Ενώ το να πιέζετε ένα παιδί να φάει γίνεται συνήθως με τις καλύτερες προθέσεις, μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
Του Νίκου Ζορζοβίλη, BSc Dietetics – MSc Sport Nutrition
Η ανατροφή ενός παιδιού που δυσκολεύεται με το φαγητό είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα της γονικής μέριμνας (ή ο μεγαλύτερος φόβος των μαμάδων). Παρακολουθείτε το παιδί σας να κοιτάζει τα πάντα με καχυποψία και στη συνέχεια να αρνείται να φάει οτιδήποτε άλλο εκτός από πατάτες;
Συχνά οι γονείς ανησυχούν για χρόνια για το τι τρώνε (ή δεν τρώνε) τα παιδιά τους. Πολλές φορές όμως αυτό καταλήγει σε πιεστικές καταστάσεις. Εξ’ ου και η συχνά επαναλαμβανόμενη γονεϊκή φράση, ειδικά αν μεγαλώσατε πριν τη δεκαετία του 1990: «Υπάρχουν παιδιά που λιμοκτονούν στην Αφρική, μην σπαταλάτε φαγητό».
Γιατί είναι κακό να πιέζετε ένα παιδί να φάει;
Η άσκηση πίεσης από τους γονείς για φαγητό συχνά πηγάζει από την ανησυχία και το άγχος σχετικά με το πώς ή τι τρώει το παιδί. Οι γονείς μπορεί να ανησυχήσουν για την υγεία και την ευημερία του παιδιού τους (και την τελική επιβίωση), αν αισθάνονται ότι το παιδί τους δεν τρώει αρκετά για να διατηρήσει την υγιή ανάπτυξή του.
Αν ένα παιδί είναι λιποβαρές, οι γονείς είναι πιο πιθανό να θέλουν να ενθαρρύνουν το φαγητό και μπορεί να καταλήξουν να χρησιμοποιούν πίεση χωρίς να συνειδητοποιούν ότι μπορεί να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό.
Η γονική πίεση για φαγητό μπορεί επίσης να προέρχεται από την επιθυμία να αποφευχθεί η σπατάλη φαγητού που έχει ήδη παρασκευαστεί και από την πεποίθηση ότι τα παιδιά πρέπει να «καθαρίζουν το πιάτο τους».
Ωστόσο, μερικές φορές τα μεγέθη των μερίδων που σερβίρουμε στα παιδιά είναι εξωπραγματικά μεγάλα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από το παιδί να τελειώσει το γεύμα και κάθε γεύμα θα φαίνεται «ημιτελές». Σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι το παιδί που τρώει πολύ λίγο, αλλά το μέγεθος της μερίδας που είναι πολύ μεγάλο.
Η πίεση για φαγητό έχει συνδεθεί με διάφορες αρνητικές συνέπειες. Αυτές είναι οι εξής:
- Λιγότερη συμπάθεια για το φαγητό
Αυτό μπορεί να προκληθεί από την αρνητική εμπειρία του εξαναγκασμού σε φαγητό. Τα παιδιά κάνουν γρήγορα συσχετισμούς μεταξύ των τροφίμων και των δυσάρεστων εμπειριών που τα συνοδεύουν. Αν ένα παιδί πιέζεται να φάει περισσότερο από όσο επιθυμεί, τότε τα αρνητικά ή/και εσωτερικά συναισθήματα του ότι είναι πολύ χορτάτο μπορεί να συνδεθούν με ένα συγκεκριμένο τρόφιμο, οδηγώντας σε μείωση της αρεσκείας γι αυτό.
- Λιγότερη προθυμία να φάει το φαγητό
Ομοίως, η προθυμία να δοκιμάσει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο μπορεί να μειωθεί εάν οι αρχικές εμπειρίες είναι αρνητικές. Για παράδειγμα, η πρώτη έκθεση ενός παιδιού στο λάχανο μπορεί να αντιμετωπιστεί με άρνηση, είτε λόγω της φυσικής αντίδρασης που βασίζεται στη νεοφοβία είτε λόγω έλλειψης πείνας. Αν αυτή η άρνηση αντιμετωπίστηκε με συνεχή λεκτική πίεση και με έναν γονέα που προσπαθούσε να βάλει το λάχανο στο στόμα του, η συσχέτιση που πιθανόν να κάνει το παιδί με το λάχανο δεν θα είναι θετική.
- Υπερκατανάλωση φαγητού
Η πίεση ενός παιδιού να φάει μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητά του να μάθει τον κατάλληλο έλεγχο της όρεξης. Πρέπει να δίνεται στα παιδιά η ευκαιρία να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σήματα πείνας και κορεσμού του σώματός τους. Μέσα από τη βίωση των συναισθημάτων πείνας και τη μείωση αυτών των συναισθημάτων όταν τρώνε, τα παιδιά μαθαίνουν πώς το σώμα τους σηματοδοτεί ότι χρειάζεται περισσότερη ενέργεια και, αντίθετα, πότε έχει καταναλωθεί αρκετή ενέργεια και είναι σκόπιμο να σταματήσουν να τρώνε.
Παρόλο που η πείνα και η πληρότητα είναι εσωτερικά συναισθήματα, η έρευνα έχει δείξει ότι μπορούν να παρακαμφθούν από διάφορους παράγοντες. Η πίεση για φαγητό είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μπορεί να παροτρύνονται να τρώνε περισσότερο από ό,τι απαιτεί ο οργανισμός τους.
Με την πάροδο του χρόνου, το αίσθημα πληρότητας χάνει τη σημασία του, καθώς δεν σηματοδοτεί πλέον ότι το γεύμα πρέπει να σταματήσει. Αντίθετα, τα παιδιά μαθαίνουν να συνεχίζουν να τρώνε, ακόμη και όταν αρχίζουν να αισθάνονται χορτάτα, σταματώντας μόνο όταν το πιάτο τους είναι άδειο ή όταν ο γονιός τους λέει ότι είναι εντάξει να σταματήσουν.
Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά ακούνε λιγότερο το σώμα τους και έτσι η πρόσληψη τροφής υπαγορεύεται από παράγοντες άλλους από αυτούς που απαιτεί το σώμα. Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι τα παιδιά τρώνε κατά μέσο όρο 30% περισσότερο όταν τους προσφέρεται μεγαλύτερη μερίδα φαγητού.
Αντί να εξαναγκάζουμε τα παιδιά μας να τελειώνουν τα πάντα στο πιάτο τους ή να καθορίζουμε πότε θα πρέπει να πεινάνε, τα παιδιά και οι γονείς μπορούν:
- Να μάθουν να αναγνωρίζουν πότε πεινάνε και πότε χορταίνουν, γεγονός που αποτρέπει την υπερκατανάλωση τροφής και την παιδική παχυσαρκία.
- Να μειώσουν την κατανάλωση φαγητού για λόγους άνεσης ή πλήξης, καθώς τους προκαλεί να σκεφτούν γιατί θέλουν να φάνε.
- Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές, καθώς αρχίζουν να συνειδητοποιούν πώς αισθάνονται μετά την κατανάλωση διαφορετικών τύπων τροφίμων.
- Να βοηθήσουν στην ανάπτυξη μιας θετικής σχέσης με το φαγητό, επαναφέροντας την εστίαση στην απόλαυση του φαγητού και χωρίς κριτική ή ενοχές που σχετίζονται με τη διαδικασία.
Ακολουθήστε το Cibum 
