Ο Γεωπόνος-Επιστήμονας Τροφίμων Γιώργος Μορφονιός παραθέτει τα οφέλη και τις ευκολίες που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία στην εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης Ασφάλειας Τροφίμων (ΣΔΑΤ).
Του Γιώργου Μορφονιού*
Οι περισσότερες επιχειρήσεις τροφίμων χρησιμοποιούν χειρόγραφες λίστες ελέγχου για να πραγματοποιούν και να τεκμηριώνουν καθημερινές, μηνιαίες και ετήσιες αυτοαξιολογήσεις ποιότητας και ασφάλειας τροφίμων, καθώς επίσης και λοιπές εργασίες που αφορούν τη λειτουργία τους.
Οι σημερινές επιχειρήσεις τροφίμων αντιμετωπίζουν όμως πολλές προκλήσεις. Η διαφάνεια και η ιχνηλασιμότητα δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικές από ό,τι είναι τώρα. Η ψηφιακή τεχνολογία και η συλλογή δεδομένων, καθίστανται πλέον αναγκαία για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης Ασφάλειας Τροφίμων (ΣΔΑΤ). Και αυτό για αρκετούς λόγους:
- Οι διαδικασίες – διεργασίες των ΣΔΑΤ πρέπει να τεκμηριώνονται, εύκολα, γρήγορα, με διαφάνεια και ευκολία στην προσβασιμότητα σε αυτά τα τεκμήρια ανά πάσα στιγμή. Η προσθήκη και οπτικού υλικού βοηθά στη κατανόηση από τρίτους και στην υπενθύμιση μετά από καιρό
- Πολλές φορές, είναι πολλές οι παράμετροι οι οποίες πρέπει να ελέγχονται και να καταγράφονται και με διαφορετικά όρια, μεθοδολογία κλπ., ενώ παράλληλα πρέπει να φαίνεται άμεσα και όποια διορθωτική ενέργεια έχει ληφθεί αν αυτό έχει κριθεί απαραίτητο
- Ορισμένες φορές και η συχνότητα των ελέγχων μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στους εργαζόμενους και κάποιες φορές αμέλεια (να ξεχαστούν έλεγχοι για παράδειγμα), ενώ ένα ψηφιακό εργαλείο ΣΔΑΤ παρέχει πρακτικά ένα «πρόγραμμα» ελέγχων, εργασιών και αυτοαξιολογήσεων.
- Ανάγκη παρακολούθησης της εκπαίδευσης και συχνά της επανεκπαίδευσης των εργαζομένων ως διορθωτική ενέργεια σε επιχειρήσεις που σε κάποιες περιπτώσεις η εκπαίδευση δεν είναι «θέμα ετήσιο», αλλά σχεδόν καθημερινό συχνής αλλαγής προσωπικού.
- Σε αρκετές περιπτώσεις η επικοινωνία σταματά στο τμήμα ποιότητας (για να μην πω στο γραφείο ποιότητας) και δεν είναι ουσιαστική. Η πληροφορία δεν φθάνει εκεί που πρέπει και ορισμένες φορές εκεί που θα ληφθούν σημαντικές αποφάσεις επίλυσης προβλημάτων. Πολύ πιο κοινό ζήτημα αποτελεί η επικοινωνία μεταξύ εργαζομένων διαφορετικών βαρδιών.
- Συχνά η χειρόγραφη τεκμηρίωση γίνεται σε χρόνο και τόπο διαφορετικό από τον προβλεπόμενο, πριν από μια επιθεώρηση, μετά από μια επιθεώρηση, από κάποιον άλλον – κάπου αλλού. Υπάρχουν ψηφιακά εργαλεία τεκμηρίωσης που πιστοποιούν χρόνο και χώρο τεκμηρίωσης.
- Οι χειρόγραφες τεκμηριώσεις δύσκολα δίνουν πληροφορίες «τάσεων» και συγκεντρωτικά αποτελέσματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πιο άμεση και πιο επικεντρωμένη επίλυση ενός ζητήματος.
- Επίσης, οι χειρόγραφες τεκμηριώσεις δεν μπορούν να αναφέρουν και/ή να ειδοποιούν αυτόματα ότι ένας σημαντικός έλεγχος ενός κινδύνου για την ασφάλεια των τροφίμων δεν λειτουργεί ή είναι εκτός αποδεκτών ορίων.
