Τρόφιμα από την Φυλακή στο… ράφι, όπως λέμε από το Χωράφι στο Ράφι – Οι διαφορετικές συνθήκες μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ.
Στις Αγροτικές Φυλακές της Αγιάς Χανίων οι κρατούμενοι παράγουν τρόφιμα εδώ και χρόνια και προχωρούν ένα βήμα παρακάτω με την συμμετοχή των αγροτικών φυλακών στην εφοδιαστική αλυσίδα. Εδώ και ένα χρόνο σχεδόν διαθέτουν στην «ελεύθερη» αγορά τα επώνυμα συσκευασμένα προϊόντα τους.
Πιθανόν να φαντάζει εύκολο όμως ο βαθμός δυσκολίας είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο ακούγεται και αυτό γιατί υπάρχουν ουσιαστικοί και πρακτικοί περιορισμοί που οφείλονται στη φύση των αγροτικών σωφρονιστικών καταστημάτων, που απέχει πολύ από τη λειτουργία κάποιας ιδιωτικής εγκατάστασης παραγωγής τροφίμων. Αν και μέσω του αρτοποιείου και του ζαχαροπλαστείου καιρό τώρα, τροφοδοτούν διάφορα ιδρύματα όπως και το νοσοκομείο του Νομού Χανίων με συσκευασμένα και ασυσκεύαστα αρτοσκευάσματα και γλυκά, ωστόσο, δεν είχαν έως τώρα διαθέσει συσκευασμένα επώνυμα προϊόντα σε σημεία λιανικής πώλησης.
Αυτό ξεπεράστηκε πρόσφατα και πλέον, η τυποποίηση ακολουθήθηκε από τη συσκευασία και το προϊόν απευθύνθηκε στο ελεύθερο εμπόριο. Μόλις πρόσφατα, τον Αύγουστο του 2023, λανσαρίστηκε για πρώτη φορά, σε παγκόσμιο επίπεδο, η τυποποίηση και συσκευασία τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων από Αγροτικό Σωφρονιστικό Κατάστημα και τώρα είναι διαθέσιμα στο ευρύ κοινό.
Στην Ελλάδα υπάρχει ο θεσμός των αγροτικών φυλακών. Οι αγροτικές φυλακές διαφέρουν από τις συμβατικές και το ζητούμενο, σε αυτού του τύπου φυλακές, δεν είναι ο εγκλεισμός και η τιμωρία αλλά ο σωφρονισμός και η επανένταξη. Προσφέρουν απασχόληση, εργασιοθεραπεία, επαγγελματικό προσανατολισμό και διέξοδο, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι οι αποδράσεις περιορίζονται, ελαχιστοποιούνται τα πειθαρχικά παραπτώματα, μετά την αποφυλάκιση μειώνονται οι ποινικές υποτροπές.
Στην Ελλάδα ο θεσμός των αγροτικών φυλακών θεσπίστηκε το 1925. Από απαλλοτρίωση μοναστηριακών εκτάσεων και αγροκτημάτων δημιουργήθηκαν οι πρώτες αγροτικές φυλακές:
Τίρυνθας,
Kασσαβέτειας, Βίδου (1925)
Άσσου (1927)
Αγιάς (1929)
Λειβαδίου (1931)
Κασσάνδρας (1930, απαλλοτρίωση του μετοχιού της μονής Σταυρονικήτα στο Αγ. Όρος)
Η Βιολογική Ρίγανη Κοινωνικής Γεωργίας με έμφαση στη βιωσιμότητα
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αγροτική κατάρτιση των φυλακών Αγιάς Χανίων έχει δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στη βιολογική γεωργία καθώς καλλιεργεί βιολογικά κηπευτικά από το 2002 με πιστοποίηση ΔΗΩ και τα τελευταία 5 χρόνια και αρωματικά όπως η ρίγανη. Η φυλακή υιοθετεί γεωργικές πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, που οδηγούν σε ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, εκπαιδεύοντας τους κρατούμενους σε σύγχρονες κατευθύνσεις γεωργικής παραγωγής με έμφαση στην περιβαλλοντική ευθύνη.
