Φυτοφάρμακα στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο: Η έκθεση της EFSA

Αναλύσεις για παρουσία φυτοφαρμάκων σε εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο που διακινείται στην ΕΕ.

Τα ελαιόδεντρα είναι επιρρεπή σε διάφορες ασθένειες που προκαλούνται από έντομα και ζιζάνια. Για να προστατεύσουν τα ελαιόδεντρα οι ελαιοπαραγωγοί εφαρμόζουν φυτοφάρμακα, σε διάφορα στάδια καλλιέργειας για να αποτραπεί η φθορά ή η καταστροφή του προϊόντος και των δέντρων για τον έλεγχο των γεωργικών παρασίτων και για τη βελτίωση της ποιότητας των δέντρων. Επειδή τα φυτοφάρμακα μπορούν να προκαλέσουν βραχυπρόθεσμες δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, αλλά και χρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις που μπορεί να εμφανιστούν μήνες ή χρόνια μετά την έκθεση, η ΕΕ και η Επιτροπή Codex Alimentarius έχουν καθορίσει Ανώτατα Όρια Καταλοίπων (ΑΟΚ) προκειμένου να αποτραπεί η παράνομη ή υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων στις ελιές και το ελαιόλαδο όπως και σε όλα τα τρόφιμα.

Το 2021 μελέτη της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων EFSA έδειξε πως οι ελιές  που καλλιεργήθηκαν, μεταποιήθηκαν και διατέθηκαν στην αγορά εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων πολύ κάτω από τα νόμιμα όρια και μάλιστα είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα μόλυνσης από όλα τα τρόφιμα που αναλύθηκαν.

Τι γίνεται όμως με τα φυτοφάρμακα στο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο; Μελέτη της EFSA που δημοσιεύτηκε το 2021 (η πιο πρόσφατη που έχει δημοσιοποιηθεί) ανέλυσε  682 δείγματα παρθένου ή εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου. Στο 83,6% (570) των δειγμάτων δεν βρέθηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων και μόνο στο 0,3% (2) των δειγμάτων, η συγκέντρωση υπερέβη το Ανώτατο Όριο Καταλοίπων (ΑΟΚ). Οι υπερβάσεις των ΑΟΚ αφορούσαν προϊόντα που καλλιεργήθηκαν ή/και δυνητικά υποβλήθηκαν σε επεξεργασία μετά τη συγκομιδή σε μια χώρα της ΕΕ (Ισπανία) και μια τρίτη χώρα (Τουρκία). Τα ευρήματα των αναλύσεων έδειξαν πως το 2021 σημειώθηκε μία σαφής μείωση στις υπερβάσεις των ΑΟΚ στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο σε σύγκριση με  το 2015 και το 2018.

Ωστόσο πολλαπλά υπολείμματα αναφέρθηκαν στο 6,6% των δειγμάτων (45). Η παρουσία πολλαπλών υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στο δείγμα δεν συνιστά μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία για τα ΑΟΚ, εφόσον τα κατάλοιπα δεν υπερβαίνουν τα ΑΟΚ μεμονωμένα. Ωστόσο, τα προϊόντα με πολλαπλά υπολείμματα θα πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά από τις εθνικές αρχές για να εξεταστεί εάν συνδυασμοί φυτοφαρμάκων χρησιμοποιούνται σκόπιμα για την παράκαμψη των ορίων MRL για μεμονωμένες ουσίες.

Πιο συγκεκριμένα στα δείγματα, αναφέρθηκαν 4 διαφορετικά υπολείμματα φυτοφαρμάκων, αντίστοιχα:

• στην πρώτη ομάδα δείγμα chlorpyrifos (RD) , deltamethrin (RD), difenoconazole (RD) και tebuconazole (RD) 
• στη δεύτερη phosmet (RD), prosulfocarb (RD), pyriproxyfen (RD) και Tebuconazole (RD)
• στη τρίτη cyfluthrin (RD), deltamethrin (RD), lambda-cyhalothrin (RD) και phosmet (RD) 
• και στην τέταρτη, pyraclostrobin (RD), cyfluthrin (RD), deltamethrin (RD) και phosmet (RD).