“Χωρίς προσθήκη ζάχαρης”: Ο πιο παραπλανητικός διατροφικός ισχυρισμός

Ο διατροφικός ισχυρισμός “Χωρίς προσθήκη ζάχαρης” έχει χαρακτηριστεί από παράλογος μέχρι παράνομος ενώ κατά καιρούς έγινε αντικείμενο καταγγελιών για παραπληροφόρηση και διαμάχης μεταξύ εταιρειών τροφίμων και καταναλωτών

Η επισήμανση με την ποσότητα σακχάρων που περιέχουν τα προϊόντα είναι σημαντική για την καλύτερη πληροφόρηση των καταναλωτών σχετικά με την αποφυγή προϊόντων με πρόσθετη ζάχαρη. Είναι γεγονός όμως, πως μεγάλο μέρος της ημερήσιας πρόσληψης ζάχαρης κρύβεται σε συσκευασμένα και εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα πολλά από τα οποία διατίθενται στο εμπόριο ως υγιεινά. Και μάλιστα φέρουν την επισήμανση “Χωρίς προσθήκη ζάχαρης” που για πολλούς αποτελεί τον πλέον παραπλανητικό διατροφικό ισχυρισμό και, αντί να λύνει απορίες και να πληροφορεί τους καταναλωτές, μπερδεύει ακόμα περισσότερα το πράγματα.                                                                     

Γιατί προκαλεί σύγχυση στους καταναλωτές η αναγραφόμενη φράση «Χωρίς προσθήκη ζάχαρης»;

Τρόφιμα που παρασκευάζονται από φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως και γαλακτοκομικά μπορούν να αναφέρουν την απουσία πρόσθετης ζάχαρης, με την επισήμανση “No added sugar” επειδή απλά δεν έχουν προσθέσει ζάχαρη. Ωστόσο, ένα μεγάλο μπουκάλι χυμός πορτοκαλιού από ολόκληρα πορτοκάλια, εξακολουθεί να περιέχει περισσότερη ζάχαρη από αυτή που θα έπρεπε να καταναλώνει κάποιος, την ημέρα, και αυτό το δεδομένο δεν είναι ευρέως γνωστό στους καταναλωτές εξαιτίας της εν λόγω επισήμανσης, με αποτέλεσμα να παραπληροφορούνται και τελικά να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σακχάρων χωρίς να το γνωρίζουν.

Οι κανονισμοί σε διάφορες χώρες για τον διατροφικό ισχυρισμό “χωρίς προσθήκη ζάχαρης” είναι αντικρουόμενοι, όπως δήλωσε στο food navigator ο εμπειρογνώμονας τροφίμων και διευθύνοντας σύμβουλος της Hylobates Consualtancy, Luca Bucchini. Σύμφωνα με τον Bucchini, ο Εθνικός Οργανισμός Τροφίμων της Σουηδίας συμβουλεύει τους παρασκευαστές τροφίμων ότι ο όρος “πρόσθετα σάκχαρα” αναφέρεται σε όλους τους μονο-και δισακχαρίτες που προστίθενται κατά την παραγωγή τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των σακχάρων που βρίσκονται φυσικά στο μέλι, τους χυμούς και τα συμπυκνώματα φρούτων. Στην Ιταλία τα γλυκαντικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τρόφιμα χωρίς την επισήμανση “πρόσθετα σάκχαρα” μία απόφαση που επιβεβαιώθηκε και από δικαστήρια.                         

Η περίπτωση των μπισκότων HiPP

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του θέματος είναι η προσφυγή της Foodwatch η οποία το 2019 υπέβαλε καταγγελία στην Ολλανδική Επιτροπή Κώδικα Διαφήμισης (ACC), εναντίον της HiPP που παράγει και εμπορεύεται μπισκότα με γεύση μήλου για παιδιά. Στην καταγγελία είχε αναφερθεί ότι ο ισχυρισμός “χωρίς πρόσθετα σάκχαρα” είναι ισχυρισμός διατροφής, ο οποίος δεν συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Κανονισμού Διατροφής και Υγείας 1924/2006 (Κανονισμός ισχυρισμών). 

