Wageningen: Σχεδιάζοντας το σύστημα τροφίμων του  μέλλοντος

Επιστήμονες του Wageningen “έγραψαν το σενάριο” για την ομαλή μετάβαση στο μελλοντικό σύστημα τροφίμων που θα είναι και βιώσιμο, ασφαλές, υγιεινό και επαρκές για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ανασφάλειας.

Για μέγιστο αντίκτυπο στο περιβάλλον, τη διατροφή και την επισιτιστική ασφάλεια, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διακρατικά πρέπει να ενθαρρύνουν την ευρύτερη κατανάλωσης πρωτεΐνης, για χάρη της δημόσιας υγείας των πολιτών τους.

Ωστόσο, είναι σαφές από τα υπάρχοντα δεδομένα πως η μείωση της κατανάλωσης του κρέατος θα αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα για την μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, αλλά και της καλύτερης και πιο βιώσιμης αξιοποίησης των εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για το τάϊσμα των εκτρεφόμενων ζώων.

Μπορεί στην Ελλάδα επί του παρόντος να μην υπάρχει κάτι τέτοιο στα σχέδια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, αλλά οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου & Έρευνας του Wageningen στην Ολλανδία σχεδιάζουν ένα σενάριο για το μελλοντικό σύστημα τροφίμων, ούτως ώστε να αποτελέσουν μια πολύτιμη αρωγή στο σχεδιασμό νέων πολιτικών αγροδιατροφής.

«Η μετάβαση της πρωτεΐνης δεν είναι στόχος, αλλά το μέσο για έναν σκοπό», υπογραμμίζει η Δρ Hannah van Zanten, η οποία είναι προσωρινή πρόεδρος στο  Ο Van Farming Systems Ecology Group του Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με την van Zanten, η καλύτερη ιδέα για να καλοσωριστεί ο υπερπληθυσμός, ενώ ταυτόχρονα καταναλώνεται επαρκής ποσότητα πρωτεΐνης είναι να γίνει μια μετάβαση από τις παραδοσιακές πηγές, δηλαδή κρέας ζώων, σε εναλλακτικές, φυτικές.  

Η επιστήμονας επισημαίνει πως μια τέτοια μετάβαση δεν θα ήταν ωφέλιμη μόνο για τη διατροφή των δισεκατομμυρίων ανθρώπων του πλανήτη, αλλά και για την ασφάλεια τροφίμων και το περιβάλλον καθαυτό. Η ίδια αποτελεί την μία εκ των δύο επιστημόνων που στοχεύουν να παράσχουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής πληροφορίες σχετικά με το μέλλον της πρωτεϊνικής μετάβασης κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνεδρίας της εκστρατείας «Μετάβαση πρωτεΐνης: από σημεία πόνου στην προοπτική».

Η πρώτη ερώτηση που τίθεται, λοιπόν, από τους ειδικούς του Wageningen είναι πώς θα μοιάζει ένα βιώσιμο σύστημα του μέλλοντος. Αυτό με τη σειρά του περιλαμβάνει τον αριθμό των ζώων και των στρεμμάτων καλλιεργειών. Για να απαντήσει σε αυτές τις ερωτήσεις, η Van Zanten ανέπτυξε το Μοντέλο Κυκλικού Συστήματος Τροφίμων, το οποίο δεν περιλαμβάνει μόνο πτυχές διατροφής και περιβάλλοντος ή ασφάλειας τροφίμων, αλλά θέτει στο χάρτη και κοινωνικά και ηθικά ζητήματα.

Στο Μοντέλο του Κυκλικού Συστήματος Τροφίμων που βρίσκεται επί του παρόντος εν εξελίξει,  παράγονται όσο το δυνατόν λιγότερα απόβλητα από την κτηνοτροφία, ενώ τα ζώα τρέφονται με υπολείμματα θρεπτικών τροφών. Αυτό γίνεται σε συγκεκριμένα ζώα, όπως οι  αγελάδες γαλακτοπαραγωγής που βόσκουν και ανακυκλώνουν υποπροϊόντα της βιομηχανίας τροφίμων και επομένως είναι αρκετά αποδοτικοί παραγωγοί γάλακτος.

Ωστόσο, η αλυσίδα παράγει επίσης κόκκινο κρέας μέσω μοσχαριών που μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην υγιεινή διατροφή. Αυτό, επομένως, είναι κάτι που θα πρέπει να εξεταστεί κατά το σχεδιασμό του συστήματος είναι ο συνολικός αριθμός των ζώων στην Ολλανδία και κατά πόσο αυτός πρέπει να περιοριστεί.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα έντομα ως πηγή πρωτεΐνης και τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν στη βιωσιμότητα, τα οποία, ωστόσο θεωρούνται ταμπού.

Επιπλέον, μιας και η εστίαση αποτελεί έναν βασικό πυλώνα της βιομηχανίας τροφίμων, οι σεφ και τα εστιατόρια πρέπει να επανεξετάζουν πώς πρέπει να είναι μια υγιεινή, θρεπτική διατροφή χωρίς ζωικά συστατικά.

Αλλά όλα αυτά δεν θα πετύχουν αν δεν προσπαθήσουμε να τα σχεδιάσουμε ούτως ώστε να διατηρηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο. Οπότε το τελευταίο βήμα ενός επιτυχημένου συστήματος τροφίμων είναι η αειφόρος παραγωγή μέσω εναλλακτικών συστημάτων γεωργίας, το οποίο περιλαμβάνει ριζική αλλαγή στον τρόπο παραγωγής τροφίμων, όπως η βιολογική, η αναγεννητική και η κυκλική γεωργία.