Απέχουμε ακόμη πολύ από τη φιλοδοξία να διπλασιάσουμε το ποσοστό κυκλικότητας της Ένωσης έως το 2030.
Παρά τα νομοθετικά βήματα προόδου κατά την τελευταία πενταετία, οι προσπάθειες για τη μετατροπή της σε μεγάλο βαθμό γραμμικής, «μιας χρήσης» οικονομίας της Ευρώπης σε κυκλική οικονομία θα απαιτήσουν περαιτέρω τολμηρή δράση και ισχυρή εφαρμογή των υφιστάμενων μέτρων. Απαιτείται αποφασιστική δράση για τη δραστική μείωση των αποβλήτων, την ιεράρχηση της μείωσης της χρήσης πόρων, τη βελτίωση των ποσοστών ανακύκλωσης και τη βελτίωση της εισαγωγής προϊόντων που έχουν σχεδιαστεί για κυκλικότητα από την αρχή, σύμφωνα με σημαντική αξιολόγηση της κατάστασης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) σχετικά με την κυκλική οικονομία, η οποία δημοσιεύθηκε σήμερα.
Οι πολιτικές κυκλικής οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά πρέπει ακόμη να καταστούν πιο δεσμευτικές και προσανατολισμένες στους στόχους, προκειμένου να επιταχυνθεί η υιοθέτηση μιας πιο αναγεννητικής οικονομίας στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από την τρέχουσα ισχυρή εστίαση στα απόβλητα για να αντιμετωπίσουμε πιο άμεσα τη χρήση των πόρων. Τα οφέλη πίσω από τον πιθανό καθορισμό μελλοντικών στόχων σχετικά με τη χρήση πόρων ή το αποτύπωμα υλικώνκαι οι πιθανές οδοί για την επιτάχυνση της μετάβασης σε ένα πιο κυκλικό μοντέλο εξηγούνται στην έκθεση του ΕΟΠ με τίτλο «Accelerating circular economy in Europe — state and outlook 2024» (Επιτάχυνση της κυκλικής οικονομίας στην Ευρώπη — κατάσταση και προοπτικές 2024).
Η ανάπτυξη μιας κυκλικής οικονομίας αποτελεί καίριο μέρος των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης. Η έκθεση του ΕΟΠ παρέχει μια ολοκληρωμένη ανάλυση των επιδόσεων της ΕΕ κατά τη μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία και της ισχυρής πολιτικής ώθησης που παρατηρείται στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, μαζί με επιλογές και προοπτικές για την περαιτέρω επιτάχυνσή της.
Μικτή πρόοδος μέχρι στιγμής
Η μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης από τους φυσικούς πόρους για την παροχή υλικών, τροφίμων και καυσίμων έχει σημαντικές περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις. Ωστόσο, μετά από απότομες αυξήσεις στην κατανάλωση πόρων στο παρελθόν, η τάση αυτή έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια, αναφέρει η έκθεση. Παρατηρήθηκε μέτρια αποσύνδεση της κατανάλωσης πόρων της ΕΕ από την οικονομική ανάπτυξη, με τη συνολική κατανάλωση υλικών να μειώνεται ελαφρά, ενώ το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) της ΕΕ αυξήθηκε. Ταυτόχρονα, η εξάρτηση της Ευρώπης από τις παγκόσμιες εισαγωγές για τον εφοδιασμό ορισμένων κρίσιμων πρώτων υλών, μεταλλευμάτων και ορυκτών καυσίμων αυξάνεται επί του παρόντος στο πλαίσιο ενός πιο δύσκολου γεωπολιτικού πλαισίου.
Η ΕΕ έχει θεσπίσει μέτρα για να καταστήσει δυνατή τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, πράγμα που σημαίνει μετατόπιση από τα σημερινά «γραμμικά» μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης. Ο μετασχηματισμός αυτός κατοχυρώνεται στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, ένα από τα βασικά μέρη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί θετική πρόοδος προς την κατεύθυνση της κυκλικότητας στην Ευρώπη, όπως τα αυξημένα ποσοστά ανακύκλωσης και η εμφάνιση μιας συνεργατικής οικονομίας και άλλων κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων.
