Παραδόσεις ή ταμπού; H επιστημονική εξήγηση πίσω από την “κακή συνήθεια”.
Για ορισμένους φαντάζει αδιανόητο, τη στιγμή που για κάποιους αντικατοπτρίζει απλώς μια λαϊκή παράδοση. Στην Δύση μάλιστα δημιουργήθηκε μια ολόκληρη κατηγορία τροφίμων για να στηρίξει μια πάλαι ποτέ συνήθεια μας, που μπορεί να αποτελεί μια “ενοχή απόλαυση” ή ακόμη και ταμπού: Το να τρώμε με τα χέρια.
Το «finger food» υπάρχει ως μια ολόκληρη κατηγορία γαστρονομικών απολαύσεων και θεωρείται φυσιολογικό να τρώμε ορισμένα τρόφιμα με τα χέρια. Κανείς δεν θα κοίταζε δύο φορές κάποιον που τρώει μια πίτσα με τα χέρια σε ένα εστιατόριο, αντιθέτως το να την καταναλώνει κάποιος με μαχαίρι και πιρούνι μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και ψεύτικο. Αλλά παραμένει μια σαφής διαχωριστική γραμμή που “προστάζει” ο δυτικός τρόπος ζωής. Από την άλλη, σε χώρες στην ανατολή ή το νότο όπως η Ινδία, το Μπαγκλαντές και η Αιθιοπία, το φαγητό με τα χέρια αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη κουλτούρα. Υπάρχει όμως σωστό και λάθος; Μπορεί το φαγητό με τα χέρια να έχει και μια πιο επιστημονική εξήγηση;
Η Shahnaz Ahsan περιγράφει στο TheGuardian, την στιγμή που παρουσίασε στην Μπαγκλαντεσιανή οικογένεια της το Βρετανό- Εβραίο αρραβωνιαστικό της, που ενώ τον υποδέχθηκε με ανοιχτές αγκάλες, η εννιάχρονη ανίψια της φάνηκε λίγο διστακτική. «Γιατί η θεία πρέπει να παντρευτεί αυτόν τον άντρα;» ρώτησε, πριν προσθέσει καυστικά: «Στοιχηματίζω ότι δεν μπορεί να φάει ούτε με τα χέρια του». “Στην πραγματικότητα, ο αρραβωνιαστικός μου μπορούσε να τρώει με τα χέρια, αλλά η υπόθεση της ανιψιάς μου ότι δεν μπορούσε να διατηρήσει αυτές τις πιο βασικές πολιτιστικές πρακτικές του Μπαγκλαντές ήταν προφανώς αρκετός λόγος για να μην τον εγκρίνει”, είπε χαρακτηριστικά η Ahsan.
Η ίδια ωστόσο τονίζει πως υπάρχουν κάποιοι βασικοί κανόνες εθιμοτυπίας που περιβάλλουν αυτή τη συνήθεια όπως το πλύσιμο των χεριών. “Ως παιδί, δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί, στο σπίτι των παππούδων μου στο Μάντσεστερ, που υπήρχε κουζίνα με τρεχούμενο νερό, έφερναν στους επισκέπτες μια λεκάνη και μια κανάτα για να πλένουν τα χέρια τους στο τραπέζι. Τώρα αναγνωρίζω το τελετουργικό αυτής της πρακτικής: ότι ενώ οι επισκέπτες σίγουρα μπορούν (και συχνά κάνουν) να πλένουν τα χέρια τους κάτω από τη βρύση, η χρήση κανάτας και λεκάνης είναι μια παράδοση που έχει τις ρίζες της πολλά χρόνια πίσω, σε τέτοιους πολιτισμούς”, περιγράφει.