Η βιολογική καλλιέργεια της ρίγανης ξεκίνησε το 2018 σε μια λοφώδη έκταση του αγροκτήματος της φυλακής με αναβαθμίδες (πεζούλες).
Το προϊόν συνοδεύουν 7 ετικέτες ποιότητας
1) Αποτελεί το πρώτο επώνυμο συσκευασμένο προϊόν Κοινωνικής Γεωργίας στην Ελλάδα.
2) Αποτελεί το πρώτο επώνυμο συσκευασμένο προϊόν Αγροτικού Καταστήματος.
3) Αποτελεί το πρώτο προϊόν που προέρχεται από καλλιέργεια με πιστοποιημένο γενετικό υλικό. Συγκεκριμένα, η ρίγανη, με την επιστημονική ονομασία Origanum vulgare ssp hirtum, που είναι η ρίγανη της Δ. Κρήτης, προέρχεται από φυσικό αβελτίωτο πληθυσμό των Λευκών Ορέων, αξιολογημένο από το επιστημονικό πρόγραµµα «Cretar», με υψηλή περιεκτικότητα (περισσότερο από 5%) σε αιθέρια έλαια και το πολλαπλασιαστικό υλικό δόθηκε από τον ΕΛΓΟ-∆ήµητρα. Η Αγροτική Φυλακή Αγιάς ήταν ο πρώτος αποδέκτης του προγράμματος Cretar (Περιφέρεια Κρήτης, Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, ΕΛΓΟ-Δήμητρα) που είχε στόχο τη διάθεση πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού αρωματικών φυτών της Κρήτης σε φυτωριούχους και ιδιώτες με σκοπό την προστασία και την αξιοποίησή τους.
4) Είναι προϊόν βιολογικής Γεωργίας
5) Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι
6) Η ξήρανση, που ακολουθεί τη συγκομιδή, γίνεται με παραδοσιακές, φυσικές μεθόδους
7) Το τρίψιμο γίνεται µε το χέρι. Όλα αυτά οδηγούν σε εξαιρετικό προϊόν με θαυμάσια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Η συσκευασία έγινε σε συνεργασία με εξωτερικό συσκευαστήριο με την υποστήριξη του ΜΚΟ «Νέα Γεωργία-Νέα Γενιά.
Τα τυποποιημένα προϊόντα ονομάζονται «Ομάδι» δηλαδή «μαζί, σαν ομάδα». Είναι το αποτέλεσμα μακρόχρονης ομαδικής προσπάθειας κρατούμενων και προσωπικού όλων των τμημάτων του Σωφρονιστικού Καταστήματος και της συμβολής πολλών φίλων. Είναι μια έννοια που ενισχύει τη θεμελιώδη αξία της ομαδικότητας και, ταυτόχρονα, δίνει ένα ακόμη μάθημα στους παραγωγικούς κρατούμενους ώστε να συμπεριφέρονται ως μέλη του συνόλου και όχι ως παραβατική μονάδα.
«Φτιάξαμε πέντε όμορφες, διαφορετικές συσκευασίες ρίγανης που καλύπτουν όλες τις ανάγκες των καταναλωτών στη μαγειρική. Πλέον η ρίγανη μας κυκλοφορεί ολόκληρη με τον μίσχο σε ματσάκι σε δύο μεγέθη, τριµµένη σε σακουλάκι και σε γυάλινο φυαλίδιο, ξεχωριστά ανθός σε γυάλινο βάζο», δήλωσε η γεωπόνος Αργυρώ Μπιτσάκη του Γεωργίου, Προϊσταμένη του Γεωργικού – Τεχνικού Τμήματος του Καταστήματος, η οποία έχει συμβάλει σημαντικά στο πολύτιμο έργο που επιτελείται στις αγροτικές φυλακές της Αγιάς Χανίων. Εξάλλου και η Προϊσταμένη Διεύθυνσης κ. Δρακάκη Δήμητρα υποστήριξε συνολικά αυτή την προσπάθεια.
