Σε εξέλιξη οι διαδικασίες για την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας – Πλαίσιο για τα απόβλητα
Της Άννας Λεκατσά – Γεωπόνος – Επιστήμονας Τροφίμων, Senior Consultant AG ADVENT AE
Στις 19 Φεβρουαρίου 2025, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με την αναθεώρηση του ενωσιακού πλαισίου για τα απόβλητα. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα προόδου για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα (Waste Framework Directive) καθορίζει την ιεράρχηση των αποβλήτων, η οποία ευνοεί την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων έναντι της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωσης, άλλων επιλογών ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων. Η WFD απαιτεί από τα κράτη μέλη να λαμβάνουν μέτρα για την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων και για τη χωριστή συλλογή ορισμένων τύπων αποβλήτων.
Οι νομοθέτες συμφώνησαν να εισαγάγουν δεσμευτικούς στόχους μείωσης των αποβλήτων τροφίμων που πρέπει να επιτευχθούν σε εθνικό επίπεδο, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030:
10% στην επεξεργασία και παρασκευή τροφίμων και 30% κατά κεφαλήν, στο λιανικό εμπόριο, τα εστιατόρια, τις υπηρεσίες εστίασης και τα νοικοκυριά, σε σύγκριση με τη μέση ποσότητα αποβλήτων τροφίμων που παρήχθησαν στους τομείς αυτούς, την περίοδο 2021-2023.
Είναι η πρώτη φορά που καθορίζονται τέτοιοι φιλόδοξοι στόχοι σε επίπεδο ΕΕ. Η συμφωνία προβλέπει επίσης την εθελοντική δωρεά απούλητων τροφίμων που είναι ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση, ως σημαντική πτυχή της μείωσης της σπατάλης τροφίμων.
Νέοι κανόνες για τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα
Η προσωρινή συμφωνία θεσπίζει εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού για τους παραγωγούς κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και τους οίκους μόδας, οι οποίοι καθίστανται υπεύθυνοι για τα απόβλητά τους και θα υποχρεούνται να καταβάλλουν εισφορές για τη συλλογή και την επεξεργασία αποβλήτων.
Η συμφωνία για τα κλωστοϋφαντουργικά απόβλητα αποτελεί σημαντικό βήμα προς μια ισχυρή, κυκλική και ανταγωνιστική οικονομία της ΕΕ, ενώ τηρεί και την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Τα κράτη μέλη μπορούν να προσαρμόζουν τις εισφορές που καταβάλλουν οι παραγωγοί, ανάλογα με τη διάρκεια χρήσης των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και την ανθεκτικότητά τους.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία επιτεύχθηκε από την Προεδρία του Συμβουλίου και τους εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, βάσει εντολών από τα αντίστοιχα θεσμικά τους όργανα. Θα πρέπει τώρα να επικυρωθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, προτού υποβληθεί σε αναθεώρηση σε όλες τις γλώσσες των κρατών-μελών. Μόλις η αναθεωρημένη οδηγία εγκριθεί επίσημα, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους έως και 20 μήνες για να την ενσωματώσουν στην εθνική τους νομοθεσία και να ακολουθήσουν τους νέους κανόνες.
Γενικές πληροφορίες
Στην ΕΕ παράγονται ετησίως πάνω από 59 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων τροφίμων, αριθμός που αντιστοιχεί σε εκτιμώμενη απώλεια 132 δισ. ευρώ.
Η ΕΕ παράγει επίσης 12,6 εκατομμύρια τόνους κλωστοϋφαντουργικών αποβλήτων ετησίως. Μόνο τα είδη ένδυσης και υπόδησης αντιπροσωπεύουν 5,2 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων, ποσότητα που ισοδυναμεί με 12 kg αποβλήτων ανά άτομο ετησίως.
Τον Ιούλιο του 2023, η Επιτροπή πρότεινε αναθεώρηση των κανόνων της ΕΕ για τα απόβλητα, με προτεραιοποίηση τα απόβλητα τροφίμων και τα απόβλητα των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Σύμφωνα με την ισχύουσα Οδηγία (ΕΕ) 2018/851, οι χώρες της ΕΕ έπρεπε ήδη να δημιουργήσουν χωριστή συλλογή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, έως την 1η Ιανουαρίου 2025.
Στην Ελλάδα, η μεταφορά των ισχυόντων κανόνων στο εθνικό δίκαιο έχει γίνει με το νόμο 4819/2021 και περιλαμβάνει ποσοτικό στόχο για τη μείωση αποβλήτων τροφίμων μέχρι το 2030, σε σχέση με το 2022. Σύμφωνα με το άρθρο 20, για την επίτευξη του σκοπού της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων, στο αντίστοιχο πρόγραμμα μέτρων πρόληψης, το οποίο αποτελεί τμήμα του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, λαμβάνονται μέτρα για:
α) Μέχρι το 2030, τη μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού
β) Τη μείωση κατά τριάντα τοις εκατό (30%) σε σχέση με τα παραγόμενα απόβλητα τροφίμων το έτος 2022 των κατά κεφαλήν αποβλήτων τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή.
Σχετικά με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, το άρθρο 10 του ν. 4819/2021, προέβλεπε τη θέσπιση Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού, το αργότερο έως τις 3/1/2022 και την οργάνωση Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) έως 31/12/2023. Σύμφωνα με το άρθρο 20 του ιδίου νόμου, προβλεπόταν και η καθιέρωση χωριστής συλλογής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, έως την 1/1/2024.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ:
https://ec.europa.eu/food/safety/food_waste/eu-food-loss-waste-prevention-hub/resource/show/7730
Ακολουθήστε το Cibum 
