Η “καυτή” αγορά της αντιστάθμισης ανθρακικού αποτυπώματος, χαρακτηρίζεται από την ΜΚΟ ως μία μεγάλη απάτη, οι ετικέτες τροφίμων για το κλίμα είναι εντελώς παραπλανητικές και ζητά από την ΕΕ να απαγορευτούν!
Η βιομηχανία τροφίμων έχει αναγνωρίσει το ενδιαφέρον των καταναλωτών για την προστασία του περιβάλλοντος και του πλανήτη και γι αυτό προωθεί και διαφημίζει ολοένα και περισσότερο προϊόντα με υποσχέσεις όπως «ουδέτερο για το CO2» ή ακόμα και «θετικό για το κλίμα».
Τι ακριβώς σημαίνει αυτό, είναι δύσκολο για τους καταναλωτές να το κατανοήσουν – περισσότερα από τα δύο τρίτα πιστεύουν ότι τα “κλιματικά ουδέτερα” προϊόντα, είναι πραγματικά φιλικά προς το περιβάλλον.
Ωστόσο, οι δηλώσεις είναι ελάχιστα αξιόπιστες και αληθινές, όπως αναφέρει η οργάνωση καταναλωτών Foodwatch σε μια νέα «έκθεση για το κλίμα».
Στην έκθεση, η Foodwatch εξέτασε το κερδοφόρο δίκτυο αποζημίωσης CO2 ή αλλιώς τις πιστώσεις άνθρακα (αντιστάθμιση ανθρακικού αποτυπώματος – carbon credits) μια υποτιθέμενη λύση για την κλιματική αλλαγή και ενδεικτικά πέντε προϊόντα από το γερμανικό λιανικό εμπόριο τροφίμων.
Οι πιστώσεις άνθρακα, γνωστές και ως αντισταθμίσεις άνθρακα, είναι άδειες που επιτρέπουν στον ιδιοκτήτη να εκπέμπει μια ορισμένη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα ή άλλα αέρια θερμοκηπίου. Μια πίστωση επιτρέπει την εκπομπή ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα ή ισοδύναμου σε άλλα αέρια θερμοκηπίου και οι εταιρείες αγοράζουν πιστώσεις CO2 από έργα που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν το κλίμα. Περιβαλλοντικά έργα που όμως κάποιοι αμφισβητούν.
Όμως, ακόμα και αν τα έργα πράγματι προστατεύουν τον πλανήτη, οι επικριτές ισχυρίζονται ότι οι πιστώσεις άνθρακα δεν μειώνουν τη συνολική ποσότητα αερίων θερμοκηπίου που απελευθερώνονται από τους αγοραστές – εταιρείες που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου. Απλώς αντισταθμίζονται, γεγονός που δίνει στις εταιρείες έναν τρόπο να ισχυριστούν ότι είναι φιλικές προς το περιβάλλον χωρίς να μειώνουν τις συνολικές εκπομπές τους. Οι κριτικοί το αποκαλούν αυτό «πράσινο πλύσιμο» (greenwashing.)
Η Rauna Bindewald από την οργάνωση εξάγει ένα πικρό συμπέρασμα: «Πίσω από την κλιματικά ουδέτερη ετικέτα βρίσκεται μια τεράστια επιχείρηση από την οποία ωφελούνται όλοι και όχι μόνο η προστασία του κλίματος».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέτασε περισσότερα από 1.400 τρόφιμα το 2020 και ένα στα δέκα είχε ισχυρισμό για το κλίμα. Για τα αυγά και το ελαιόλαδο ήταν ένα στα τέσσερα, για το γάλα, τον χυμό πορτοκαλιού, τις ντομάτες και το ρύζι περίπου ένα στα έξι. Στην πραγματικότητα, ο τομέας των τροφίμων είναι σημαντικός για το ισοζύγιο CO2.
Η διαδικασία
Σύμφωνα με την έκθεση Foodwatch, πολλοί κατασκευαστές τροφίμων το κάνουν όπως ιδιώτες – αγοράζουν πιστώσεις CO2 από έργα που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν το κλίμα. Για να γίνει αυτό, φυτεύονται δέντρα, συλλέγονται σκουπίδια ή δημιουργούνται κομπόστ. Και όλα αυτά, είναι μεν καλά για το περιβάλλον και το κλίμα, αλλά δεν αποφεύγονται οι εκπομπές που προκύπτουν κατά την παραγωγή του τροφίμου.
Η Foodwatch λέει πως το ποσό της αντιστάθμισης CO2 βασίζεται σε μη επαληθεύσιμα σενάρια και τα δασικά έργα μπορούν να μετρήσουν τα δέντρα δύο φορές, παρόλο που συμβάλλουν μόνο μία φορά στην προστασία του κλίματος.
