Εκπρόσωπος της Επιτροπής και ο πρόεδρος του ΕΦΕΤ Αντώνης Ζαμπέλας ερμηνεύουν την απόφαση του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου που “αποχαρακτήρισε” το διοξείδιο του τιτανίου (TiO2) ως καρκινογόνο ουσία και ξεκαθαρίζουν το τοπίο.
Της Βιργινίας Κιμπουρόπουλου
Σε αναταραχή βρίσκεται η βιομηχανία τροφίμων σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά την απόφαση της 23ης Νοεμβρίου του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου το οποίο ακύρωσε τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2019, ο οποίος χαρακτηρίζει το διοξείδιο του τιτανίου (TiO2) ως καρκινογόνο ουσία με εισπνοή σε ορισμένες μορφές σκόνης. Σύμφωνα με την απόφαση, ο χαρακτηρισμός της ουσίας ως καρκινογόνου βασίστηκε σε λάθος αξιολόγηση και σε μια μελέτη που δεν εξέτασε όλους τους παράγοντες. Συγκεκριμένα, η απόφαση ανέφερε πως η επιτροπή υπέπεσε σε πρόδηλο σφάλμα εκτίμησης.
Υπενθυμίζεται ότι στην ΕΕ από τις 7 του περασμένου Αυγούστου τέθηκε σε ισχύ και η πλήρης απαγόρευσή του στα τρόφιμα. Η χρήση του διοξειδίου του τιτανίου επιτρέπεται επί του παρόντος σε αρκετές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ (σε συγκεκριμένες συνιστώμενες δόσεις), αλλά όχι στην ΕΕ, που θεωρούσε μέχρι πρότινος την ουσία καρκινογόνα.
Αναταραχή σχετικά με την απόφαση του δικαστηρίου
Η απόφαση, όπως είναι φυσικό, προκάλεσε εκ νέου αναταραχή στη βιομηχανία τροφίμων. Πολλά ερωτήματα άρχισαν να δημιουργούνται. Τι σημαίνει αυτό για την απαγόρευση; Υπάρχει περίπτωση να αρθεί η απαγόρευση και να επιτραπεί η χρήση της ουσίας, αλλά με περιορισμούς, όπως στις ΗΠΑ; Τι άλλο αναμένεται να αλλάξει σχετικά με το διοξείδιο του τιτανίου; Είναι σαφές πως δημιουργήθηκε μια σύγχυση που πρέπει να ξεκαθαριστεί.
Ο πρόεδρος του ΕΦΕΤ Αντώνης Ζαμπέλας σε δήλωσή του στο Cibum ξεκαθαρίζει προς όλη την ελληνική βιομηχανία τροφίμων ότι ο νόμος δεν έχει αλλάξει και πως η απαγόρευσή της χρήσης του στα τρόφιμα εξακολουθεί να ισχύει. Ο κ. Ζαμπέλας δήλωσε χαρακτηριστικά:
“Στις 23 Νοεμβρίου 2022, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ακύρωσε κατηγοριοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του διοξειδίου του τιτανίου σε μορφή σκόνης ως καρκινογόνου, σύμφωνα με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2020/217 της Επιτροπής της 4ης Οκτωβρίου 2019 (για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία των ουσιών και των μειγμάτων, με σκοπό την προσαρμογή του στην τεχνική και επιστημονική πρόοδο, και για τη διόρθωση του εν λόγω κανονισμού). To διοξείδιο του τιτανίου (E 171) χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων, έχει όμως και άλλες χρήσεις.
Ο ΕΦΕΤ παρακολουθεί στενά το θέμα που έχει προκύψει δεδομένου ότι η EFSA στην προγενέστερη αξιολόγησή της, γνωμοδότησε ότι το διοξείδιο του τιτανίου δεν μπορεί να θεωρείται ασφαλές όταν χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων. Επί του παρόντος, δεν μπορεί να εκτιμηθεί η επίδραση της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην απαγόρευση χρήσης του διοξειδίου του τιτανίου ως προσθέτου τροφίμων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλύει τα νέα δεδομένα και θα προβεί σύντομα σε ανακοινώσεις. Μέχρι τότε όμως ο ΕΦΕΤ υπενθυμίζει πως ο κανονισμός της ΕΕ (ΕΕ) 2022/63 της Επιτροπής για την απαγόρευση της χρήσης διοξειδίου του τιτανίου ως πρόσθετο στα τρόφιμα εξακολουθεί να ισχύει.“
Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Το Cibum επικοινώνησε και με την ελληνική Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ούτως ώστε να δώσει μια πιο κατατοπιστική απάντηση στο τι μέλλει γενέσθαι με την απαγόρευση ή όχι του διοξειδίου του τιτανίου. Σύμφωνα με την ΕΕ η απόφαση της 23ης Νοεμβρίου δεν επηρεάζει την απαγόρευση, η οποία προφανώς και εξακολουθεί να ισχύει.
Εκπρόσωπος της Επιτροπής ανταποκρίθηκε στο αίτημά μας, αναφέροντας τα εξής. “Η απόφαση του Δικαστηρίου δεν επηρεάζει την απαγόρευση της χρήσης του διοξειδίου του τιτανίου ως προσθέτου τροφίμων, αλλά αφορά τον κανονισμό CLP για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία, και ιδίως την εναρμονισμένη ταξινόμηση και επισήμανση ουσιών και μειγμάτων”.