Ο δεύτερος εθιμοτυπικός κανόνας που η ίδια περιγράφει, είναι ότι το φαγητό αγγίζεται μόνο με το δεξί χέρι. “Αυτό είναι σύνηθες ανεξαρτήτως πίστης ή φαγητού, είτε η βασική εθνική τροφή είναι ψωμί, ρύζι ή κάποιο άλλο σιτάρι όπως κεχρί ή καλαμπόκι”. Το να αγγίζετε το φαγητό με το αριστερό χέρι είναι ένα σημαντικό ταμπού στις περισσότερες χώρες (που διαθέτουν τη συγκεκριμένη συνήθεια).
Οι πολιτιστικοί κανόνες και τα ταμπού συχνά έχουν τις ρίζες τους σε ένα ευρύτερο σύστημα πεποιθήσεων, είτε είναι οι έννοιες του μοιράσματος είτε ακόμη και οι ιδέες γύρω από την υγεία και την ευημερία. Η χρήση των χεριών για φαγητό σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιορισμός υλικού στον αριθμό των ατόμων που μπορούν να συμμετάσχουν σε ένα γεύμα. Στη Μέση Ανατολή, ειδικά, αλλά και σε μέρη της Ασίας και της Αφρικής, το φαγητό σερβίρεται επίσης συχνά σε ένα κοινόχρηστο πιάτο, γνωστό ως gebeta στην Αιθιοπία και τάαλ στη Βεγγάλη, που σημαίνει ότι είναι αδύνατο να τελειώσουν τα πιάτα και δεν χρειάζεται να τρέχετε για ένα επιπλέον πιρούνι εάν κάποιος εμφανιστεί απροσδόκητα την ώρα του δείπνου, αντανακλώντας τη σημασία της κοινότητας στην εμπειρία του φαγητού. Όσον αφορά τις φιλοσοφίες σχετικά με την υγεία, η ινδική πρακτική της Αγιουρβέδα διδάσκει τα οφέλη της κατανάλωσης με τα χέρια, βασισμένη στην πεποίθηση ότι κάθε ένα από τα πέντε δάχτυλα σε ένα χέρι αντιστοιχεί σε διαφορετικό στοιχείο (αιθέρας, αέρας, φωτιά, νερό και γη) και ότι το να τρώμε με το χέρι μας συνδέει πιο άμεσα με το φαγητό μας και ενισχύει ακόμη και την πέψη.
Στο Μπαγκλαντές λέει η Ahsan, το λένε makhani που σημαίνει ανάμειξη. Είναι η ένδειξη αγάπης που δείχνουν οι γονείς προς τα παιδιά τους. “Βρίσκομαι να το κάνω για τον γιο μου όταν τον ταΐζω, πιέζοντας τους κόκκους του ρυζιού και του κοτόπουλου με τα δάχτυλά μου, πλάθοντάς το σε μικρούς λόφους που μπορεί να σκάσει στο στόμα του. Θυμάμαι τον πατέρα μου να κάνει το ίδιο για μένα, να κοσκινίζει προσεκτικά τυχόν κόκκαλα από τα ψάρια και να μου προσφέρει μπουκιές ρύζι παρασκευασμένο με αγάπη”.
Υπάρχει, φυσικά, η αιώνια συζήτηση σχετικά με το αν το φαγητό έχει πραγματικά καλύτερη γεύση όταν τρώγεται με τα χέρια μας και αν το απολαμβάνουμε πράγματι περισσότερο. Κάποιοι πιστεύουν ότι το να αγγίζετε το φαγητό σας είναι ωφέλιμο γιατί μπορείτε να μετρήσετε καλύτερα τη θερμοκρασία του φαγητού με τα δάχτυλά και έτσι να αποφύγετε το κάψιμο. Άλλοι ισχυρίζονται ότι τα δάχτυλά έχουν «υγιή βακτήρια» που μεταφέρονται στο πεπτικό σας σύστημα όταν τρώμε με τα χέρια, τίποτα από αυτά ωστόσο δεν βασίζεται σε δεδομένα.
