Η Listeria monocytogenes είναι μια μεγάλη πρόκληση για τους παραγωγούς τροφίμων, καθώς μπορεί να επιβιώσει και να αναπτυχθεί σε προϊόντα διατροφής με μεγάλη διάρκεια ζωής και έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας στους ανθρώπους. Ερευνητές του Νορβηγικού Ινστιτούτου Επιστημών Τροφίμων “Nofima” εφάρμοσαν και αξιολόγησαν μια μέθοδο που είναι πολύ πιο γρήγορη από αυτή που χρησιμοποιείται σήμερα για την ανίχνευση του βακτηρίου. Αυτό μπορεί να έχει μεγάλη οικονομική σημασία για τη βιομηχανία τροφίμων και να αποτρέψει τις ανθρώπινες ασθένειες.
Η Listeria monocytogenes είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η βιομηχανία τροφίμων. Κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται τεράστιοι πόροι για την καταπολέμηση αυτού του βακτηρίου. Ο έλεγχος αυτού του τροφιμογενούς ανθρώπινου παθογόνου συνίσταται στην ανίχνευση και παρακολούθηση του σε περιβάλλοντα επεξεργασίας τροφίμων, καθώς τείνει να εγκατασταθεί και να χτίσει εκεί μια “δεξαμενή” από την οποία μολύνονται τα τρόφιμα. Είναι σημαντικό οι παρασκευαστές τροφίμων να γνωρίζουν πού βρίσκεται το βακτήριο για να το εντοπίσουν να χρησιμοποιήσουν αντίμετρα και να αποφύγουν την μόλυνση των τροφίμων που πωλούνται στην αγορά.
Η λιστέρια βρίσκεται στο έδαφος και το νερό, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό σε τρόφιμα όπως τα ψάρια, το κρέας, τα φρούτα και τα λαχανικά. Τα προϊόντα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να μολυνθούν με Listeria είναι κυρίως προϊόντα ψυχρής αποθήκευσης με μεγάλη διάρκεια ζωής, τα οποία δεν θερμαίνονται πριν από την κατανάλωση και ευνοούν την ανάπτυξη του βακτηρίου. Όταν καταναλώνεται ένα μολυσμένο προϊόν, μπορεί να προκληθεί λιστερίωση, η οποία είναι μια σοβαρή ασθένεια με ποσοστά θνησιμότητας 20-30%. Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών, τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και οι έγκυες άτομα διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο να υποφέρουν σοβαρά από λιστερίωση.
Η ερευνητική ομάδα στο Nofima έδειξε ότι ήταν δυνατό να ανιχνευθεί η Listeria σε ένα δείγμα μετά από μόνο τέσσερις ώρες, χρησιμοποιώντας μια μικρή, φορητή συσκευή προσδιορισμού αλληλουχίας (MinION από την Oxford Nanopore Technologies). Αυτό είναι 20 ώρες γρηγορότερο από τη χρήση της παραδοσιακής μεθόδου εμπλουτισμού για την ανίχνευση αυτού του τροφιμογενούς παθογόνου. Εκτός από τη Listeria , άλλοι μικροοργανισμοί από το περιβάλλον επεξεργασίας μπορούν να ανιχνευθούν ταυτόχρονα κατά την εφαρμογή της προσέγγισης προσδιορισμού αλληλουχίας. Αυτό όχι μόνο είναι οικονομικά αποδοτικό, αλλά παρέχει επίσης πληροφορίες για τη μεγάλη μικροβιολογική εικόνα σε μια μονάδα παραγωγής τροφίμων.
Η Eva Wagner, μεταδιδακτορική επιστήμονας του Nofima δήλωσε: ” Ερευνήσαμε και συγκρίναμε διαφορετικές τεχνολογίες αλληλούχισης προκειμένου να λάβουμε ταχύτερα αποτελέσματα σχετικά με την παρουσία ή την απουσία Listeria σε ένα δείγμα. Μας ενδιέφερε επίσης εάν η μέθοδος αλληλουχίας είναι σε θέση να διαφοροποιήσει διαφορετικούς τύπους Listeria . Ένα αποτέλεσμα σχετικά με το εάν υπήρχε ή όχι η Listeria σε δείγμα θα πρέπει ιδανικά να παρέχεται πριν από την έναρξη της επόμενης εργάσιμης ημέρας, προκειμένου να εφαρμοστούν αντίμετρα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ο εξοπλισμός και οι επιφάνειες, στις οποίες εντοπίστηκε η Listeria , να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται σχολαστικά”.