Με ποσοστό κυκλικότητας 11,5 % το 2022, η Ευρώπη καταναλώνει υψηλότερο ποσοστό ανακυκλωμένων υλικών από άλλες περιοχές του κόσμου. Ωστόσο, η πρόοδος στην ΕΕ ήταν αργή και απέχουμε ακόμη πολύ από τη φιλοδοξία να διπλασιάσουμε το ποσοστό κυκλικότητας της Ένωσης έως το 2030.
Αξιολογώντας την πρόοδο προς την επίτευξη των σημερινών κυκλικών φιλοδοξιών, η έκθεση του ΕΟΠ αναφέρει ότι υπάρχει μικρή ή μέτρια πιθανότητα επίτευξής τους τα επόμενα χρόνια.
Η έκθεση εξηγεί, ωστόσο, ότι πολλές πολιτικές κυκλικής οικονομίας εξακολουθούν να είναι σχετικά νέες και ορισμένες δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων απαιτεί χρόνο για να διηθηθεί στις αλλαγές στα επιχειρηματικά μοντέλα, στα καταναλωτικά πρότυπα και, τελικά, στα πρότυπα χρήσης των πόρων. Ωστόσο, εκτός από την εφαρμογή των υφιστάμενων πολιτικών, μπορούν να γίνουν περισσότερα.
Μελλοντική δράση
Η έκθεση εξετάζει επίσης πιθανές δράσεις για το μέλλον, όπως ο καθορισμός στόχων και η προώθηση ανακύκλωσης υψηλότερης ποιότητας — όπου τα υλικά διατηρούν την αρχική τους λειτουργία και αξία για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα — για την προώθηση της ανεξαρτησίας των πόρων της ΕΕ και τη μείωση των εισαγωγών τους. Εκτός από την εφαρμογή των αρχών οικολογικού σχεδιασμού, η αύξηση της κυκλικότητας μέσω της μεγιστοποίησης της χρήσης και της διάρκειας ζωής των προϊόντων μέσω της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής και της ανακατασκευής είναι επίσης κρίσιμης σημασίας.
Ιδιαίτερη piροσοχή piρέpiει εpiίσης να δοθεί στα οικονομικά της piρομήθειας piρώτων υλών — έτσι ώστε τα κίνητρα και οι τιμές των piρώτων υλών να ευθύνονται για τις piεριβαλλοντικές τους εpiιpiτώσεις και τα ανακυκλωμένα υλικά να έχουν καλύτερη piρόοδο για να επανεισαχθούν στην οικονομία.
Πίσω από αυτές τις αλλαγές βρίσκεται η ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης προϊόντων από τα σημερινά μη βιώσιμα επίπεδα, αλλά οι τρέχουσες τάσεις στην ΕΕ κινούνται, δυστυχώς, προς την αντίθετη κατεύθυνση. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες ώστε οι μελλοντικές πολιτικές της ΕΕ να ενημερωθούν μέσω της συνεχιζόμενης έρευνας σχετικά με τη ζήτηση των καταναλωτών, τον τρόπο αλλαγής των συμπεριφορών των καταναλωτών, καθώς και την ενσωμάτωση των αρχών της δίκαιης μετάβασης στη μελλοντική δράση.
Άλλα βασικά πορίσματα
- Η μεγιστοποίηση της αξίας και της λειτουργίας των υφιστάμενων προϊόντων απαιτεί σημαντικά μεγαλύτερη ένταση χρήσης ανά προϊόν και πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής του προϊόντος.
- Είναι απίθανο να επιτευχθεί σημαντική μείωση της παραγωγής αποβλήτων έως το 2030. Η ανακύκλωση έχει αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά τα ποσοστά έχουν παραμείνει στάσιμα τα τελευταία χρόνια.
- Η μεγάλης κλίμακας επιτυχία μιας κυκλικής οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιστροφή σημαντικών ποσοτήτων δευτερογενών πρώτων υλών υψηλής ποιότητας σε παραγωγική χρήση.
- Η Ευρώπη από μόνη της δεν μπορεί να περιορίσει τη μη βιώσιμη χρήση των πόρων που συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα και, ως εκ τούτου, ένα ισχυρό πλαίσιο παγκόσμιας διακυβέρνησης για τη χρήση των πόρων και την κυκλική οικονομία θα είναι ουσιαστικής σημασίας.
Ακολουθήστε το Cibum 
