Αποτελέσματα μελετών που αξιολόγησαν την ασφάλεια και την ποιότητα τροφίμων και ποτών από μηχανήματα αυτόματης πώλησης.
Τα μηχανήματα αυτόματης πώλησης είναι μία πραγματικά πολύτιμη εφεύρεση, που έχουν δει τις τελευταίες δεκαετίες ραγδαία άνοδο καθώς προσφέρουν ευκολία και λύσεις σε πολλές ειδικές περιπτώσεις όπως η απουσία εναλλακτικής (κλειστή καφετέρια ή εστιατόριο στον χώρο εργασίας), είναι διαθέσιμα μέρα και νύχτα, δεν περιμένεις σε καμία ουρά, η διαδικασία είναι πολύ απλή και είναι πάντα σε ετοιμότητα να ικανοποιήσουν μία… “έκτακτη” λιγούρα. Και βέβαια ήταν ιδανικά την περίοδο της πανδημίας λόγω της ανέπαφης συναλλαγής.
Κάποτε προσέφεραν μόνο αναψυκτικά, αλλά τώρα έχουν μετατραπεί σε «μικρά εστιατόρια» καθώς εκτός από σνακ, καφέ και αναψυκτικά, πλέον μπορείς να βρεις από μηχάνημα αυτόματης πίτσας (που όμως έχει δεχθεί αρνητικές κριτικές για την γεύση της), καβουριών, φρέσκων cupcakes, μπανάνας Dole, μαγειρεμένα ζυμαρικά με επιλογή σάλτσας, σαλάτες με διάφορα ντρέσινγκ καθώς και φρέσκα αυγά.
Αυτό που δεν διαθέτουν όμως είναι η αλληλεπίδραση. Η απουσία κάποιου εργαζομένου που μπορεί να μας βεβαιώσει ότι αυτό που τρώμε είναι ασφαλές, χωρίς παθογόνους μικροοργανισμούς, χωρίς αλλεργιογόνα χωρίς φυσικούς κινδύνους όπως έντομα και κομμάτια από πλαστικό ή μέταλλο μέσα σε κάποιο από αυτό που διαλέγουμε. Αυτή την διασφάλιση, τυπικά, την εξασφαλίζει η νομοθεσία για την διαχείριση και τοποθέτηση αυτόματων μηχανών πώλησης τροφίμων ( Υπουργική Απόφαση Υ1γ/Γ.Π/οικ.47829/2017 και Υπουργική Απόφαση 16228/2017). Γενικά, τα ποτά και τα τρόφιμα που πωλούνται μέσω μηχανημάτων αυτόματης πώλησης πρέπει να συμμορφώνονται με τις αρχές του συστήματος HACCP και του κοινοτικού κανονισμού 852/2004.
Όμως η νομοθεσία αρκεί για να είμαστε σίγουροι πως τα τρόφιμα που πωλούνται από αυτόματους πωλητές είναι ασφαλή για την υγεία μας;
Έρευνα του 2023 σε μηχανήματα αυτόματης πώλησης καφέ εσπρέσο στη Ιταλία έδειξε το 74,3% των δειγμάτων ήταν μολυσμένο, το 65,7% με βακτήρια και το 32,9% με μύκητες. Συγκεκριμένα, 25 από τα 50 δείγματα καφέ (50%) ήταν μολυσμένα μόνο με βακτήρια, γεγονός που οι ερευνητές απέδωσαν εν μέρει στην συνεχή χρήση τους από καταναλωτές που τα αγγίζουν στο σημείο παραλαβής του καφέ, χωρίς να ακολουθεί επιμελής καθαριότητα.
Μελέτη του 2015, στην οποία αξιολογήθηκε η ασφάλεια 338 μηχανημάτων στα Κανάρια Νησιά, έδειξε πως το 5,7% από τα 105 δείγματα τροφίμων ήταν μολυσμένα με Listeria monocytogenes. Η έλλειψη οχημάτων ικανών να μεταφέρουν ευπαθή τρόφιμα σε σωστές θερμοκρασίες (<8 °C) και το γεγονός ότι ορισμένα μηχανήματα αυτόματης πώλησης ψυγείων δεν ήταν σε ιδανική θερμοκρασία ψύξης, όπως και οι ελλείψεις υγιεινής στη μεταφορά και τη μικροβιολογική ποιότητα των προϊόντων μπορεί να συνέβαλαν σε αυτές τις τιμές.