Τα μπισκότα με γεύση μήλου HiPP περιέχουν 18% συμπυκνωμένο χυμό μήλου, ο οποίος αποτελείται κυρίως από ζάχαρη. Η Foodwatch θεώρησε ότι το συμπύκνωμα χυμού μήλου, το μόνο γλυκό συστατικό στα μπισκότα, προστέθηκε «αναμφίβολα» για να γίνουν τα μπισκότα πιο γλυκά και υποστήριξε ότι η γεύση του μήλου πρέπει να προέρχεται από το εκχύλισμα μήλου. Σύμφωνα με την Foodwatch, ο συμπυκνωμένος χυμός μήλου συνέβαλε σε σημαντική ποσότητα ζάχαρης στα μπισκότα. Ως αποτέλεσμα, η Foodwatch υποστήριξε ότι ο ισχυρισμός «χωρίς πρόσθετα σάκχαρα» είναι εσφαλμένος και παραβιάζει τον Κανονισμό της ΕΕ. Επιπλέον, λόγω έλλειψης επαρκών και σωστών πληροφοριών, υποστήριξε ότι, ο ισχυρισμός είναι παραπλανητικός για τους καταναλωτές και επίσης παραβιάζει τον ολλανδικό κώδικα διαφήμισης.

Από την πλευρά της η HiPP υποστήριξε, ότι ο ισχυρισμός στη συσκευασία των μπισκότων με γεύση μήλου HiPP είναι ακριβής καθώς δεν πρόσθεσε σάκχαρα ούτε μονο- ή δισακχαρίτες στα μπισκότα. Ο κύριος λόγος για την προσθήκη του συμπυκνώματος χυμού μήλου είναι η δημιουργία της γεύσης μήλου και προς όφελος της θρεπτικής αξίας του συστατικού. Χωρίς σάκχαρα ή συμπύκνωμα, τα μπισκότα δεν έχουν την δομή που πρέπει να έχουν και, επιπλέον, δεν μπορούν να παραχθούν σύμφωνα με τα πρότυπα ασφαλείας, όπως υποστήριξε η HiPP. Ο συμπυκνωμένος χυμός μήλου αντικαθιστά τη ζάχαρη στα μπισκότα. Η ζάχαρη θα έκανε τα μπισκότα πολύ πιο γλυκά και θα είχε ως αποτέλεσμα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό ζάχαρης. Η HiPP θεωρεί ότι ο καταναλωτής γνωρίζει καλά ότι τα προϊόντα χωρίς προσθήκη ζάχαρης μπορεί να περιέχουν ακόμη ζάχαρη στα μπισκότα. 

Η ACC αποφάνθηκε ότι ο ισχυρισμός διατροφής «χωρίς πρόσθετα σάκχαρα» δεν παραβίαζε τον Κανονισμό Αξιώσεων ούτε ήταν παραπλανητικός, καθώς ο ισχυρισμός αναφέρεται μόνο στην απουσία πρόσθετων σακχάρων και η συσκευασία περιέχει σαφείς πληροφορίες για την παρουσία φυσικών σακχάρων στα μπισκότα.

Άλλη παρόμοια περίπτωση είναι η καταγγελία ομάδας καταναλωτών στο Βέλγιο εναντίον της εταιρείας Sweet-Switch τα προϊόντα της οποίας ισχυρίζονται ότι δεν περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη αλλά περιέχουν στέβια.                                

Συμπέρασμα

Το σωστό είναι να δίνουμε προσοχή στη συνολική ζάχαρη από ότι στην προστιθέμενη ζάχαρη, καθώς είναι τα συνολικά γραμμάρια που κάνουν τη διαφορά. Ο ανθρώπινος οργανισμός, φυσικά, δεν αναγνωρίζει από ποια πηγή προέρχεται η ζάχαρη που λαμβάνει, καθώς φρούτα, σιρόπι σφενδάμου ή μέλι, είναι κι αυτά ζάχαρη. Οπότε είναι καλό να μένει κανείς στα συνιστώμενα όρια κατανάλωσης (24 γραμμάρια την ημέρα για τις γυναίκες και 36 γραμμάρια την ημέρα για τους άνδρες) και φυσικά να διαβάζουν σωστά τις ετικέτες.

Εν κατακλείδι ο διατροφικός ισχυρισμός “χωρίς προσθήκη ζάχαρης” δεν σημαίνει ότι το προϊόν δεν έχει ζάχαρη. Σημαίνει ότι κατά την διάρκεια της παραγωγής/παρασκευής του δεν έχει προστεθεί επιπλέον ζάχαρη.