Προκειμένου να αλλάξουν τη φυσική τους εμφάνιση και τις ικανότητές τους κάποιοι ακολουθούν ένα δρόμο χωρίς επιστροφή…
Της Δέσποινας Χάρου
Είναι Αύγουστος του 2004, μια μέρα πριν από την τελετή έναρξης των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, όταν οι παγκόσμιοι πρωταθλητές Κατερίνα Θάνου (παγκόσμιο 1999) και Κώστας Κεντέρης (παγκόσμιο 2001) δεν παρέστησαν σε έκτακτο έλεγχο ντόπινγκ. Σύμφωνα με τα λεγόμενα τους, ενεπλάκησαν σε τροχαίο ατύχημα με μηχανή, κατά την προσπάθειά τους να φτάσουν στο Ολυμπιακό Χωριό για να υποβληθούν στο τεστ. Μια επίσημη έρευνα των ελληνικών Αρχών σχετικά με το περιστατικό, κατέληξε στο συμπέρασμα να αμφισβητήσει το ατύχημα. Λίγες μέρες αργότερα το TheGuardian θα γράψει πως ιατρικοί προϊστάμενοι ανακάλυψαν αναβολικά στεροειδή σε μια αποθήκη που χρησιμοποιούσε ο προπονητής των δυο αθλητών του στίβου, ενώ οι ίδιοι δεν παραδέχονται ποτέ πως έχουν κάνει χρήση αναβολικών, παρά το γεγονός πως απέτυχαν να παρεβρεθούν σε επανειλημμένους ελέγχους αντιντόπινγκ. Η IAAF (διεθνής οργανισμός που διατηρεί την εποπτεία του αθλήματος του στίβου) τους επέβαλε τελικά προσωρινή ποινή αποκλεισμού από κάθε αγωνιστική δραστηριότητα.
Δεν αποδείχθηκε ποτέ αν είχαν πράγματι κάνει χρήση στεροειδών για τη βελτίωση της αθλητικής τους απόδοσης, πρακτική που θεωρείται εξαπάτηση και μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις ή απαγόρευση συμμετοχής σε αθλητές. Καταρχήν, όπως αναλύει και η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Marquette, στο Wisconsin, η χρήση επηρεάζει την ακεραιότητα του ίδιου του αθλητισμού. Ο αθλητισμός δεν είναι απλώς να κερδίζεις. Το ρητό «Δεν έχει να κάνει με το αν κερδίζεις ή χάνεις, είναι το πώς έπαιξες το παιχνίδι» καθώς και το ευ αγωνίζεσθαι, αν και κλισέ, είναι απολύτως σωστό. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε την απάντηση που έδωσε ο Αντετοκούμπο σε δημοσιογράφο όσον αφορά την “αποτυχία”, που εκφράζει όλα τα παραπάνω. “Κάποιες φορές τα καταφέρνεις κάποιες φορές χάνεις… Δεν υπάρχει αποτυχία στα αθλήματα”, είπε μεταξύ άλλων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός κατά του Ντόπινγκ (WADA) ιδρύθηκε με βάση την αρχή ότι η ακεραιότητα του αθλητισμού είναι θεμελιώδης για το ίδιο το πνεύμα του και ότι απειλείται από το ντόπινγκ. Ο αθλητισμός αφορά τον ανταγωνισμό επί ίσοις όροις, με σεβασμό στον αντίπαλο και στους κανόνες του παιχνιδιού.
Οι κανόνες αυτοί δεν περιλαμβάνουν τη χρήση στεροειδών, ο οποίες είναι συνθετικές ουσίες παρόμοιες με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη, παρά το γεγονός πως ορισμένες φορές υπόκεινται σε νόμιμη ιατρική χρήση. Τις φορές που οι γιατροί συνταγογραφούν αναβολικά στεροειδή, είναι για να βοηθήσουν άτομα με ορισμένα είδη αναιμίας και άνδρες που δεν παράγουν αρκετή τεστοστερόνη από μόνοι τους. Οι γιατροί συνταγογραφούν επίσης ένα διαφορετικό είδος στεροειδούς, που ονομάζονται κορτικοστεροειδή, για να μειώσουν το πρήξιμο. Ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα τους, καθώς τα κορτικοστεροειδή δεν είναι αναβολικά και δεν έχουν τα ίδια βλαβερά αποτελέσματα. Από την άλλη, οι γιατροί δεν συνταγογραφούν ποτέ αναβολικά στεροειδή σε νέους, υγιείς ανθρώπους για να τους βοηθήσουν να χτίσουν μυς, ως εκ τούτου η χρήση τους χωρίς συνταγή γιατρού, είναι παράνομη.