Το Foodwatch έριξε μια πιο προσεκτική ματιά στο περιβαλλοντικό έργο διατήρησης του δάσους Tambopata του Περού που πούλησε πιστώσεις CO2 και εκτιμά ότι συγκέντρωσε 55 εκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με τον φορέα εκμετάλλευσης του έργου, το 30% από αυτό θα έπρεπε να πάει στους αγρότες της Βραζιλίας, ώστε να μην κόψουν το τροπικό δάσος λόγω οικονομικής ανάγκης. Τα πρώτα δέκα χρόνια του έργου, ωστόσο, οι αγρότες δεν έλαβαν χρήματα, αλλά, σύμφωνα με εμπλεκόμενη εταιρεία, «εκπαίδευση στην καλλιέργεια, τη συγκομιδή και την επεξεργασία των ξηρών καρπών Βραζιλίας» και άλλες ενισχύσεις. Το Foodwatch επισημαίνει ότι η αποψίλωση των δασών δεν έχει μειωθεί από την έναρξη του έργου, αλλά έχει σχεδόν διπλασιαστεί!
H MKO ισχυρίζεται ότι στο παιχνίδι έχουν μπει και οι εταιρείες αξιολόγησης της αξιοπιστίας σε διάφορα περιβαλλοντικά έργα, ενώ μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης έργων και των εταιρειών, που θέλουν να προωθηθούν μέσω με “κλιματικά ουδέτερης” διαφήμισης, υπάρχουν και οι μεσίτες που διαμεσολαβούν για πιστώσεις CO2 – και έχουν ένα μεγάλο περιθώριο κέρδους. Η Foodwatch εκτιμά ότι η προσαύξηση σε τουλάχιστον μία περίπτωση είναι μεγαλύτερη από 75%, ενώ άλλοι μεσάζοντες προφανώς εξασφαλίζουν ακόμη υψηλότερο περιθώριο.
Οι πιστώσεις CO2 δεν είναι μόνο ο ευκολότερος, αλλά και ο φθηνότερος τρόπος για τις εταιρείες να παρουσιάζονται με μια εικόνα συνειδητή για το κλίμα: το 2021, η «κλιματική ουδετερότητα» κόστιζε κατά μέσο όρο μόλις τέσσερα δολάρια ανά τόνο CO2.
Το Foodwatch εξέτασε πέντε τροφές πιο προσεκτικά: Ετικέτα «θετικό για το κλίμα» σε βρεφικό κουάκερ με μοσχαρίσιο κρέας από την Hipp, «ουδέτερο για το κλίμα» σε γάλα από την Aldi, «ουδέτερο για το κλίμα» σε νερό από το Volvic, «ουδέτερο σε CO2» σε χυμό φρούτων από το Granini και «climate- ουδέτερη» παγωμένη πίτσα με σαλάμι από τη Gustavo Gusto.
Η foodwatch θεωρεί ότι οι αυτές οι ετικέτες για το κλίμα είναι παραπλανητικές. Για παράδειγμα το μεταλλικό νερό Volvic που διαφημίζεται ως «ουδέτερο άνθρακα», είναι συσκευασμένο σε πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης και εξάγεται σε χώρες εκατοντάδες μίλια από τη Γαλλία. Επίσης η Hipp αγοράζει πιστώσεις άνθρακα για ένα έργο κομποστοποίησης στη Νότια Αφρική και ένα έργο διατήρησης δασών στη Ζιμπάμπουε. Επειδή ένα βάζο παιδικής τροφής με βοδινό κρέας είναι μαθηματικά υπεύθυνο για 319 γραμμάρια CO₂, αλλά η Hipp αγοράζει πιστώσεις για 350 γραμμάρια, θεωρεί ότι η συμπληρωματική τροφή της είναι «θετική για το κλίμα». Κόστος: 0,2 σεντ ανά ποτήρι. Μάλιστα η Hipp δημοσιεύει τις προσπάθειές της για βιωσιμότητα στη δική της ιστοσελίδα και αναφέρεται στον πρωτοποριακό ρόλο που έχει παίξει η εταιρεία από τη δεκαετία του 1990.
Συμπερασματικά και σύμφωνα πάντα με την Foodwatch, είναι σχεδόν αδύνατο για τους καταναλωτές να αξιολογήσουν τη φιλικότητα προς το κλίμα ενός τροφίμου στο σούπερ μάρκετ. Ως εκ τούτου, η Foodwatch καλεί την ΕΕ να απαγορεύσει τη διαφήμιση με όρους όπως «κλιματικά ουδέτερο», «ουδέτερο για το CO2», «κλιματικό θετικό» ή «CO2 θετικό» κρίνοντας τους ως παραπλανητικούς, όπως είχε πράξει πριν από 25 χρόνια και με τους ισχυρισμούς υγείας στους οποίους έθεσε όρια και αυστηρές προϋποθέσεις.
Ακολουθήστε το Cibum 
