Μελέτη με δεδομένα από φοιτητές Πανεπιστημίων στην Ελλάδα, την Ινδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονα μία στροφή των καταναλωτικών προτύπων και των διατροφικών προτιμήσεων στα φυτικά τρόφιμα και στα υποκατάστατα της ζωικής πρωτεΐνης. Τα κυριότερα κίνητρα αυτής της αλλαγής έχουν να κάνουν κυρίως με το αυξημένο ενδιαφέρον των καταναλωτών για την περιβαλλοντική προστασία και την καλύτερη ενημέρωσή τους σε θέματα υγείας και ασφάλειας των τροφίμων. Η αγορά τροφίμων φυτικής πρωτεΐνης γνωρίζει μεγάλη άνθηση και αναμένεται να αυξηθεί από 1,5 δισ. ευρώ το 2018 σε 2,4 δισ. ευρώ το 2025, ενώ η σταδιακή αντικατάσταση του κρέατος με τα φυτικά υποκατάστατά του θεωρείται ως μια κατάσταση “win-win” που περιλαμβάνει θετικά επακόλουθα τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για το περιβάλλον .
Ανάπτυξης
Στόχος της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση των στάσεων και των αντιλήψεων της Γενιάς Ζ ως προς τη φυτική πρωτεΐνη, τα υποκατάστατα των προϊόντων ζωικής προέλευσης με τα αντίστοιχα φυτικά και τη φυτοφαγική διατροφή. Επιπλέον εξετάστηκαν τα επίπεδα τμηματοποίησης των νέων ως προς το ενδιαφέρον τους για τις φυτοφαγικές δίαιτες, καθώς και οι παράγοντες που επηρεάζουν την προθυμία τους να υιοθετήσουν χορτοφαγικά διατροφικά πρότυπα. Το συγκεκριμένο ηλικιακό group παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι αντικατοπτρίζει την πρώτη γενιά που γεννήθηκε και γαλουχήθηκε μέσα σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, επικοινωνεί με συγγενείς και φίλους μέσω των social media, ενημερώνεται κυρίως από το διαδίκτυο, κάνει τις αγορές της online και συνομιλεί με emoticons. Είναι μία γενιά που παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά σε παγκόσμιο επίπεδο, κυρίως σε ό,τι αφορά τον τρόπο έκφρασης, ενημέρωσης και επικοινωνίας, ενώ το προφίλ της έχει προσελκύσει την προσοχή των επιχειρήσεων, καθώς θα αποτελέσει την επόμενη κινητήριο δύναμη της οικονομίας και θα διαμορφώσει τα καταναλωτικά πρότυπα και τις αγοραστικές τάσεις. Σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι η επιλογή φαγητού στη Γενιά Ζ συνδέεται με το ενδιαφέρον τους σε θέματα αειφορίας και τη διασφάλιση μίας καλής σωματικής και ψυχικής υγείας.
Η παρούσα έρευνα χρησιμοποίησε διαστρωματικά δεδομένα από δείγμα καταναλωτών της Γενιάς Ζ. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν με δειγματοληψία χιονοστιβάδας από τρεις χώρες, και συγκεκριμένα την Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ινδία, ενώ η επιλογή των χωρών έγινε με μεγάλη προσοχή προκειμένου να συμπεριληφθούν στο δείγμα μας νέοι που προέρχονται από περιοχές με διαφορετική κουλτούρα και διαφορετικές πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Για παράδειγμα, η Ινδία αποτελεί τη χώρα με τα μεγαλύτερα ποσοστά vegetarian και vegan παγκοσμίως, ενώ στην Αγγλία υπάρχουν σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού που ακολουθούν χορτοφαγικές δίαιτες. Από την άλλη πλευρά, αν και στην Ελλάδα κατά παράδοση θεωρείται η Μεσογειακή διατροφή ως το επικρατές διατροφικό πρότυπο, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία στροφή του πληθυσμού, και ιδιαίτερα των νέων, σε περισσότερο «δυτικού τύπου» διατροφικές συνήθειες που χαρακτηρίζονται από την κατανάλωση λιπαρών φαγητών με υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο.
Το βασικό εργαλείο συλλογής των δεδομένων ήταν ένα δομημένο ερωτηματολόγιο που εξασφάλισε ανωνυμία και προστασία των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων, ενώ ο διαμοιρασμός του πραγματοποιήθηκε online σε φοιτητές πανεπιστημιακών τμημάτων. Για την ανάλυση των δεδομένων επιλέχθηκαν στατιστικές μέθοδοι και οικονομετρικά υποδείγματα προκειμένου να δοθεί μία όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα των απόψεων της Γενιάς Ζ για την εναλλακτική φυτική πρωτεΐνη και να αποσαφηνιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τη στροφή σε μία φυτοφαγική διατροφή.
Τα κυριότερα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν ότι μεγάλα ποσοστά των νέων θεωρούν τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης ως ιδιαίτερα ακριβά με κατώτερη γεύση από τα αντίστοιχα προϊόντα ζωικής προέλευσης, όμως δεν αντιλαμβάνονται κάποια αυξημένη δυσκολία στην υιοθέτηση μίας φυτοφαγικής δίαιτας. Επίσης φάνηκε οι νέοι της Γενιάς Ζ να είναι πεπεισμένοι για την ασφάλεια της χορτοφαγικής διατροφής, την οποία χαρακτήρισαν ως αποτελεσματική στην πρόληψη ασθενειών και στην απώλεια βάρους.
Αυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι ενώ οι νέοι έδειξαν να γνωρίζουν τις plant-based δίαιτες, φαίνεται να τις συγχέουν με το vegan διατροφικό πρότυπο και τον ολοκληρωτικό αποκλεισμό τροφίμων ζωικής προέλευσης (π.χ. γαλακτοκομικά, ψάρια). Σε ό,τι αφορά την κατανάλωση πρωτεΐνης, μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι οι ζωικές πρωτεΐνες δεν είναι οι μοναδικές ποιοτικές πηγές πρωτεϊνών, παρόλο που η πλειοψηφία φάνηκε να θεωρεί το κρέας και τα προϊόντα του ως ποιοτικότερη πηγή πρωτεΐνης σε σύγκριση με τα φυτικά υποκατάστατά του. Στατιστικά υποδείγματα έδειξαν ότι υπάρχουν πέντε κυρίαρχοι παράγοντες-διαστάσεις των στάσεων και των αντιλήψεων των νέων της Γενιάς Ζ ως προς τις plant-based δίαιτες, οι οποίοι έχουν να κάνουν με τις θετικές συνέπειές τους στην υγεία, την έλλειψη ικανοποίησης από τα χαρακτηριστικά/γνωρίσματα των τροφίμων φυτικής προέλευσης, την ανάγκη διασφάλισης επαρκούς ποσότητας πρωτεΐνης, τη διστακτικότητα ως προς τον αποκλεισμό από τη διατροφή ζωικών προϊόντων και την προτίμηση στη ζωική πρωτεΐνη.
Παράλληλα οι οικονομετρικές αναλύσεις έδειξαν μία «ομοιογένεια» μεταξύ των τριών χωρών στους παράγοντες που επηρεάζουν την υιοθέτηση μίας φυτοφαγικής διατροφής στους νέους. Η ανάμειξη στο σχεδιασμό και την προετοιμασία των γευμάτων, το lifestyle, οι στάσεις ως προς τα φυτικά προϊόντα και τη φυτική πρωτεΐνη, και οι παράγοντες που θεωρούνται ως αποτρεπτικοί για την υιοθέτηση μίας χορτοφαγικής δίαιτας φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στον βαθμό δεκτικότητας των νέων ως προς τη χορτοφαγία. Στη χώρα μας, η ευθύνη της προετοιμασίας των γευμάτων φάνηκε να δρούνε ανασταλτικά στη στροφή σε μία plant-based διατροφής. Δηλαδή, οι νέοι που μαγείρευαν τα γεύματά τους και είχαν την ευθύνη της αγοράς των τροφίμων τους είχαν μικρότερη πιθανότητα να υιοθετήσουν μία φυτοφαγική διατροφή. Το γεγονός αυτό φανερώνει το πόσο σημαντική είναι η εύκολη πρόσβαση σε τρόφιμα φυτικής πρωτεΐνης για τους καταναλωτές και πόσο αποτρεπτικά δρα στην υιοθέτηση μίας plant-based διατροφής η δυσκολία εύρεσής τους. Επίσης η μειωμένη οικονομική δυνατότητα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής, πιθανόν να δυσχεράνει ακόμα περισσότερο τη στροφή σε μία χορτοφαγική δίαιτα δεδομένου ότι η πλειοψηφία θεωρεί ότι τα φυτικά τρόφιμα είναι ιδιαίτερα ακριβά. Παράλληλα η προσκόλληση στα προϊόντα ζωικής προέλευσης και η έλλειψη ικανοποίησης από τα φυτικά προϊόντα επηρεάζουν αρνητικά την αποδοχή ενός plant-based διατροφικού προτύπου στην Ελλάδα, ενώ παρομοίως, η έλλειψη γνώσης/ενημέρωσης για την ποιότητα της πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης και η έλλειψη γνώσης/ενημέρωσης για τις θετικές συνέπειες στην υγεία από την κατανάλωση φυτικών τροφίμων αποτρέπουν την υιοθέτηση μίας plant-based δίαιτας.
Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας επιβεβαίωσαν την ανάγκη για μία ολοκληρωμένη πληροφόρηση των καταναλωτών για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των πηγών φυτικής πρωτεΐνης που θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση του βαθμού εξοικείωσης των νέων με τα προϊόντα φυτικής προέλευσης και την αντιμετώπιση των νεοφοβικών αντιδράσεων. Οι ερευνητές υπογράμμισαν την ανάγκη σχεδιασμού των εναλλακτικών φυτικών διατροφικών επιλογών κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τα νέα τρόφιμα (φυτικά) να προσομοιάζουν με τα οικεία τρόφιμα (ζωικά) για να αυξηθεί η αποδοχή τους από τους καταναλωτές. Πέρα από την ποιοτική βελτίωση των φυτικών προϊόντων, η βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει επίσης να εστιάσει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και ορθολογικού συστήματος σήμανσης των plant-based διατροφικών επιλογών που θα είναι σαφές και ομοιογενές μεταξύ των χωρών για να μειωθεί η ανασφάλεια των καταναλωτών και να ενισχυθεί η αποδοχή των τροφίμων φυτικής προέλευσης στους νέους ενήλικες.
Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ.
Αναφορά: Elena Raptou, Amalia Tsiami, Giulia Negro, Veena Ghuriani, Pooja Baweja, Slim Smaoui, and Theodoros Varzakas. Gen Z’s Willingness to Adopt Plant-Based Diets: Empirical Evidence from Greece, India, and the UK. Foods 2024; 13(13): 2076. https://doi.org/10.3390/foods13132076
Ακολουθήστε το Cibum 
