Του Νίκου Γδοντέλη*
Η Foodomics ορίστηκε το 2009 ως “ένας κλάδος που μελετά τους τομείς των Τροφίμων και της Διατροφής μέσω της εφαρμογής και της ενσωμάτωσης δεδομένων από προηγμένες αναλυτικές τεχνολογίες ” – omics”* για τη βελτίωση της ευημερίας, της υγείας και των γνώσεων του καταναλωτή”. Η Foodomics απαιτεί τον συνδυασμό χημείας τροφίμων, βιολογικών επιστημών και ανάλυσης δεδομένων. Αποτελεί ένα σύγχρονο επιστημονικό κλάδο που φιλοδοξεί να συμβάλλει με αναλυτικές μεθόδους στην κατανόηση του μηχανισμού έκφρασης του γονοτύπου ενός τροφίμου, ζωικού ή φυτικού, σε φαινότυπο.
*-οmics: επιμέρους κλάδοι της επιστήμης των βιολογικών συστημάτων είναι γνωστοί ως genomics, transcriptomics, proteomics, metabolomics, κτλ
H Foodomics είναι ένας ερευνητικός κλάδος που εξετάζει το σύνολο των ουσιών που υπάρχουν στα τρόφιμα (foodome). Τα Foodomics χρησιμοποιούν προηγμένες αναλυτικές μεθόδους, όπως φασματομετρία μάζας (MS) και πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό (NMR) για τη διερεύνηση της σύνθεσης του τρόφιμου και σε συνέχεια χαρτογραφούν τις θρεπτικές ιδιότητές τους και τις επιπτώσεις τους στην υγεία. Οι νέες τεχνικές παρέχουν επίσης μια λεπτομερή εικόνα της ποιότητας των τροφίμων σε χημικό επίπεδο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό απάτης στα τρόφιμα και για την εξεύρεση λύσεων για άλλες προκλήσεις στην παραγωγή τροφίμων. Τα αποτελέσματα των Foodomics έχουν άμεσο αντίκτυπο στους καταναλωτές, τη βιομηχανία τροφίμων και την κοινωνία.
Τώρα επιστήμονες από το Τμήμα Προληπτικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας, της Επιστήμης Τροφίμων, του Πανεπιστημίου της Βαλένθια στην Ισπανία μελέτησαν την συμβολή του foodomics και στην ασφάλεια τροφίμων, με σκοπό να συμβάλουν στην ανάπτυξη αυτού του κλάδου προκειμένου να αναδειχθούν οι προοπτικές χρήσεις του και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η Foodomics στο τρέχον επιστημονικό τοπίο στον τομέα της ανάλυσης τροφίμων. Αποκαλύπτεται λοιπόν ο κρίσιμος ρόλος της foodomics στην αξιολόγηση της ποιότητας και της ασφάλειας των τροφίμων μέσω της αναγνώρισης δυνητικά επικίνδυνων ενώσεων. Το επιστημονικό άρθρο δημοσιεύτηκε χθες στην επιστημονική επιθεώρηση Foods του εκδοτικού οίκου MDPI.
Λόγω της τεράστιας χρησιμότητας και του αναπτυξιακού δυναμικού της Foodomics σε κρίσιμα θέματα όπως η ασφάλεια και η νοθεία τροφίμων, δίνεται επί του παρόντος σημαντική έμφαση στην ανάπτυξη των μεθόδων για αριστοποίηση της αναλυτικής τους ισχύος, της ταχύτητας ανάλυσης, της προσβασιμότητας της πληροφορίας με την δημιουργία database και της μείωσης του μεγέθους αυτών των οργάνων.
Λόγω του τεράστιου όγκου πληροφοριών που μπορεί να συλλεχθεί από μία μόνο εξέταση, η foodomics επιτρέπει την υιοθέτηση προσεγγίσεων ικανών να ανιχνεύουν και να αξιολογούν νέους κινδύνους για τα τρόφιμα, καθώς και καλύτερη αποτελεσματικότητα στην τοξικολογική έρευνα.
Η Foodomics μπορεί επίσης να βοηθήσει στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι λειτουργίες της αλυσίδας παραγωγής επηρεάζουν τα τρόφιμα, επιτρέποντας την ανάπτυξη στρατηγικών βελτιστοποίησης, αξιολόγησης και παρακολούθησης. Από την άλλη πλευρά, νοθείες και απάτες, τόσο ακούσιες όσο και εκ προθέσεως για οικονομικό όφελος, είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αυτές οι ενέργειες κοστίζουν στην επιχείρηση τροφίμων περίπου δισεκατομμύρια ευρώ και θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, επειδή τα νοθευμένα τρόφιμα ενδέχεται να περιέχουν συστατικά που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες στους καταναλωτές που αγνοούν την παρουσία τους. Ως εκ τούτου, η απάτη στα τρόφιμα μπορεί να διερευνάται και ελέγχεται μέσα από την foodomics.
Στη μελέτη του Πανεπιστημίου της Βαλένθια, παρατίθενται επιστημονικά άρθρα όπου αξιοποιήθηκε η αναλυτική χημεία τροφίμων και η foodomics στην πράξη της τεχνολογίας τροφίμων. Με βάση αυτές τις μελέτες, η διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των τροφίμων θα είναι η κύρια ανάγκη στο μέλλον των επιστημών των τροφίμων. Τα επόμενα χρόνια, η παγκόσμια κυκλοφορία τροφίμων και η εισαγωγή ”νέων” πρώτων υλών θα επεκταθεί, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η πρόγνωση επιπτώσεων στην υγεία, αλλά και στο περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, η διασφάλιση της ασφάλειας, της ποιότητας και της ιχνηλασιμότητας των τροφίμων θα είναι πολύ πιο δύσκολη και κρίσιμη από ό,τι είναι τώρα. Η Foodomics επιδεικνύει επί του παρόντος τις δυνατότητές της να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της επιστήμης των τροφίμων, παρόλο που θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για την ανάπτυξη, την εδραίωση και την αναγνώριση της. Με βάση τις μελέτες που αναφέρονται και σε άλλες που βρέθηκαν στη βιβλιογραφία, η foodomics έχει ένα ευρύ φάσμα πειραματικών μεθοδολογιών και εφαρμογών στους τομείς της ασφάλειας των τροφίμων, του ποιοτικού ελέγχου, της αυθεντικότητας, του σχεδιασμού της διαδικασίας παραγωγής τροφίμων, της βιοτεχνολογίας και της διατροφής. Η ύπαρξη αυτών των τρεχουσών και μελλοντικών προκλήσεων, οι οποίες απέχουν ακόμη από την πλήρη επίλυσή τους, υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστεί η εργασία σε αυτά τα ζητήματα προκειμένου να αποκτηθεί μια συνολική προοπτική για την περίπλοκη κατάσταση στις επιστήμες των τροφίμων και της διατροφής.
Για να διαβάσετε την επιστημονική μελέτη πατήστε ΕΔΩ
*Νίκος Γδοντέλης, Βιολόγος, MSc Food Science, Γενικός διευθυντής AG ADVENT ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΕ.
Ακολουθήστε το Cibum 
