Οι προτάσεις του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας.
Καθώς το νεοεκλεγέν Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά του, βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή για το μέλλον του ευρωπαϊκού συστήματος διατροφής.
Όμως, όπως είδαμε στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, το πολιτικό αδιέξοδο παρουσιάζει προκλήσεις. Αρκετοί βασικοί φάκελοι πολιτικής για τα τρόφιμα που συνδέονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη στρατηγική “Farm To Fork” έχουν καθυστερήσει ή έχουν αποδυναμωθεί.
Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ) επισημαίνει επτά ευκαιρίες και προκλήσεις του συστήματος τροφίμων που αντιμετωπίζει το νέο Κοινοβούλιο, βασιζόμενο στις συζητήσεις που έγιναν από κορυφαίες φωνές στο συνέδριο 2023 Future of Food Conference.
#1 – Επείγουσα ανάγκη για μια τολμηρή νομοθεσία για τα τρόφιμα.
Η νομοθεσία για τη φύση και το κλίμα έχει γίνει όλο και πιο πολιτικοποιημένη και πολωμένη. Ένα παράδειγμα είναι ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, σχεδιασμένος να διατηρήσει το 30% της ευρωπαϊκής ξηράς και θάλασσας για τη βιοποικιλότητα, ο οποίος τελικά εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2024, αφού είχε κολλήσει σε εκκρεμότητα για μήνες.
Τα τολμηρά μέσα πολιτικής για τα τρόφιμα μπορούν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα για τους ανθρώπους, τις επιχειρήσεις και τον πλανήτη, ενώ παράλληλα παρέχουν σαφήνεια στους επενδυτές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να συνεργαστεί έντονα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόοδο βασικών κειμένων, όπως το πλαίσιο για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων.
#2 – Χάραξη πολιτικής για τα τρόφιμα χωρίς αποκλεισμούς με τους καταναλωτές στο επίκεντρο.
Το Παρατηρητήριο Καταναλωτών του EIT Food, ο κεντρικός κόμβος της Ευρώπης για τις γνώσεις των καταναλωτών σε θέματα αγροδιατροφής, αποκάλυψε ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα ασπάζονταν ένα καθολικό οικολογικό σήμα στα προϊόντα και ότι πολλοί άνθρωποι είναι μπερδεμένοι με τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Η χάραξη πολιτικής θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες και τις συμπεριφορές των καταναλωτών, αλλά συνολικά υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΕΙΤ για την εμπιστοσύνη στα τρόφιμα, λιγότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους δηλώνουν ότι αισθάνονται ασφάλεια.
Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στο σύστημα τροφίμων μπορεί να βοηθηθεί με το να γίνουν οι πληροφορίες για την αειφορία πιο αξιόπιστες και κατανοητές, μέσω μηχανισμών όπως η οδηγία για τις πράσινες αξιώσεις. Πλατφόρμες συμμετοχής του κοινού, όπως το FoodUnfolded, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην επανασύνδεση των ανθρώπων με την προέλευση των τροφίμων τους.
#3 – Επενδύσεις για τη βιώσιμη γεωργία.
Η Ευρώπη χρειάζεται ένα καλύτερο μείγμα επιδοτήσεων και ιδιωτικών επενδύσεων. Απαιτείται ισχυρότερος συντονισμός μεταξύ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και των περιφερειακών προϋπολογισμών για τη στήριξη της τοπικής και εξαρτώμενης από το πλαίσιο καινοτομίας. Πολλοί έχουν επίσης επισημάνει ότι οι επιδοτήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) δεν ανταμείβουν με ακρίβεια τις περιβαλλοντικές πρακτικές. Η αναθεώρηση των όρων πληρωμής μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό αλλαγής.
Χρειάζονται επίσης συνεργατικές προσεγγίσεις. Μέσω του χαρτοφυλακίου αναγεννητικής καινοτομίας, το EIT Food έχει δεσμεύσει 15 εκατ. ευρώ για τρία χρόνια, αντιστοιχώντας σε ιδιωτικές εταιρικές επενδύσεις για πιλοτικές καινοτόμες λύσεις. Με μια προσέγγιση με βάση το τοπίο, το σύστημα μπορεί να μειώσει τους κινδύνους για τις μεμονωμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και να διευκολύνει την ανταλλαγή γνώσεων εντός των περιφερειών.
