Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα συστήματα ταξινόμησης των τροφίμων, δεν λαμβάνουν υπόψη τις διατροφικές πτυχές των τροφίμων ούτε τις τεχνικές που εφαρμόζονται στην παρασκευή τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση ως προς το εάν, ένα επεξεργασμένο τρόφιμο είναι υγιεινό ή όχι.
Οι αλλαγές στη διατροφή των καταναλωτών τα τελευταία χρόνια είναι δεδομένη. Γενικά, παρατηρείται αύξηση της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων, μείωση της πρόσληψης φρέσκων προϊόντων και αύξηση του αριθμού των ατόμων που τρώνε εκτός σπιτιού. O χρόνος έχει αναγνωριστεί ως βασική δυσκολία στην προετοιμασία σπιτικών γευμάτων με φρέσκα υλικά, ενώ μελετητές θεωρούν ότι η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων γυναικών, σε συνδυασμό με την ανάγκη εξοικονόμησης χρόνου, μπορεί να σχετίζεται με την αυξανόμενη ανάπτυξη στην αγορά των επεξεργασμένων τροφίμων. Αντίστοιχα, μπορεί να ειπωθεί ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα επιλέγονται περισσότερο λόγω των χαρακτηριστικών τους όπως η πρακτικότητα και η ευκολία. Ωστόσο, η υγιεινή αυτών των προϊόντων αμφισβητείται όλο και περισσότερο.
Για τη βελτίωση των κριτηρίων ποιότητας των τροφίμων, έχουν προταθεί διάφορα συστήματα ταξινόμησης μεταξύ των οποίων και η ταξινόμηση NOVA που χρησιμοποιεί ως κριτήριο το επίπεδο επεξεργασίας των τροφίμων. Το σύστημα ταξινόμησης NOVA ομαδοποιεί τα τρόφιμα σε τέσσερις μεγάλες ομάδες:
- σε natura ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα,
- επεξεργασμένα μαγειρικά συστατικά,
- επεξεργασμένα και
- εξαιρετικά επεξεργασμένα.
Σύμφωνα με την NOVA, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) είναι εκείνα που έχουν πέντε ή περισσότερα συστατικά στη σύνθεσή τους, κυρίως συστατικά με άγνωστα ονόματα στον καταναλωτή, τα οποία υποβάλλονται σε βιομηχανική επεξεργασία που δεν μπορούν να αναπαραχθούν στο σπίτι και που δεν έχουν εμφάνιση ή υφή ενός παραδοσιακού φαγητού.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό το σύστημα δεν λαμβάνει υπόψη τις διατροφικές πτυχές των τροφίμων ούτε τις τεχνικές που εφαρμόζονται στην παρασκευή τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση ως προς το εάν, ένα επεξεργασμένο τρόφιμο είναι υγιεινό ή όχι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι οι καταναλωτές μπερδεύονται με τους ορισμούς που προτείνει η NOVA και, για παράδειγμα, αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα που θεωρούνται ως UPF, όπως τα δημητριακά και τα ολικής αλέσεως/εμπλουτισμένα ψωμιά, μια επιλογή που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη πρόσληψη φυλλικού οξέος, ασβεστίου και φυτικών ινών. Ομοίως, παρόλο που ο θηλασμός θεωρείται ιδανικός, οι ασφαλείς επιλογές είναι απαραίτητες όταν ο θηλασμός διακοπεί. Η αποφυγή της κατανάλωσης βρεφικών παρασκευασμάτων, συμπληρωμάτων διατροφής και τροφών χωρίς γλουτένη ή λακτόζη, δεν συμβάλει στη βελτίωση της υγείας του μωρού.
Επιπλέον αν και υπάρχει «πολύ σταθερή» σύνδεση της κατανάλωσης UPF με τα επίπεδα παχυσαρκίας και καρδιομεταβολικής υγείας, παραμένει ασαφές εάν αυτό εξαρτάται από τη διαδικασία επεξεργασίας των τροφίμων ή από το θρεπτικό τους περιεχόμενο.
Ένα μεγάλο ερώτημα είναι λοιπόν, τι καταλαβαίνουν οι καταναλωτές από τον όρο υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα.
Ερευνητές από τρία Πανεπιστήμια της Βραζιλίας προσπάθησαν να ρίξουν φως στην κατανόηση του όρου UPF από τους καταναλωτές. H μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Foods του mdpi.
Η ένδειξη UPF χρησιμοποιείται στη Βραζιλία τα τελευταία 8 χρόνια. Συνολικά, 939 έγκυροι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο και το 81,9% από αυτούς δήλωσαν ότι γνωρίζουν τον όρο UPF. Για το 78,2%, ένας καλύτερος ορισμός για τα UPF θα πρέπει να είναι “τρόφιμα που έχουν περάσει από πολλές διαδικασίες στη βιομηχανία”. Συμπερασματικά ο όρος UPF εξακολουθεί να προκαλεί σύγχυση για τους περισσότερους συμμετέχοντες. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων, θα μπορούσε να συναχθεί το συμπέρασμα ότι ο ορισμός του UPF δεν είναι σαφής για όσους είχαν τουλάχιστον ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση ή κατοικούν σε περιοχές με υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης. Αυτή η σύγχυση φαίνεται να σχετίζεται με τον ορισμό των UPF προϊόντων που δεν είναι εύκολα κατανοητός και μπορεί να παρακινήσει τον καταναλωτή να κάνει λάθη όταν λαμβάνει μια απόφαση αγοράς. Οι καταναλωτές αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα που θεωρούνται ως UPF, ακόμη και προϊόντα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της υγείας, κάτι που με τη σειρά του θα μπορούσε να σχετίζεται με την αύξηση ορισμένων τροφοφοβιών.
Επιπλέον ο τρόπος με τον οποίο έχουν ταξινομηθεί τα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν παρακινεί την καινοτομία στη βιομηχανία τροφίμων. Ένα τρόφιμο που ταξινομείται ως UPF, ακόμη και αν έχει αναδιατυπωθεί για θέματα υγείας, θα εξακολουθεί να ταξινομείται ως UPF απλώς και μόνο επειδή έχει παραχθεί βιομηχανικά. Απαιτείται προσοχή για να εξισορροπηθούν τα αφελή και ευρετικά μηνύματα με την επιστημονική αυστηρότητα και να αποφευχθούν ανεπιθύμητες συνέπειες. Όλα τα μέρη που ενδιαφέρονται για επαρκή τρόφιμα θα πρέπει να βελτιώσουν το σύστημα ταξινόμησης και, κατά συνέπεια, την κατανόηση του καταναλωτή. Εξάλλου, η καινοτομία με υγιεινά, βιώσιμα, ασφαλή και βολικά τρόφιμα θα μπορούσε να ωφελήσει πολύ τον πληθυσμό.
Συνεπώς η εκ νέου ανάλυση της κατανόησης σχετικά με τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τη σχέση τους με τις κοινωνικές ανάγκες της σύγχρονης ζωής αντιπροσωπεύει ένα μονοπάτι που πρέπει να οικοδομηθεί από κοινού από επιστήμονες τροφίμων, διατροφολόγους και επιδημιολόγους προκειμένου να αποφευχθούν μεροληπτικές παγίδες που υποδεικνύουν ένα πιο γρήγορο αλλά πιο επικίνδυνο μονοπάτι.
Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ
Ακολουθήστε το Cibum 