Το πρώτο επώνυμο, συσκευασμένο, προϊόν Κοινωνικής Γεωργίας του Αγροτικού Σωφρονιστικού Καταστήματος Αγιάς, χρηματοδοτήθηκε μέσω του προγράμματος «Αγροανέλιξη» που υλοποιεί ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά». (www.generationag.org)
Η “άλλη” εικόνα – Τρόφιμα από φυλακές στις ΗΠΑ
Τώρα πέρα από τον Ατλαντικό, πολλά προϊόντα από τα Walmart, Target, Costco, Whole Foods ή πολλές άλλες μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου, παράγονται από εργάτες που εκτίουν την ποινή τους και μάλιστα χωρίς να το γνωρίζουν οι καταναλωτές, σύμφωνα με μια πολυετή έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από το Associated Press και αφορά τις ΗΠΑ. Το βοδινό κρέας, η σόγια, το καλαμπόκι και το σιτάρι είναι μερικά μόνο από τα προϊόντα που έχουν βρει το δρόμο τους στις καταναλωτικές αγορές από τις φάρμες και τους αχυρώνες των φυλακών, αλλά και την εργασία φυλακισμένων σε μονάδες παραγωγής τροφίμων της ”ελεύθερης αγοράς”.
Στο μεγαλύτερο σωφρονιστικό ίδρυμα του Μισισιπή, το «Parchman Farm», χρειάστηκαν 600.000 ανθρωποώρες το 2012 για να φυτευτούν πάνω από 5.700 στρέμματα στα λαχανικά, ρύζι, καλαμπόκι, σιτάρι, σόγια και να παράγουν πάνω από δύο τόνους λαχανικών αξίας άνω των $ 1.300.000 και σχεδόν μισό εκατομμύριο αυγά. Εξαιρετικά επίσης οργανωμένες είναι οι αγροτικές φυλακές της Οκλαχόμα που παράγουν ή επεξεργάζονται βόειο κρέας, χοιρινό, επεξεργασμένο κρέας, και 568,000 γαλόνια γάλα, μαζί με 7.500 τόνους σανού και 4.500 τόνους ζωοτροφών, σε ένα χρόνο.
Ιστορικά, ενώ ένας νόμος του 1935 καθιστά παράνομη τη μεταφορά και πώληση αγαθών που κατασκευάζονται από «κατάδικους εργάτες», υπάρχει μια εξαίρεση για τα γεωργικά προϊόντα που σήμερα ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα πάντα με το άρθρο του Associated Press.
Το ίδιο το εύρημα δεν είναι εντελώς νέο. Αναφορές που χρονολογούνται πριν από χρόνια αποκαλύπτουν συνήθως ότι η εργασία στη φυλακή είναι μέρος της αμερικανικής αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Αλλά στέλνοντας δημοσιογράφους να ακολουθούν φορτηγά που φεύγουν από τις φυλακές, το Associated Press μπόρεσε να αποκαλύψει μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους αυτά τα προϊόντα κρύβονται σε πολύπλοκα εμπορικά δίκτυα που κρύβουν από πού προέρχονται τα τρόφιμα και πού πηγαίνουν. Συχνά να πωλούνται από εταιρείες που ισχυρίζονται ότι δεν χρησιμοποιούν εργατικό δυναμικό στη φυλακή.
