Η “παγίδα” της μετάβασης σε υγιεινή διατροφή σύμφωνα με έρευνα του Wageningen University.
Η μετάβαση σε μια πιο υγιεινή διατροφή όχι μόνο μειώνει τον κίνδυνο ασθένειας, αλλά βελτιώνει επίσης τη βιωσιμότητα του συστήματος τροφίμων μας. Αλλά η υγιεινή διατροφή έχει επίσης έμμεσες συνέπειες που μπορούν να οδηγήσουν σε απροσδόκητες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές παρενέργειες. Το Wageningen University & Research χρησιμοποίησε ένα παγκόσμιο οικονομικό μοντέλο για να διερευνήσει μια αλλαγή προς τη διατροφή EAT-Lancet σε παγκόσμια κλίμακα.
Η προσκόλληση σε αυτή τη δίαιτα θα συμβάλει στη μείωση της παγκόσμιας ζήτησης για τρόφιμα και σχετική παραγωγή βιομάζας. Η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων, ειδικά στις πλουσιότερες χώρες, μειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συστημάτων τροφίμων και της χρήσης πόρων. Αλλά υπάρχει μια παγίδα. Οι λεγόμενες έμμεσες ή παρενέργειες μπορούν πραγματικά να υπονομεύσουν τα άμεσα οφέλη μιας πιο υγιεινής και πιο βιώσιμης διατροφής.
Οικονομικές παρενέργειες
Πώς λειτουργεί αυτό; Για αρχή, μπορείτε να δείτε ότι εάν χρειάζεστε λιγότερα τρόφιμα, χρειάζεστε επίσης λιγότερη βιομάζα, γεγονός που μειώνει τις μέσες τιμές της βιομάζας και της γης. Η χαμηλότερη τιμή γης καθιστά ελκυστικότερη τη χρήση πρόσθετης γης και την επέκταση της γεωργικής έκτασης, μειώνοντας τη χρήση λιπασμάτων και τις συναφείς εκπομπές. Ωστόσο, υπάρχει επίσης μικρότερη ανάγκη για εργασία και κεφάλαιο, με αποτέλεσμα χαμηλότερους μισθούς και εισοδήματα.
Αυτές οι επιπτώσεις λειτουργούν αντίστροφα στην υποσαχάρια Αφρική, χώρες χαμηλού εισοδήματος όπου η πείνα επιμένει. Εδώ, η μετάβαση στη δίαιτα EAT-Lancet αυξάνει πραγματικά τη ζήτηση για τρόφιμα και βιομάζα. Αυτό αυξάνει τη χρήση γης και, ως εκ τούτου, τις τιμές. Αντ’ αυτού, γίνεται περισσότερη γεωργία. Η εντατικοποίηση της γεωργίας έχει τόσο αρνητικές επιπτώσεις, όπως περισσότερες χημικές εισροές, όσο και θετικές επιπτώσεις, όπως η αύξηση των μισθών.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις εκτός του συστήματος τροφίμων
Ένα άλλο αποτέλεσμα είναι ορατό στους τομείς εκτός των τροφίμων. Εδώ, η υγιεινή διατροφή οδηγεί σε υψηλότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Πώς λειτουργεί αυτό; Όταν οι άνθρωποι, ειδικά στις περιοχές υψηλότερου εισοδήματος, ξοδεύουν λιγότερα για τρόφιμα, ξοδεύουν περισσότερα για μη εδώδιμα προϊόντα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση και, συνεπώς, σε παραγωγή μη εδώδιμων προϊόντων. Οι πρόσθετες εκπομπές από την παραγωγή μη εδώδιμων προϊόντων υπερβαίνουν τη μείωση των εκπομπών βιομάζας από την κατανάλωση λιγότερης κατανάλωσης. Αυτό το φαινόμενο φέρνει τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2030 στο ίδιο επίπεδο όπως όταν δεν υπήρχαν διατροφικές αλλαγές. Συνεπώς, οι έμμεσες επιπτώσεις στον μη διατροφικό τομέα ακυρώνουν την κλιματική πρόοδο στη γεωργία.
