Η Γνωστή για τις συνταγές και το πάθος της για τη Συμιακή κουζίνα, Πόπη Τσαβαρή ξεναγεί τους αναγνώστες του Cibum στον μακρινό κόσμο της αλισίβας που επιστρέφει δυναμικά.
Της Πόπης Τσαβαρή
Αλισίβα από το ιταλικό lisciva, την συναντάμε και με τις ονομασίες αλουσιά, κατασταλαή, σταχτόνερο, θολόσταχτη. Η αλισίβα είναι αλκαλικό διάλυμα που προέρχεται από το βράσιμο του νερού με στάχτη από καμένα, καθαρά φυσικά ξύλα. Ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στα παλιότερα χρόνια και χρησιμοποιούνταν στο πλύσιμο των ρούχων, στην καθαριότητα, στο λούσιμο των μαλλιών, αλλά και στο μαγείρεμα.
Η στάχτη περιέχει κυρίως ανθρακικό ασβέστιο από 25% έως 45%(το οποίο είναι ένα ανόργανο αλάτι με χημικό τύπο CaCO3.), λιγότερο από 10 % περιέχει Κάλιο (Κ), και λιγότερο από 1% φωσφορικό άλας. Υπάρχουν ιχνοστοιχεία σιδήρου, μαγγανίου, ψευδαργύρου, χαλκού και μερικά βαρέα μέταλλα (όπως ο μόλυβδος, το κάδμιο, το νικέλιο και το χρώμιο). Δεν περιέχει άζωτο.
Αλισίβα στη ζαχαροπλαστική
Τη χρησιμοποιούσαν στην παρασκευή μουσταλευριάς, σε κουλουράκια, στα μελομακάρονα και στους κουραμπιέδες, αλλά και στη παρασκευή ψωμιού. Εκτός από την υπέροχη γεύση και τη βελούδινη υφή που δίνει στις νοστιμιές μας, καθαρίζει και το έντερο από τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Στις σύγχρονες συνταγές η αλισίβα έχει αντικατασταθεί από τη σόδα ή το μπέικιν πάουντερ, τα οποία έχουν παρόμοιες ιδιότητες. Η σόδα είναι πιο ισχυρό αλκαλικό από την αλισίβα και μπορεί να δώσει μια πιο έντονη γεύση στα γλυκά. Το μπέικιν πάουντερ είναι ένα μείγμα σόδας και αμμωνίας και είναι πιο ασφαλές για χρήση από τη σόδα, καθώς δεν δημιουργεί οξυγόνο. Για να παρασκευάσουμε την αλυσίβα, βράζουμε βρόχινο νερό ή απιονισμένο, μαζί με στάχτη από «καθαρά», (χωρίς βαφές, κόλλες ή επεξεργασμένα) καμμένα ξύλα, που δεν έχουμε κάψει τίποτε άλλο μαζί τους, (προσανάμματα, χαρτιά, αποτσίγαρα, σκουπίδια) και χωρίς να έχουμε ψήσει τίποτα, (κρεατικά κτλ.
Πώς φτιάχνουμε αλισίβα για συνταγές
Υλικά
- 1 κουτ. σούπας στάχτη άσπρη, καθαρή και καλά κοσκινισμένη
- 2 ποτήρια νερό βρόχινο ή απιονισμένο
Εκτέλεση
Βάζουμε σ᾿ ένα κατσαρολάκι, (να μην είναι αλουμινένιο), το νερό και την άσπρη στάχτη, καθαρισμένη και κοσκινισμένη. Ανακατεύουμε λίγο να διαλυθεί και μόλις πάρει βράση, ξαφρίσουμε τον αφρό και τη βράζουμε για 4′ με 5′. Την κατεβάζουμε από την φωτιά και την αφήνουμε να κατασταλάξει. Την σουρώνουμε προσεκτικά, χρησιμοποιώντας φίλτρο του καφέ, ή διπλό τούλι, ή πολύ λεπτή σίτα, ή τουλουπάνι, παίρνοντας μόνο το υγρό και όχι το κατακάθι. Την ξανασουρώνουμε μια – δυο φορές ακόμη και είναι έτοιμη να την χρησιμοποιήσουμε, ή τη φυλάμε στο ψυγείο, για αρκετό καιρό.