Όπως σημειώνει η έκθεση, η γεωργία είναι στην πραγματικότητα μόνο ένα μικρό μέρος της συνολικής εργασίας που κάνουν οι έγκλειστοι σε φυλακές σε εθνικό επίπεδο. Αυτό περιλαμβάνει τόσο την εργασία σε φυλακές που συνδέονται με την καθημερινή συντήρησή των εγκαταστάσεων και του εξοπλισμού των φυλακών, όσο και τους φυλακισμένους που μισθώνονται για να εργαστούν στην ‘’ελεύθερη αγορά’’. Για τη συντριπτική πλειονότητα, αυτή η εργασία μόλις και μετά βίας πληρώνεται (αν πληρώνεται), με τον μέσο μισθό για τους φυλακισμένους να ανέρχεται στα 52 σεντς την ώρα. Μια αύξηση που προτάθηκε πρόσφατα στην Καλιφόρνια και μια αύξηση που πέρασε πρόσφατα στην Πενσυλβάνια μετρήθηκαν και οι δύο σε σεντ, όχι σε δολάρια. Η εργασία των φυλακισμένων εκτελείται επίσης χωρίς νόμιμη προστασία υγείας και ασφάλειας, ακόμη και για εξαιρετικά ανθυγιεινές ή επικίνδυνες εργασίες.
Για πολλούς ανθρώπους στη φυλακή, οι δουλειές γίνονται υπό την απειλή της ποινής. «Αυτό που το κάνει αναγκαστικό… είναι ότι αν παραιτηθείς, τιμωρείσαι», είπε ο Johnny Perez στο The Nation πέρυσι. Ο Perez εργαζόταν στην κλωστοϋφαντουργία στο σύστημα φυλακών της πολιτείας της Νέας Υόρκης, βγάζοντας 32 σεντς την ώρα.
Οι στερήσεις στη φυλακή δημιουργούν τα δικά τους άσχημα εργασιακά κίνητρα, ακόμη και όταν δεν βασίζεται ρητά στην τιμωρία. Η Carla Simmons περιγράφει πώς το φαγητό έχει πάει από το κακό στο χειρότερο στη φυλακή της Τζόρτζια και πώς δεν χορταίνει ποτέ μόνο από τα γεύματα της κουζίνας. Η Τζόρτζια είναι μια από τις λίγες εναπομείνασες πολιτείες όπου οι κρατούμενοι γενικά δεν αμείβονται με τίποτα, και το προσωπικό των φυλακών εκεί ανταμείβει την εργασία με τριμηνιαία «γεύματα κινήτρων» ή τη φευγαλέα δυνατότητα για μια τσάντα με έπαθλα γεμάτη (κυρίως ληγμένα) σνακ. Ο Simmons περιγράφει ανθρώπους που δηλώνουν πρόθυμοι για αναθέσεις εργασιών με βάση την πιθανότητα να μπορέσουν να ψαρέψουν τα πεταμένα τρόφιμα ενός δεσμοφύλακα από τα σκουπίδια. «Η επιθυμία για μια σταθερή πηγή τροφής είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη και το σύστημα λειτουργεί εκμεταλλευόμενος αυτή την επιθυμία», γράφει ο Simmons.
Μεγάλη συζήτηση έχει ανοίξει στις ΗΠΑ για την εργασία ανειδίκευτων φυλακισμένων σε εγκαταστάσεις τροφίμων εκτός φυλακής, χωρίς ιδιαίτερη εκπαίδευση. Ένα από τα θύματα αυτής της πρακτικής ήταν ο Φρανκ Ντουέιν Έλινγκτον, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη με δυνατότητα αποφυλάκισης με όρους αφού έκλεψε το πορτοφόλι ενός άνδρα υπό την απειλή όπλου – στην Αλαμπάμα. Το 2017, ο Έλινγκτον, 33 ετών, καθάριζε τον εξοπλισμό πτηνοσφαγείου σε εγκατάσταση στην Koch Foods στο Άσλαντ, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες επεξεργασίας πουλερικών της χώρας, όταν τροχός έπιασε το χέρι του και τον ‘’ρούφηξε’’ μέσα στην γραμμή σφαγής, συνθλίβοντας το κρανίο του. Πέθανε ακαριαία και γεννιούνται πολλά ερωτήματα.
Ακολουθήστε το Cibum 