Στις μέρες μας χρειάζονται 24 ώρες για να βγει ένα αποτέλεσμα
Η παραδοσιακή μέθοδος εμπλουτισμού για την ανίχνευση της Listeria monocytogenes περιλαμβάνει την καλλιέργεια ενός δείγματος που λαμβάνεται από το περιβάλλον επεξεργασίας τροφίμων ή ενός προϊόντος διατροφής σε εκλεκτικό μέσο που ευνοεί την ανάπτυξη του βακτηρίου. Αυτή η διαδικασία είναι πολύ επίπονη και μπορεί να διαρκέσει από τουλάχιστον 24 ώρες έως αρκετές ημέρες και στο μεταξύ η παραγωγή θα συνεχιστεί. Αυτό σημαίνει ότι τα τρόφιμα όπως και οι εργαζόμενοι μπορεί να μολυνθούν με λιστέρια. Οι παραγωγοί τροφίμων θα λάβουν αποτελέσματα σχετικά με το εάν ανιχνεύτηκε ή όχι Listeria στα δείγματά τους, αλλά η μέθοδος που χρησιμοποιείται επί του παρόντος δεν είναι σε θέση να διακρίνει μεταξύ φαινομενικά παρόμοιων στελεχών Listeria.
Εξαιρετικά χρήσιμη μέθοδος
“Τα αποτελέσματα που λάβαμε με τη μέθοδο της ταχείας αλληλούχισης μας φέρνουν πιο κοντά στον ερευνητικό μας στόχο και παρέχουν τεράστιες ευκαιρίες στη βιομηχανία τροφίμων”, λέει η ερευνήτρια της Nofima, Birgitte Moen.
Η ομάδα ερευνητών της Nofima θεωρεί ότι η χρήση της μεθόδου που διερευνήθηκε είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τον κλάδο. Το γεγονός ότι η μέθοδος παρέχει γρήγορες απαντήσεις είναι το ίδιο το κλειδί. Οι παραδοσιακές μέθοδοι ανίχνευσης μικροοργανισμών που απαιτούν ένταση εργασίας είναι ελάχιστα συμβατές με τις σύγχρονες συνθήκες παραγωγής και επεξεργασίας τροφίμων με γρήγορο κύκλο εργασιών.
Το επόμενο βήμα είναι να συλλέξουμε πραγματικά δείγματα από τη βιομηχανία και να δοκιμάσουμε τη μέθοδο με αυτά, εξηγεί η Birgitte Moen.
Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών αλληλουχίας θα μπορούσε να είναι μεγάλης σημασίας, καθώς θα φέρουν πιο αποτελεσματικές και προληπτικές μετρήσεις κατά της Listeria στη βιομηχανία τροφίμων για την πρόληψη μόλυνσης και ανάκλησης τροφίμων, καθώς και οικονομικών ζημιών και κρουσμάτων λιστερίωσης στον άνθρωπο.
Νέες μέθοδοι που χρησιμοποιούν τεχνολογίες αλληλούχισης
Η διαφοροποίηση των στελεχών Listeria είναι μια πολύ σημαντική πτυχή για τη διασφάλιση ακριβούς εντοπισμού. Χρησιμοποιώντας μια ακόμη πιο ευαίσθητη τεχνολογία αλληλούχισης (Illumina), ήταν δυνατό να προβλεφθεί εάν υπήρχαν περισσότεροι από ένας τύποι Listeria σε ένα δείγμα με βάση γενετικές διαφορές.
– Νέες τεχνολογίες προσδιορισμού αλληλουχίας χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του γενετικού κώδικα (DNA) και, συνεπώς, για τον εντοπισμό μικροοργανισμών. Αυτό θα κάνει τις σημερινές εκτεταμένες λειτουργίες ελέγχου στη βιομηχανία τροφίμων πιο γρήγορες, ακριβείς και πιο αποδοτικές από πλευράς κόστους, λέει η Annette Fagerlund.
Στον Nofima είναι σε εξέλιξη και το PathoSeq, ένα τριετές ερευνητικό έργο όπου ο στόχος είναι να βοηθήσει τους παραγωγούς τροφίμων να δημιουργήσουν ταχύτερες, πιο βιώσιμες, οικονομικά αποδοτικές και στοχευμένες ρουτίνες ελέγχου για τα τροφιμογενή παθογόνα.
Ακολουθήστε το Cibum 