διάρκεια της γιορτής της ημέρας της πόλης Guimaraes στην Πορτογαλία.
Αλισίβα στη μπουγάδα
Με την αλισίβα γινόταν η παραδοσιακή μπουγάδα. Πρώτα έπλεναν τα ασπρόρουχα, στη συνέχεια έπαιρναν ένα ψηλό καλάθι, το λεγόμενο μπουγαδοκόφινο, το οποίο καλυπτόταν εσωτερικά με μια μεγάλη άσπρη χοντρή μαντήλα ή ύφασμα, το λεγόμενο σταχτόπανο, που τα άκρα του έβγαιναν έξω από το κοφίνι. Στη συνέχεια διπλώνονταν καλά τα πλυμμένα ασπρόρουχα και τα στοίβαζαν μέσα στο μπουγαδοκόφινο, ξεκινούσαν από τον πάτο με τα πιο χονδρά και το και στο τέλος τελείωναν με τα ελαφρύτερα. Αυτά στο τέλος τα σκέπαζαν με τις περίσσιες άκρες του σταχτόπανου, δημιουργώντας πάντοτε ένα μικρό βαθούλωμα στη μέση. Πάνω στο σταχτόπανο άρχιζαν και έριχναν κατά διαστήματα την αλισίβα. Αυτή σιγά-σιγά διαπερνούσε τα ρούχα και εξέρχονταν από το κάτω μέρος του κοφινιού παρασύροντας τα υπολείμματα από τους λεκέδες που τυχόν υπήρχαν στα ρούχα. Όταν η αλισίβα ήταν καλή, τότε τα ασπρόρουχα έπαιρναν ένα κρινόλευκο χρώμα.
Η αλισίβα καθαρίζει, λευκαίνει και απολυμαίνει σε βάθος. Μπορεί να καθαρίσει τα πάντα. Ακόμα και τους πιο δύσκολους λεκέδες, τρίψτε με αυτή οτιδήποτε θέλετε να καθαρίσετε. Θα εκπλαγείτε από το αποτέλεσμα. Καθαρίζει ακόμα και τις σκουριές, που έχουν ποτίσει στα μάρμαρα. Απίστευτη καθαριότητα και υγιεινή! Εξαφανίζει τους λεκέδες στα ρούχα Βάζουμε πάνω στο λεκέ λίγη στάχτη και μετά από πέντε λεπτά τρίβουμε τον λεκέ με ψίχα ψωμιού. Ο λεκές εξαφανίζεται!
Αποτελεσματική και σαν οδοντόκρεμα
Πιο παλιά οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν την στάχτη και σαν οδοντόκρεμα, συνήθως έτριβαν τα δόντια τους μ’ ένα υγρό πανί ή με βούρτσα (φτιαγμένη από τρίχες ουράς αρσενικού αλόγου ή χοιρινού) βουτηγμένα στην μουσκεμένη στάχτη, για να φεύγει η κιτρινάδα και να γυαλίζουν.
Απολύμανση και επούλωση πληγών
Διαλύουμε λίγο πράσινο σαπούνι μέσα στην αλισίβα, και πλένουμε με αυτό την πληγή χωρίς να την ξεπλύνουμε μετά. Είναι απίστευτη η ταχύτητα επούλωσης.
Για το δέρμα και τα μαλλιά
Οι γιαγιάδες μας έπλεναν το πρόσωπο τους με αλισίβα για λαμπερή επιδερμίδα. Στο λούσιμο των μαλλιών η αλισίβα χρησιμοποιούνταν για να τα κάνει πιο λαμπερά [ιδιαίτερα τα λιπαρά μαλλια] και να τα απαλλάξει από τις ψείρες.
Ακολουθήστε το Cibum 