Κοινωνικές παρενέργειες
Οι αλλαγές στην παγκόσμια ζήτηση τροφίμων μπορούν να έχουν διαφορετικές επιπτώσεις στους μισθούς στον γεωργικό και μη γεωργικό τομέα. Όταν υπάρχει μικρότερη ζήτηση για γεωργικά προϊόντα, αυτό οδηγεί σε χαμηλότερους μισθούς στη γεωργία σε σύγκριση με άλλους τομείς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δεξιότητες για τη γεωργία δεν αντιστοιχούν πάντα στις δεξιότητες που απαιτούνται σε άλλους τομείς. Ως αποτέλεσμα, οι εργάτες γης δεν μπορούν εύκολα να στραφούν σε άλλο τομέα, γεγονός που τους αναγκάζει να παραμείνουν στη γεωργία παρά τους χαμηλότερους μισθούς. Ταυτόχρονα, η αύξηση της παραγωγής μη διατροφικών προϊόντων ενθαρρύνει υψηλότερους μισθούς σε μη γεωργικούς τομείς. Η αλλαγή των διατροφικών προτύπων επιδεινώνει έτσι την υφιστάμενη εισοδηματική ανισότητα μεταξύ γεωργικών και μη γεωργικών εργατών στις περισσότερες περιφέρειες.
Οι αλλαγές στους μισθούς έχουν άμεσο αντίκτυπο στην οικονομική προσιτότητα των τροφίμων. Σε περιοχές με υψηλότερα εισοδήματα, τα υγιεινά τρόφιμα (με βάση μια διατροφή που προέρχεται από τις διατροφικές συστάσεις του EAT-Lancet) γίνονται πιο προσιτά για τους ανθρώπους τόσο στον γεωργικό όσο και στον μη γεωργικό τομέα. Αν και οι μισθοί στον γεωργικό τομέα μειώνονται, οι τιμές των τροφίμων μειώνονται ακόμη περισσότερο, αυξάνοντας έτσι την οικονομική προσιτότητα των υγιεινών τροφίμων.
Σε περιοχές χαμηλού εισοδήματος όπου η ζήτηση για τρόφιμα αυξάνεται με τη δίαιτα EAT -Lancet, ο αντίκτυπος στην οικονομική προσιτότητα αντιστρέφεται, καθώς οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται περισσότερο από τους μισθούς. Στην υποσαχάρια Αφρική, τα τρόφιμα να γίνονται λιγότερο προσιτά τόσο για τους γεωργικούς όσο και για τους “μη γεωργικούς εργαζόμενους”. Αυτό προκαλεί ανησυχία, διότι η πείνα παραμένει υψηλή σε αυτήν την περιοχή.
Παρενέργειες και σπατάλη τροφίμων
Εκτός από τις επιπτώσεις στη χρήση γης και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η μετάβαση στη δίαιτα EAT-Lancet συμβάλλει επίσης στη μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μειώνεται τόσο ο όγκος της παραγωγής όσο και του εμπορίου τροφίμων. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι τα καταναλωτικά πρότυπα στις χώρες υψηλού εισοδήματος εξακολουθούν να συμβάλλουν σε σημαντικές απώλειες τροφίμων και σπατάλη σε περιοχές μεσαίου και χαμηλότερου εισοδήματος. Αυτό όχι μόνο ασκεί πίεση στο τοπικό περιβάλλον, αλλά καθιστά επίσης δύσκολη την επαναχρησιμοποίηση των απωλειών τροφίμων σε αυτές τις φτωχότερες περιοχές λόγω των πιο περιορισμένων υποδομών και τεχνολογιών.
Από τη μία πλευρά, η μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων σημαίνει απώλεια λιγότερων τροφίμων και θρεπτικών ουσιών, κάτι που είναι ευεργετικό. Από την άλλη, η αύξηση της σπατάλης φρέσκων τροφίμων φυτικής προέλευσης μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ρύπανση. Η γεωγραφική διαφορά μεταξύ του τόπου παραγωγής των αποβλήτων τροφίμων και του τόπου όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης μπορεί να μειώσει τα αναμενόμενα περιβαλλοντικά οφέλη από τη μειωμένη απώλεια και σπατάλη τροφίμων λόγω της δίαιτας EAT-Lancet.
Συμπερασματικά
Ενώ η μετάβαση σε μια πιο υγιεινή και βιώσιμη διατροφή, όπως η δίαιτα EAT-Lancet, προσφέρει προσωπικά και περιβαλλοντικά οφέλη, είναι σημαντικό να εξεταστούν οι πιθανές αρνητικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μελέτες μοντελοποίησης όπως αυτή βοηθούν να ληφθεί υπόψη αυτή η πολυπλοκότητα κατά τον σχεδιασμό παρεμβάσεων πολιτικής. Ο συνδυασμός διαφορετικών παρεμβάσεων, εντός και εκτός του γεωργικού τομέα, είναι απαραίτητος για ολοκληρωμένες λύσεις που μας φέρνουν πιο κοντά σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον όπου η επιδίωξη της υγείας, της ισότητας και της φροντίδας για το περιβάλλον αλληλοενισχύονται.
Πηγή:Wageningen University
Ακολουθήστε το Cibum 
