Σαλμονέλωση, η βασίλισσα των τροφικών δηλητηριάσεων

Η σαλμονέλωση είναι μια πολύ κοινή λοίμωξη του γαστρεντερικού σωλήνα που προκαλείται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Salmonella. Αυτή η ομάδα βακτηρίων μπορεί να περάσει από τα κόπρανα ανθρώπων ή ζώων, σε άλλα άτομα ή σε άλλα ζώα. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη σαλμονέλας. Ο ορότυπος Salmonella enteritidis και ο ορότυπος Salmonella typhimurium είναι οι πιο συνηθισμένοι για πρόκληση σαλμονέλωσης.

Η σαλμονέλωση στον άνθρωπο εμφανίζεται ως οξεία εντεροκολίτιδα με συμπτώματα την ξαφνική έναρξη κεφαλαλγίας, τον κοιλιακό πόνο, την διάρροια, την ναυτία και τον εμετό. Πυρετός εμφανίζεται σχεδόν πάντα, με αποτέλεσμα σοβαρή αφυδάτωση να είναι πιθανό να συμβεί σε άτομα ευπαθών ομάδων, όπως βρέφη, ανοσοκατεσταλμένοι και ηλικιωμένοι. Σε σπάνιες περιπτώσεις την γαστρεντερίτιδα ακολουθεί εκδήλωση αντιδραστικής αρθρίτιδας (σύνδρομο Reiter). Βακτήρια Salmonella spp. μπορεί να μεταδοθούν στον άνθρωπο μέσω μολυσμένων τροφίμων (ζωικών και φυτικών) ή μέσω άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα ή ανθρώπους. Μια σειρά οικιακών, οικόσιτων και άγριων ζώων ενεργούν ως δεξαμενές για το βακτήριο της Salmonella spp. Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως δεξαμενές, αν και η χρόνια μεταφορά είναι σπάνια.

Ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης;

Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με σαλμονέλα αναπτύσσουν γαστρεντερίτιδα. Η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων (> 90%) θα έχει διάρροια. Η πλειοψηφία θα έχει επίσης πονοκέφαλο, πυρετό και κράμπες στην κοιλιά. Η αιματηρή διάρροια δεν είναι επίσης ασυνήθιστη. Τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται εντός 6-72 ωρών μετά τη μόλυνση (γενικά 12-36 ώρες). Η ασθένεια διαρκεί συνήθως 4 έως 7 ημέρες και οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, η διάρροια μπορεί περιστασιακά να είναι αρκετά σοβαρή ώστε να δικαιολογεί την είσοδο στο νοσοκομείο. Οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο πιθανό να νοσήσουν σοβαρά.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η ύπαρξη των παραπάνω συμπτωμάτων οδηγεί στο συμπέρασμα πιθανής σαλμονέλωσης. Στην συνέχεια μια απλή εργαστηριακή ανάλυση σε ένα δείγμα κοπράνων μπορεί να επιβεβαιώσει την αρχική διάγνωση. Είναι σημαντική η διάγνωση και για την αγωγή αλλά και για να μειωθεί η πιθανότητα εξάπλωσης στους οικείους του ασθενούς. Τα άτομα που προετοιμάζουν φαγητό, καθώς και οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά που συχνά δεν εφαρμόζουν ικανοποιητικά τις επιταγές της ορθής ατομικής υγιεινής (πχ τουαλέτα) έχει βρεθεί πως συμβάλουν στην εξάπλωσης της σαλμονέλας.

Υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες σε λοίμωξη από σαλμονέλα;

Οι ασθενείς συνήθως αναρρώνουν εντελώς, αν και σε κάποιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί μεσοπρόθεσμες διαταραχές στην λειτουργία του εντέρου για αρκετούς μήνες. Ένας πολύ μικρός αριθμός ατόμων που έχουν μολυνθεί με σαλμονέλα, μπορεί να συνεχίσει να νιώθει πόνο στις αρθρώσεις, ερεθισμό των ματιών και επώδυνη ούρηση. Αυτό ονομάζεται σύνδρομο Reiter.

Οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη και τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο πιθανό να νοσήσουν πιο σοβαρά σε περίπτωση σαλμονέλωσης.

Πως μεταδίδεται η σαλμονέλα;

Η σαλμονέλα ζει φυσικά στις εντερικές οδούς ανθρώπων και άλλων ζώων, ιδίως των πτηνών. Η σαλμονέλα μεταδίδεται συνήθως στον άνθρωπο μέσω μολυσμένων, με κόπρανα ζώων, τροφίμων. Είναι αδύνατο να διαπιστωθεί από τον καταναλωτή εάν το φαγητό έχει μολυνθεί καθώς ένα μπλυσμένο τρόφιμο με σαλμονέλα φαίνεται και μυρίζει κανονικά. Τα μολυσμένα τρόφιμα είναι συνήθως ζωικής προέλευσης, όπως, πουλερικά, γάλα, αυγά ή βόειο κρέας, αλλά σαλμονέλα έχει βρεθεί σε όλα τα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των λαχανικών, των φρούτων, ξηρών καρπών, αλλά και επεξεργασμένων τροφίμων. Το καλό μαγείρεμα (>75οC) σκοτώνει τα βακτήρια της σαλμονέλα. Τα τρόφιμα μπορεί επίσης να μολυνθούν από τα άπλυτα χέρια ενός μολυσμένου χειριστή τροφίμων, ο οποίος ξέχασε να πλένει τα χέρια του με σαπούνι μετά τη χρήση του μπάνιου ή μετά τον χειρισμό μολυσμένου τροφίμου (νωπό κοτόπουλο, αυγά, άπλυτα λαχανικά, κλπ).

Η σαλμονέλα μπορεί επίσης να βρεθεί στα κόπρανα ορισμένων κατοικίδιων ζώων, ειδικά σε εκείνα που εμφανίζουν διάρροια. Τα ερπετά, όπως οι χελώνες και οι σαύρες, είναι πολύ πιθανό να μεταφέρουν τη σαλμονέλα και τα χέρια πρέπει πάντα να πλένονται σχολαστικά αμέσως μετά την επαφή με κάποιο ερπετό, ακόμα κι αν το ερπετό φαίνεται υγιές ή είναι κατοικίδιο. Οι ενήλικες πρέπει επίσης να προσέχουν ότι τα παιδιά πλένουν τα χέρια τους μετά το παιχνίδι στο περιβάλλον (κήπος, πλατεία, κλπ). Για τον λόγω αυτό δεν προτείνεται η τήρηση χελωνών ή ιγκουάνα ως κατοικίδια ζώα σε νοικοκυριά με παιδιά κάτω των πέντε ετών.