Τι είναι τα αναβολικά στεροειδή
Τα αναβολικά ουσιαστικά λειτουργούν διεγείροντας την ανάπτυξη των μυών μιμούμενοι τις επιδράσεις της τεστοστερόνης, της φυσικής ανδρικής σεξουαλικής ορμόνης που παράγεται στους όρχεις, προκειμένου να συνδεθούν με τους ενδοκυτταρικούς υποδοχείς στεροειδών. Αυτό μπορεί να επέμβει στη φυσική λειτουργία της αρωματάσης. Η αρωματάση είναι ένα ένζυμο που μετατρέπει τα ανδρογόνα σε οιστρογόνα και οι αναστολείς της αρωματάσης (AIs) μπορούν να εξαλείψουν την παραγωγή οιστρογόνων.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη στεροειδών με πιο κοινώς χρησιμοποιούμενα σήμερα τα: οξυμεθολόνη (με την εμπορική ονομασία Anadrol), οξανδρίνη ή οξανδρολόνη (Anavar), μεθανδιενόνη (Dianabol), στανοζολόλη (Winstrol), νανδρολόνη (Deca-durabolin) και ενδεκυλενική μπολδενόνη (Equipoise). Η χρήση αυτών μπορεί να γίνει είτε μέσω χαπιών είτε υποδόρια, με τη χρήση βελόνων. Ορισμένοι χρήστες λαμβάνουν μάλιστα δύο ή περισσότερα είδη ταυτόχρονα, μια διαδικασία που ονομάζεται στοίβαξη. Αυτό σημαίνει πως αναμειγνύουν από του στόματος ή και ενέσιμους τύπους και μερικές φορές ακόμη και ενώσεις που έχουν σχεδιαστεί για κτηνιατρική χρήση! Αυτός ο τρόπος λήψης στεροειδών υποτίθεται ότι οδηγεί σε γρηγορότερη μυϊκή ανάπτυξη.
Μερικοί χρήστες ακολουθούν τη λεγόμενη πυραμίδα, λαμβάνοντας τις δόσεις τους σε κύκλους 6-12 εβδομάδων. Στην αρχή του κύκλου, ο χρήστης ξεκινά με χαμηλές δόσεις και αργά αυξάνει σε υψηλότερες δόσεις. Στο δεύτερο μισό του κύκλου, μειώνουν σταδιακά την ποσότητα των στεροειδών, ωστόσο καμία από αυτές τις μεθόδους δεν έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί.
Στεροειδή στους εφήβους
Σε μέρος μιας μελέτης που χρηματοδοτήθηκε από το NIDA το 2002, έφηβοι ρωτήθηκαν αν δοκίμασαν ποτέ στεροειδή, έστω και μία φορά. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως είχε δοκιμάσει το 2,5% των μαθητών της 2ας γυμνασίου, το 3,5% των μαθητών της 1ης λυκείου και το 4% των μαθητών της 3ης λυκείου.
Τα αποτελέσματα που μπορεί να έχουν τα στεροειδή στον οργανισμό των εφήβων είναι δραματικά καθώς επεμβαίνουν στις ορμόνες δημιουργώντας μπερδέματα φύλου, τη στιγμή που για τις ηλικίες αυτές η ορμονική ισορροπία είναι καθοριστική. Χρησιμοποιώντας στεροειδή, τα αγόρια μπορεί να βιώσουν συρρικνωμένους όρχεις και μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων. Μπορούν επίσης να καταλήξουν με στήθος, μια κατάσταση που ονομάζεται γυναικομαστία. Χρησιμοποιώντας στεροειδή, τα κορίτσια μπορούν να γίνουν πιο αρρενωπά, με πιο βαριές φωνές και περισσότερες τρίχες, ενώ το μέγεθος του στήθους τους μειώνεται.
Οι έφηβοι που κάνουν κατάχρηση στεροειδών πριν από την τυπική εφηβική ανάπτυξη κινδυνεύουν να μην φτάσουν ποτέ στο πλήρες ύψος τους. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα είναι προγραμματισμένο να σταματήσει να αναπτύσσεται μετά την εφηβεία. Όταν τα επίπεδα των ορμονών φτάσουν σε ένα ορισμένο σημείο, το σώμα νομίζει ότι έχει ήδη περάσει την εφηβεία, έτσι, τα οστά παίρνουν το μήνυμα να σταματήσουν να αναπτύσσονται.
Η μυική αύξηση με τεχνητό τρόπο θέτει τους έφηβους σε κίνδυνο για ανάπτυξη ηπατικής και καρδιοαγγειακής νόσου. Τα στεροειδή μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο είναι αυτό που βοηθά το σώμα να καταπολεμήσει τα μικρόβια και τις ασθένειες.