O Charls Spence, καθηγητής πειραματικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πιστεύει ότι η ευχαρίστηση βρίσκεται στην αντίληψή μας για το φαγητό, σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλα φυσικά οφέλη. Στην ανασκόπησή του για το πώς η εμπειρία του φαγητού αλλάζει όταν οι άνθρωποι τρώνε με τα χέρια αντί για μαχαιροπίρουνα, ο Spence διαπίστωσε ότι η πιο άμεση, απτική επαφή με το φαγητό φαίνεται να «ενισχύει την εμπειρία» του φαγητού και του ποτού. «Υπάρχουν πολλές αισθητηριακές εισροές που συμβαίνουν ακόμη και πριν βάλουμε το φαγητό στο στόμα μας», λέει. «Απλά χρησιμοποιώντας τις ευαίσθητες άκρες των δακτύλων μας, σχεδόν αναμένουμε πόσο νόστιμο θα είναι κάτι πριν φτάσει στη γλώσσα μας». Υπάρχει επίσης πρακτικότητα στο να χρησιμοποιούμε τα χέρια μας για να φάμε. Μπορούμε να προσδιορίσουμε πόσο ώριμο είναι ένα φρούτο πιέζοντάς το απαλά ή να αντιληφθούμε την υφή του.
Ορισμένοι άνθρωποι απολαμβάνουν να τρώνε ακόμη και σαλάτες με το χέρι, όπως η Sylvia Plath, η οποία έγραψε στο τρίτο κεφάλαιο του μυθιστορήματός της The Bell Jar του 1963 ότι παρατήρησε έναν ποιητή να τρώει μια σαλάτα “με τα δάχτυλά του, φύλλο με το φύλλο”, κάνοντας την “μια κίνηση που φάνταζε τόσο λογική και φυσιολογική να την κάνουμε».
Ο εστιάτορας Rashintha Rodrigo από το Μπρίστολ, ένας από τους πέντε ιδρυτές του συγκροτήματος εστιατορίων της Σρι Λάνκα The Coconut Tree, λέει στο Independent, ότι τρώει σχεδόν τα πάντα με τα χέρια του. «Ξεκινάω με ένα πιρούνι και μαχαίρι, αλλά πάντα βρίσκομαι να μαζεύω κομμάτια κοτόπουλου ή πατάτας από το πιάτο μου με τα δάχτυλά μου προς το τέλος του γεύματος», λέει χαριτολογώντας.
Ο Surekha Ragavan, ιδρυτής του Periuk, ενός ψηφιακού αρχείου μαλαισιανών συνταγών κληρονομιάς, βρίσκει επίσης ελευθερία στην πράξη. «Υπάρχει ίσως επίσης μια πτυχή της αυτοσυνείδησης που προβάλλει όταν τρώμε με τα χέρια μας. Διώχνει την έννοια της τυπικότητας και των αγγλοκεντρικών «τρόπων του τραπεζιού», λέει.
Εκείνοι που υποστηρίζουν το φαγητό με τα χέρια συχνά λένε ότι κάνει το φαγητό πιο νόστιμο, αλλά κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να προσδιορίσει το γιατί. Ο José Pizzaro, ο καταξιωμένος Ισπανός ιδιοκτήτης και ιδρυτής του ομίλου εστιατορίων Pizarro, το περιγράφει ως «ο καλύτερος τρόπος να φαει κανείς». «Είναι μια σπλαχνική απόλαυση που είναι πραγματικά δύσκολο να νικηθεί», λέει. «Δημιουργεί ένα είδος μαγικής σύνδεσης ανάμεσα σε εσάς και το φαγητό. Αν δεν έχετε φάει ποτέ μια μεγάλη, παχιά, ζουμερή γαρίδα καλυμμένη με σκόρδο και λεμόνι με τα χέρια σας και στη συνέχεια ακολουθήσετε το τελετουργικό να αφαιρέσετε τα πόδια και το κέλυφος και μετά να ρουφήξετε το μυαλό, δεν έχετε ζήσει τίποτα!»
Εσείς απολαμβάνετε να τρώτε με τα χέρια;
https://www.cntraveler.com/story/a-guide-to-eating-with-your-hands-around-the-world
Ακολουθήστε το Cibum 