Πιο πρόσφατη μελέτη του 2023 από το Κέντρο για την Ασφάλεια των Τροφίμων (CFS) του Χονγκ Κονγκ αξιολόγησε τη μικροβιολογική ποιότητα των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων σε νεότερα μηχανήματα αυτόματης πώλησης που περιλαμβάνουν επιτόπια επεξεργασία, η οποία απαιτεί περισσότερη επαγρύπνηση στον έλεγχο της θερμοκρασίας και καθαριότητας προκειμένου να διατηρηθεί η υγιεινή και η ασφάλεια των τροφίμων. Για τη μικροβιολογική ασφάλεια, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι και τα 102 δείγματα, όπου εφαρμόστηκε η δοκιμή για τροφιμογενή παθογόνα, ήταν ικανοποιητικά. Από τα 74 δείγματα που ελήφθησαν για έλεγχο ποιότητας η πλειοψηφία (89%) είχε ικανοποιητική ΟΜΧ. Ωστόσο, οκτώ (11%) από τα δείγματα είχαν οριακά επίπεδα ΟΜΧ. Η ΟΜΧ είναι δείκτης ποιότητας και όχι ασφάλειας και δεν θα προκαλέσει ανησυχίες για την ασφάλεια των τροφίμων.
Μία άλλη πιο αισιόδοξη έρευνα του 2023 που δημοσιεύτηκε στο Progress in Agricultural Engineering Sciences αξιολόγησε την ασφάλεια και την ποιότητα ενός ολοκαίνουργιου αυτοματοποιημένου μηχανήματος αυτόματης πώλησης smoothies. Η μικροβιολογική ανάλυση έδειξε ότι κανένα από τα δείγματα δεν είχε μολυνθεί με τρία κύρια παθογόνα: Listeria monocytogenes , Salmonella spp. και Escherichia coli .
Ακρυλαμίδιο σε τρόφιμα από αυτόματους πωλητές
Το ακρυλαμίδιο είναι δυνητικά καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Βρίσκεται σε μια σειρά από τρόφιμα με υψηλότερες συγκεντρώσεις σε τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες και μέτρια επίπεδα τροφών πλούσιων σε πρωτεΐνες όπως το κρέας, το ψάρι και τα θαλασσινά. Ερευνητές μέτρησαν τα επίπεδα ακρυλαμιδίου σε τρόφιμα που διανέμονται σε μηχανήματα αυτόματης πώλησης σε δημόσιους χώρους της πόλης της Περούτζια. Τα δείγματα περιελάμβαναν πέντε διαφορετικές κατηγορίες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων: i) πατατάκια. ii) αλατισμένα προϊόντα αρτοποιίας. iii) μπισκότα και γκοφρέτες. iv) γλυκά προϊόντα αρτοποιίας. v) σάντουιτς.
Τα πατατάκια παρουσίασαν την υψηλότερη ποσότητα ακρυλαμιδίου (1781±637 μg/kg) ακολουθούμενα από αλατισμένα προϊόντα αρτοποιίας (211 ±245 μg/kg), μπισκότα και γκοφρέτες (184±254 μg/kg), γλυκά προϊόντα αρτοποιίας (100±72 μg). /kg) και σάντουιτς (42±10 μg/kg). Στις κατηγορίες πατατάκια και σάντουιτς, όλα τα δείγματα αποκάλυψαν την παρουσία ακρυλαμιδίου, ενώ διαφορετικός επιπολασμός καταγράφηκε στα άλλα τρόφιμα που εξετάστηκαν. Τα δεδομένα αυτής της μελέτης υπογραμμίζουν την παρουσία ακρυλαμιδίου σε διάφορα τρόφιμα που πωλούνται σε μηχανήματα αυτόματης πώλησης και αυτά τα δεδομένα θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για την κατανόηση της συμβολής αυτού του τύπου κατανάλωσης στην έκθεση του ανθρώπου σε αυτήν την ένωση.
Θάνατοι από αυτόματους πωλητές
Αξίζει τέλος να αναφέρουμε και άλλον έναν κίνδυνο που ελλοχεύει από τη χρήση αυτόματων πωλητών, εκτός από την ασφάλεια τροφίμων. Υπολογίζεται πως δύο άνθρωποι συνθλίβονται μέχρι θανάτου κάθε χρόνο μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθώντας να γείρουν ελαττωματικά μηχανήματα αυτόματης πώλησης ή να αποκομίσουν δωρεάν προϊόντα. Μια μελέτη του 1995 από την Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι τουλάχιστον 37 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 113 τραυματίστηκαν από πτώση μηχανών αυτόματης πώλησης μεταξύ 1978 και 1995. Μετά από αυτή την αποκάλυψη, σεε συνεργασία με την Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων των ΗΠΑ (CPSC), επτά κατασκευαστές μηχανών αυτόματης πώλησης αναψυκτικού ανακοίνωσαν μια εκστρατεία προειδοποιητικής ετικέτας σε όλη τη βιομηχανία για να προειδοποιήσουν τους καταναλωτές ότι μπορεί να προκληθεί θάνατος ή τραυματισμός από το λίκνισμα ή την κλίση των μηχανών αυτόματης πώλησης τροφίμων.
Ακολουθήστε το Cibum 
