το παρελθόν.
Το ενδιαφέρον της για αυτές τις συνδέσεις προκλήθηκε από μια επίσκεψη στην Κνωσό, όπου ένας από τους αρχαιολόγους τη ρώτησε ποιο πιστεύει ότι θα μπορούσε να είναι το πιο σημαντικό τεχνούργημα ολόκληρης της ανασκαφής: Kάτι τόσο πολύτιμο που δεν εκτίθεται καν στο μουσείο. «Ήταν ένας σπόρος. Ναι, ένας σπόρος… και απογοητεύτηκα εντελώς», θυμάται.
Πριν από τους Μινωίτες, οι άνθρωποι ήταν σε μεγάλο βαθμό νομάδες, που ταξίδευαν και αναζητούσαν τροφή. Όταν έφτασαν στο νησί, αυτοί οι προϊστορικοί άνθρωποι φύτεψαν σπόρους και άρχισαν να καλλιεργούν τη τροφή για να θερίσουν ό,τι είχαν σπείρει, οπότε έπρεπε να εγκατασταθούν μόνιμα σε εκείνη τη γη.
«Eτσι ξεκίνησε ο πολιτισμός. Έπρεπε να βρω έναν τρόπο να συνδυάσω αυτό το νόημα μέσα από την τέχνη και το οινοποιείο», δηλώνει η Μανουσάκη. Εμπνεύστηκε επίσης από μια ρήση του Αμερικανού δικηγόρου και πολιτικού του 19ου αιώνα Ντάνιελ Γουέμπστερ, την οποία χρησιμοποίησε ο Γκραντ Γουντ ως τίτλο για τις ποιμενικές τοιχογραφίες του 1934 στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα: «Όταν αρχίζει η καλλιέργεια, ακολουθούν άλλες τέχνες».
Ενσωμάτωσε σύμβολα όπως αυτά που είναι χαραγμένα στο δίσκο της Φαιστού, ο οποίος χρονολογείται στη δεύτερη χιλιετία π.Χ., με γλυφές που περιλαμβάνουν αμπέλια, πάπυρους, άξονες και σπείρες. Ειδικά οι τελευταίες είναι πανταχού παρούσες στα μινωικά κεραμικά, στα κτίρια και στις τοιχογραφίες.
Η σύγχρονη βιομηχανία κρασιού στην Ελλάδα βρίσκεται στα σπάργανα σε σύγκριση με άλλα μέρη του κόσμου. Αλλά οι νέοι οινοποιοί, στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα, είναι προσηλωμένοι στη φιλοξενία και στο να διανέμονται τα κρασιά τους ευρύτερα. Δεδομένου του ενδιαφέροντος της Μανουσάκη για την επανερμηνεία της οπτικής ιστορίας της Κρήτης στη σύγχρονη εποχή, αυτή η ενασχόληση θα χαρίσει πολλές νέες και ενδιαφέρουσες δημιουργίες.
Ακολουθήστε το Cibum 