Όσον αφορά στο άμεσο αποτέλεσμα της απόφασης του Δικαστηρίου, το οποίο αποτελεί και φλέγον ζήτημα για τη βιομηχανία τροφίμων, ο Εκπρόσωπος δήλωσε πως “Ακυρώνονται η ταξινόμηση ως καρκινογόνου ουσίας κατηγορίας 2, του TiO2 σε μορφή σκόνης, καθώς και οι κανόνες για τα μείγματα σε μορφή σκόνης, τα οποία περιέχουν TiO2. Η ακύρωση ισχύει από την ημερομηνία εκπνοής της περιόδου κατά την οποία μπορεί να ασκηθεί έφεση, εφόσον δεν ασκηθεί έφεση“.
Η απόφαση θα επηρεάσει την αναθεώρηση του κανονισμού CLP;
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο, η απόφαση δεν θα επηρεάσει την εν εξελίξει διαδικασία αναθεώρησης του κανονισμού CLP. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις της διαδικασίας εναρμονισμένης ταξινόμησης αφορούν κυρίως την εισαγωγή και την ιεράρχηση νέων κατηγοριών κινδύνων, την εισαγωγή του δικαιώματος της Επιτροπής να εκκινεί τη διαδικασία εναρμονισμένης ταξινόμησης, καθώς και τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα των προτάσεων, είπε.
Όσον αφορά στην ίδια τη διαδικασία εναρμονισμένης ταξινόμησης, το Δικαστήριο έκρινε πως η ευρεία διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής όσον αφορά την ταξινόμηση μιας ουσίας, μπορεί να ελεγχθεί από το Δικαστήριο. Συγκεκριμένα, το πεδίο του δικαστικού ελέγχου περιλαμβάνει την αξιοπιστία και την αποδοχή των μελετών, στις οποίες πρέπει να βασίζεται η ταξινόμηση.
Θολό το τοπίο για τη βιομηχανία τροφίμων
Το μεγαλύτερο βάρος σχετικά με την οποιαδήποτε αλλαγή στη νομοθεσία εκ μέρους της ΕΕ το επωμίζεται πάντα η βιομηχανία τροφίμων. Εν προκειμένω, οι εταιρείες είχαν μόλις προσαρμοστεί στην επιβολή της απαγόρευσης του διοξειδίου του τιτανίου, ψάχνοντας τα κατάλληλα υποκατάστατα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των προϊόντων τους.
“Όλες εταιρείες δαπανήσαμε πάρα πολλά χρήματα προκειμένου να βρεθεί υποκατάστατο συστατικό και ενδεχομένως καταργήσαμε ή αλλάξαμε την σύσταση προϊόντων προκειμένου να είναι νομότυπα. Δαπανήσαμε χρήματα για αλλαγή συσκευασιών. Πετάξαμε αδιάθετα προϊόντα λόγω της υποχρέωσης μας να σταματήσουμε να πουλάμε προϊόντα με Ε-171 από τις 07/08/2022″, δηλώνει η Έλενα Σαμούρη, εκ μέρους της εταιρείας παραγωγής ειδών ζαχαροπλαστικής ΣΑΜΟΥΡΗ.
“Στην παρούσα φάση είμαστε εντελώς μετέωροι δεδομένου ότι τίποτα δεν έχει αποσαφηνιστεί. Δεν γνωρίζουμε διαθέσεις της βιομηχανίας, εάν θα συνεχίσουν να παράγουν προϊόντα με Ε-171 ή όχι, συνεπώς δεν γνωρίζουμε τι επιτρέπεται να διαθέτουμε στην αγορά , δεν μπορούμε να ορίσουμε την παραγωγή, δεν μπορούμε να έχουμε στοκ σε υλικά συσκευασίας. Όλα αυτά συνιστούν μια έλλειψη προγραμματισμού που για την βιομηχανία είναι τεράστιο χρηματικό κόστος”, συνεχίζει η κα Σαμούρη.
Σε δήλωσή του, ο Θεοφάνης Γεωργόπουλος, εκ μέρους της Ομοσπονδίας Επαγγελματοβιοτεχνών Ζαχαροπλαστών Ελλάδος (ΟΕΖΕ) θεωρεί καλύτερη λύση να αναμείνουμε τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την όποια αλλαγή του κανονισμού για την απαγόρευση. “Μπορεί να οριστούν προδιαγραφές για το μέγεθος της σκόνης του διοξειδίου του τιτανίου ώστε να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο τροφίμων”, αναφέρει. “Σύμφωνα με όσα ισχύουν, το διοξείδιο του τιτανίου θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα καλλυντικά και στις οδοντόπαστες”.
“Θα έπρεπε εξ αρχής να είχε δοθεί μεγαλύτερη πίστωση χρόνου για την σωστή διερεύνηση του θέματος και σίγουρα μέχρι την οριστικοποίηση και την διατύπωση του νέου νόμου ή κατάργηση του τελευταίου αν είναι ή δεν είναι καρκινογόνος ουσία, θα έπρεπε την επόμενη μέρα από το Γενικό Δικαστήριο να ελευθερωθεί η διακίνηση του προϊόντος προσωρινά. Δυστυχώς συχνά λέμε ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα πολύ πρόχειρα αλλά εδώ αποδεικνύεται περίτρανα ότι αυτό είναι φαινόμενο όλης της Ευρώπης.”, καταλήγει η κα, Έλενα Σαμούρη.
Ακολουθήστε το Cibum 