Οι επιπτώσεις των στεροειδών στην υγεία
Τα αναβολικά ωστόσο δεν απειλούν την υγεία μόνο των εφήβων, αλλά και των ενηλίκων, ήδη ανεπτυγμένων οργανισμών. Υπολογίζεται πως περίπου το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού κάνει χρήση στεροειδών. Τα αποτελέσματα της χρήσης ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, ωστόσο μπορεί να περιλαμβάνουν από τα πιο “απλά” όπως εμφάνιση ακμής, φαλάκρα, λιπαρότητα, γυναικομαστία, ως τα πιο σοβαρά όπως όγκους στο συκώτι, φράξιμο των αρτηριών κ.α.
Πιο συγκεκριμένα η τακτική λήψη αναβολικών μπορεί να οδηγήσει σε σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, καθώς και σε δυνητικά επικίνδυνες ιατρικές καταστάσεις.
Οι επιδράσεις των αναβολικών στεροειδών στους άνδρες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων
- συρρικνωμένους όρχεις
- στυτική δυσλειτουργία
- απώλεια μαλλιών
- γυναικομαστία
- αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη
- σοβαρή ακμή
- πόνος στο στομάχι
Στις γυναίκες, τα αναβολικά στεροειδή μπορεί να προκαλέσουν:
- τριχοφυΐα προσώπου και σώματος
- απώλεια μαστών
- πρήξιμο της κλειτορίδας
- βαριά φωνή
- αυξημένη σεξουαλική ορμή
- προβλήματα με την περίοδο
- απώλεια μαλλιών
- σοβαρή ακμή
Επιπλέον, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που λαμβάνουν αναβολικά στεροειδή μπορεί να αναπτύξουν οποιαδήποτε από τις ακόλουθες ιατρικές καταστάσεις:
- καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό
- ηπατικά ή νεφρικά προβλήματα ή ανεπάρκεια
- υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
- θρόμβοι αίματος
- κατακράτηση υγρών
- υψηλή χοληστερόλη
- Ψυχολογικές επιπτώσεις
Οι χρήστες στεροειδών μπορεί επίσης να αναπτύξουν μια σπάνια πάθηση που ονομάζεται ηπατίτιδα της πελίωσης, κατά την οποία κύστες γεμάτες αίμα εμφανίζονται στο ήπαρ. Τόσο οι όγκοι όσο και οι κύστες μπορεί να σπάσουν και να προκαλέσουν εσωτερική αιμορραγία. Ακόμη, η χρήση στεροειδών μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που ονομάζεται αθηροσκλήρωση, η οποία προκαλεί εναποθέσεις λίπους μέσα στις αρτηρίες οι οποίες διαταράσσουν τη ροή του αίματος. Όταν η ροή του αίματος στην καρδιά εμποδίζεται, μπορεί να συμβεί καρδιακή προσβολή. Εάν η ροή του αίματος στον εγκέφαλο μπλοκαριστεί, μπορεί να προκληθεί εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η κακή χρήση αναβολικών μπορεί επίσης να προκαλέσει τις ακόλουθες ψυχολογικές ή συναισθηματικές επιπτώσεις:
- επιθετική συμπεριφορά
- αλλαγές διάθεσης
- παράνοια
- μανιακή συμπεριφορά
- ψευδαισθήσεις και αυταπάτες
Αυτές οι ακραίες αλλαγές στη διάθεση έχουν συνδεθεί με επιθετικές συμπεριφορές καθώς και ανθρωποκτονία. Αν και δεν υπάρχουν έρευνες που να το αποδεικνύουν, υπάρχει μια συσχέτιση που μπορεί να προέλθει από το πώς τα στεροειδή δρουν στον εγκέφαλο. Οι διαθέσεις και τα συναισθήματά εξισορροπούνται από το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου στο οποίο δρουν μεταξύ άλλων τα αναβολικά.