Επειδή συχνά κάθε εργαζόμενος δεν έχει την κατάλληλη εκπαίδευση για την ασφάλεια των τροφίμων, μια λίστα ελέγχου που βασίζεται σε έντυπη μορφή δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως «δάσκαλος», που περιγράφει τι, πότε, πού και πώς διασφαλίζεται η σωστή παρακολούθηση των ελέγχων. Αντίθετα, μια ψηφιακή λύση που χρησιμοποιεί μια εφαρμογή, για παράδειγμα, μπορεί να ενημερώσει τον χρήστη με το θέμα και τη συχνότητα εφαρμογής των ελέγχων ασφάλειας τροφίμων, τον τρόπο ορθού ελέγχου καθώς και την υπόδειξη του αναμενόμενου αποτελέσματος.
Το σημαντικότερο όμως, είναι να υποδείξει άμεσα ποια είναι η διορθωτική ενέργεια, αν το αποτέλεσμα είναι εκτός ορίων, τον τρόπο να επικοινωνηθεί στη διοίκηση ότι δεν είναι δυνατή η εκτέλεση μιας διορθωτικής ενέργειας και να τεκμηριωθεί η απόφαση που λήφθηκε για να διασφαλιστεί η ασφάλεια των τροφίμων.
Μια ψηφιακή εκδοχή ενός ΣΔΑΤ μπορεί επίσης να βοηθήσει μια επιχείρηση τροφίμων που δραστηριοποιείται σε πολλαπλές μονάδες, παρακολουθώντας και χρησιμοποιώντας δεδομένα από πολλαπλές τοποθεσίες που θα ήταν πρακτικά αδύνατο αν όλα αυτά τα δεδομένα ήταν σε έντυπη μορφή.
Μεγάλο βήμα προς τη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων, με παράλληλη μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας και της αποτελεσματικότητας, επιτυγχάνεται μέσω της συλλογής κρίσιμων και εφαρμόσιμων δεδομένων με κλιμακωτό και οργανωμένο τρόπο. Η ιχνηλασιμότητα των τροφίμων επιτυγχάνεται μέσω ενός συνδυασμού καθορισμένων διαδικασιών, τυποποιημένης συλλογής δεδομένων και ακριβών αναφορών. Ένα αυτοματοποιημένο λογισμικό, σε συνδυασμό με καινοτόμες λύσεις υλικού, μειώνει το εγγενές κόστος και παρέχει στους συμμετέχοντες στην εφοδιαστική αλυσίδα, τις αρχές και τους καταναλωτές έγκαιρες και έγκυρες πληροφορίες για την παραγωγή των τροφίμων.
Η ιχνηλασιμότητα που γίνεται σωστά οδηγεί σε:
- Ανάπτυξη της εφοδιαστικής αλυσίδας
- Αυξημένα κέρδη
- Ελαχιστοποίηση επιχειρηματικού κινδύνου
- Μειωμένο κόστος
Οι τεχνολογίες ιχνηλασιμότητας και παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο συνεχίζουν να εξελίσσονται, φέρνοντας νέα, πιο ισχυρά εργαλεία που βοηθούν τις επιχειρήσεις τροφίμων να εντοπίσουν απώλεια, κλοπή και πιθανά ζητήματα νοθείας και ασφάλειας.
Ένα ψηφιακό σύστημα εφαρμογής ΣΔΑΤ, με ότι περιλαμβάνει αυτό, οδηγεί σε διαφάνεια, σε αμεσότερα πιο ακριβή αποτελέσματα σε θέματα διερεύνησης προβλημάτων, σε πιο εκπαιδευμένο προσωπικό και σίγουρα, σε ένα μεγάλο βήμα για πιο ασφαλή προϊόντα. Τα εργαλεία υπάρχουν, η διάθεση των υπεύθυνων διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων και των διοικήσεων υπάρχει, αρκεί να υπάρχει τελικά από όλους ένας κοινός και απλός στόχος: ΑΣΦΑΛΗ και ΠΟΙΟΤΙΚΑ τρόφιμα.
Πηγές:
Applications of advanced data analytic techniques in food safety and risk assessment, Edmund O Benefo, Shraddha Karanth, Abani K Pradhan
The future of food safety is DIGITAL, Steven A. Lyon, Ph.D.
How Data Analysis Supports Food Safety, Emily Newton
*Ο Γιώργος Μορφονιός είναι Γεωπόνος – Επιστήμονας Τροφίμων, MSc Συστήματα διαχείρισης ποιότητας & διασφάλισης υγιεινής τροφίμων, senior consultant AG ADVENT AE.
Ακολουθήστε το Cibum 