#4 – Εξασφάλιση της πρόσβασης των γεωργών σε αξιόπιστα δεδομένα.
Στην επιδίωξη ενός μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα στο σύστημα τροφίμων, η αναγεννητική γεωργία είναι μια λύση που θα αποφέρει πολλά οφέλη. Μπορεί να είναι λιγότερο εντατική σε άνθρακα από τη συμβατική γεωργία και τα υγιή εδάφη μπορούν να αποθηκεύσουν περισσότερο άνθρακα. Αλλά χωρίς πρόσβαση σε σχετικά και προσβάσιμα δεδομένα, οι αγρότες εργάζονται στο σκοτάδι. Οι παραγωγοί τροφίμων πρέπει να δουν αν οι αλλαγές έχουν τα επιδιωκόμενα θετικά αποτελέσματα.
Μέχρι το 2028, οι αγρότες θα πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα για την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα τόσο απρόσκοπτα όσο και σε άλλες μετρήσεις, όπως η αγορά ζωοτροφών. Για να γίνει πραγματικότητα, απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις για την ανάπτυξη υποδομών και συνδεσιμότητας στην Ευρώπη. Και το κόστος για τεχνικές συλλογής δεδομένων, όπως ανιχνευτές εδάφους, δορυφορικές εικόνες και τεχνητή νοημοσύνη, πρέπει να μειωθεί. Σε επίπεδο ΕΕ, οι μεθοδολογίες πιστοποίησης της απομάκρυνσης άνθρακα θα πρέπει να είναι συνεπείς και οι εργαστηριακές διαδικασίες εναρμονισμένες.
#5 – Ανάπτυξη νέων ικανοτήτων στο εργατικό δυναμικό του επισιτιστικού συστήματος.
Οι άνθρωποι σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες εκπαίδευσης και ανάπτυξης. Μέσω των υπηρεσιών εκπαίδευσης του, το EIT Food αναπτύσσει τις δεξιότητες και τις ικανότητες στο ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων, από την εστιασμένη κατάρτιση για τους αγρότες και τη βιομηχανία, μέχρι το πρόγραμμα Master of Science για το σύστημα τροφίμων.
Το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων μπορεί να γίνει πιο ανθεκτικό αγκαλιάζοντας τις αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη των ικανοτήτων που απαιτούνται για την εργασία με αυτές τις ανατρεπτικές τεχνολογίες και τη διαχείριση των κινδύνων τους. Μια καλή πηγή θα είναι η πρωτοβουλία Deep Tech Talent Initiative, η οποία καλεί τη βιομηχανία να συμβάλει στην εξειδίκευση ενός εκατομμυρίου ανθρώπων σε τομείς βαθιάς τεχνολογίας μέχρι το τέλος του 2025.
#6 – Δημιουργία ισχυρών συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Υπό την κατάλληλη καθοδήγηση, οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα αποτελέσουν ουσιαστικό μέρος της μετάβασης των συστημάτων διατροφής. Μπορούν να προωθήσουν τη συνεργασία, την ανταλλαγή γνώσεων και την κοινή χρήση πόρων μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Το σημαντικότερο είναι ότι οι συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορούν να αναβαθμίσουν τις υπάρχουσες προσπάθειες.
#7 – Κάνοντας την υγιεινή, ασφαλή και βιώσιμη διατροφή εύκολη επιλογή για όλους.
Οι πολιτικές που αποσκοπούν στην αλλαγή της διατροφής θα πρέπει να ενημερώνονται από τις γνώσεις της επιστήμης της συμπεριφοράς. Αντί για αμβλεία μέσα πολιτικής, ο στόχος θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη διατροφικών περιβαλλόντων όπου οι καταναλωτές θα ωθούνται στην επιλογή υγιεινών και βιώσιμων επιλογών.
Οι δεξαμενές σκέψης (think tanks) είναι ένα άλλο χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των πολύπλοκων προκλήσεων του συστήματος τροφίμων. Οι ερευνητικές ομάδες του EIT Food για τη διαφοροποίηση των πρωτεϊνών και την υγιή γήρανση συγκεντρώνουν εμπειρογνώμονες από την πολιτική τροφίμων και τη βιομηχανία για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων.
Ακολουθήστε το Cibum 