Εθισμός στα αναβολικά
Ένα άλλο μεγάλο και σημαντικό κομμάτι είναι ο εθισμός που προκαλούν, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει έντονη επιθυμία για το φάρμακο καθώς και συμπτώματα στέρησης μετά τη διακοπή του. Ένα άτομο που είναι εθισμένο στα αναβολικά θα θέλει να συνεχίσει να τα χρησιμοποιεί παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζει δυσάρεστες σωματικές παρενέργειες όπως:
- κατάθλιψη και απάθεια
- αισθήματα άγχους
- δυσκολία συγκέντρωσης
- αυπνία
- ανορεξία
- μειωμένη σεξουαλική ορμή
- υπερβολική κόπωση (κόπωση)
- πονοκεφάλους
- πόνος των μυών και των αρθρώσεων
Προβλήματα αναπαραγωγής
Ανάμεσα στις πολλαπλές παρενέργειες των στεροειδών, είναι και η παρεμπόδιση της ανδρικής αναπαραγωγικής υγείας, με πιο σημαντική τη στυτική δυσλειτουργία, ειδικά μετά τη διακοπή. Μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια χρήση των στεροειδών σχετίζεται επίσης με προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας, όπως μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων και συρρίκνωση των όρχεων
Τα στεροειδή μπορούν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία λόγω της δράσης της αρωματάσης, καθώς παράγουν υψηλά επίπεδα οιστρογόνων. Αν και τα φυσιολογικά επίπεδα οιστρογόνων είναι απαραίτητα για την ανδρική σεξουαλική λειτουργία, οι υψηλές δόσεις και η ανισορροπία τεστοστερόνης/οιστρογόνου προκαλούν στυτική δυσλειτουργία. Μόλις διακοπεί η χρήση στεροειδών, το σώμα εξακολουθεί να μην παράγει την τεστοστερόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα χαμηλές συγκεντρώσεις της ανδρικής σεξουαλικής ορμόνης. Με απλά λόγια, στο ξεκίνημα της χρήσης, συνήθως οι άνδρες παρατηρούν μια αυξημένη σεξουαλική ορμή. Αυτό γιατί η τεστοστερόνη παράγεται από το σώμα και παράλληλα λαμβάνεται μέσω της χρήσης, με αποτέλεσμα να τη συναντάμε σε υψηλές συγκεντρώσεις. Όταν όμως η χρήση σταματά, ο οργανισμός ουσιαστικά επαναπαύεται πως δηλαδή διαθέτει αρκετή ποσότητα, με αποτέλεσμα να σταματά να παράγει τεστοστερόνη για ένα χρονικό διάστημα. Τότε παρατηρείται και η στατική δυσλειτουργία.
Ακόμη, οι άνδρες που χρησιμοποιούν αναβολικά στεροειδή, όπως η τεστοστερόνη, μπορεί να αντιμετωπίσουν υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου και περισσότερες εισαγωγές στο νοσοκομείο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη Journal of Internal Medicine. Για τη μελέτη, 545 άνδρες που χρησιμοποιούσαν ανδρογόνα αναβολικά στεροειδή αντιστοιχίστηκαν με 5.450 μάρτυρες. Επιπλέον, 644 άνδρες στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις επειδή αρνήθηκαν να υποβληθούν σε τεστ ντόπινγκ και 6440 μάρτυρες συμπεριλήφθηκαν ως κοόρτη αναπαραγωγής.
Σε μια μέση παρακολούθηση 7,4 ετών, υπήρξαν επτά (1,3 τοις εκατό) θάνατοι μεταξύ των χρηστών ανδρογόνων αναβολικών στεροειδών και 23 (0,4 τοις εκατό) μεταξύ των συμμετεχόντων στην ομάδα ελέγχου, που μεταφράζεται σε τριπλάσιο κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με ανδρογόνα αναβολικά στεροειδή. Ο διάμεσος ετήσιος αριθμός επαφών στο νοσοκομείο ήταν 0,81 στους χρήστες ανδρογόνων αναβολικών στεροειδών και 0,36 στους μάρτυρες. Η ακμή, η γυναικομαστία και η στυτική δυσλειτουργία επηρέασαν περισσότερο από το 10% των χρηστών ανδρογόνων αναβολικών στεροειδών και ο επιπολασμός αυτών των διαταραχών ήταν σημαντικά υψηλότερος από ό,τι στην ομάδα ελέγχου. Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν στην κοόρτη αντιγραφής. «Αυτή η μελέτη έδειξε ότι τα αναβολικά στεροειδή συνδέονται με μια σειρά από παρενέργειες που μπορούν να αποδοθούν άμεσα στις φαρμακολογικές τους δραστηριότητες», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Δρ. Henrik Horwitz, από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, στη Δανία.
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αν και η σωματική ανάπτυξη κατά τη χρήση στεροειδών είναι εμφανής, ένας άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει μια σειρά από επιπτώσεις στην υγεία, οι οποίες στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσουν σε μικρότερο προσδόκιμο ζωής.
Πηγές:
https://www.webmd.com/men/anabolic-steroids
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4752924/
https://www.nhs.uk/conditions/anabolic-steroid-misuse/
https://www.une.edu.au/connect/news/2023/07/
https://www.sciencedaily.com/releases/2018/11/181121073244.htm
Ακολουθήστε το Cibum 
