Οι βασικές αναγκαιότητες προκειμένου να μην καταλήξουμε σε μια μόνιμη κατάσταση φτώχειας και πείνας
Οι τιμές των τροφίμων σε όλο τον κόσμο έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδα ρεκόρ φέτος, καθώς ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας μειώνει τις βασικές εξαγωγές σιταριού και λιπασμάτων παγκοσμίως. Ταυτόχρονα, ο πλανήτης βιώνει τις μεγαλύτερες επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, με την ξηρασία, τις πλημμύρες και τη ζέστη να κυριαρχούν και να καταστρέφουν τις σοδειές σε χώρες με άλλοτε τεράστια παραγωγή σε βασικά τρόφιμα και πρώτες ύλες.
Η κλιματική αλλαγή, η εκτεταμένη φτώχεια και ο πόλεμος δημιουργούν μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση, η οποία πιθανόν να παραμείνει στη ζωή μας, αν δεν ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπισή της. Η ταχεία μείωση των εκπομπών για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, ο περιορισμός της εξάρτησης από τα χημικά λιπάσματα και της κερδοσκοπίας των παραγωγών και, κυρίως, η ενίσχυση των εθνικών παραγωγών είναι οι βασικές αναγκαιότητες προκειμένου να μην καταλήξουμε σε μια μόνιμη κατάσταση φτώχειας και πείνας.
Γιατί οι τιμές των τροφίμων είναι υψηλές;
Η Ρωσία και η Ουκρανία παρέχουν περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, αλλά αυτές έχουν μειωθεί ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης. Με τον πόλεμο, ωστόσο, να έχει προκαλέσει διακοπές στις εισαγωγές από τις δύο χώρες, το κόστος έχει αποβεί ιδιαίτερα επώδυνο για τις φτωχότερες χώρες που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές, όπως η Αφρική και ο Λίβανος. Η κερδοσκοπία των επιχειρήσεων είναι ένας επιπρόσθετος παράγοντας στην αύξηση, με την επιπλέον «τεχνητή» διόγκωση των τιμών, εκμεταλλευόμενες την κατάσταση.
Ορισμένες χώρες αυξάνουν τις καλλιέργειές τους για να καλύψουν το κενό. Για παράδειγμα, η Ινδία έχει δηλώσει ότι θα ενισχύσει τις εξαγωγές σιταριού για να καλύψει τη ζήτηση, αν και ο τρέχων καύσωνας της θα μπορούσε να μειώσει τις αποδόσεις. Η προσπάθειες αυτές, βέβαια, αδυνατούν να ευδοκιμήσουν, εξαιτίας των ελλείψεων σε χημικά και λιπάσματα, ξανά εξαιτίας του πολέμου.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής με ξηρασίες, καύσωνες, πλημμύρες και νέα παράσιτα να θυμίζουν τις 7 πληγές του φαραώ, πάλι σε βάρος της ανθρωπότητας, καθιστούν επίσης πιο δύσκολο για τους αγρότες σε πολλά μέρη του κόσμου να αποκτήσουν αξιόπιστη σοδειά, ένα πρόβλημα που επιδεινώνεται καθώς οι εκπομπές θερμότητας του πλανήτη συνεχίζουν να αυξάνονται. Αλλά η δέσμευση γης για καλλιέργειες μπορεί να συνιστά και αποψίλωση μεγαλύτερων δασικών εκτάσεων, εντείνοντας την υπερθέρμανση του πλανήτη και δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο προβλημάτων.
Πιθανές λύσεις
Η βελτίωση της αποθήκευσης σιτηρών και η βοήθεια ενίσχυσης της εθνικής παραγωγής χωρών άμεσα εξαρτημένων από τις εξαγωγές, θα ήταν πολύτιμη βοήθεια ως προς την επισιτιστική κρίση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η φύτευση μεγαλύτερης ποικιλίας καλλιεργειών θα μειώσει την εξάρτηση από λίγα είδη σιτηρών και λίγους παραγωγούς. Οι αλλαγές πολιτικής, όπως η νέα ηπειρωτική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών της Αφρικής, θα μπορούσαν να επιτρέψουν σε ορισμένα φτωχότερα έθνη να μειώσουν την εξάρτησή τους από μακρινούς παραγωγούς και εύθραυστες αλυσίδες εφοδιασμού.
Στον κομμάτι του κλίματος, η επένδυση στην έξυπνη γεωργία για την προστασία των σοδειών από την υπερθέρμανση του πλανήτη, θα συμβάλει στη στήριξη των παγκόσμιων προμηθειών τροφίμων. Τέλος, μια πιο αλληλέγγυα αντιμετώπιση του χρέους διακρατικά ως προς τις φτωχές χώρες θα συνέβαλε στο να μπορέσουν αυτές να αντεπεξέλθουν σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, ωσότου τη ριζική αντιμετώπισή της.
Τι συνεπάγεται η συνεχόμενη αύξηση των τιμών στα τρόφιμα;
Καθώς οι τιμές των τροφίμων εκτινάσσονται στα ύψη στις παγκόσμιες αγορές, οι ανθρωπιστικές υπηρεσίες αγωνίζονται να αγοράσουν σιτηρά για ανθρώπους σε μέρη που πλήττονται από πολέμους, όπως το Αφγανιστάν, η Υεμένη, το Νότιο Σουδάν και η Συρία, ενώ το διεθνές σύστημα βοήθειας είχε ήδη «κατακλυστεί» από την αυξανόμενη ανάγκη και την ανεπαρκή χρηματοδότηση πριν από τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Ακόμη, καθώς το ακριβό φαγητό απειλεί να πυροδοτήσει πολιτικές αναταραχές και να εξαλείψει τα κρατικά κονδύλια, θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και την ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις της. Εν κατακλείδι, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας μπορεί να σημάνει, όχι μόνο το τέλος του φθηνού φαγητού, αλλά και το τέλος του φαγητού.