Το κομμάτι της “ντροπής” – Ένα διεθνές κοινωνικό φαινόμενο

Το τελευταίο, ανέγγιχτο κομμάτι που κανένας δεν τολμά να πάρει από το τραπέζι ως διεθνές “κοινωνικό” φαινόμενο.

Έχετε πάει για φαγητό με τους φίλους σας. Ας πούμε πίτσα. Όλοι πεινάνε λίγο ακόμη και έχει μείνει ένα ακόμα τελευταίο κομμάτι. Αλλά κανένας δεν πάει να το πάρει και ούτε κι εσείς, επειδή ακριβώς κανένας δεν κάνει την κίνηση.

Αυτό είναι ένα διεθνές φαινόμενο. Αν είχε όνομα θα λεγόταν «Το φαινόμενο του τελευταίου κομματιού». Και δεν συμβαίνει μόνο στην πίτσα. Κανείς δεν παίρνει το τελευταίο κομμάτι τούρτα, το τελευταίο τυροπιτάκι, λες και υπάρχει κάποια κατάρα που θα πέσει πάνω σε αυτόν που θα τολμήσει να απλώσει το χέρι του πάνω σε αυτό το τελευταίο τεμάχιο φαγητού.

Σε πολλές χώρες, αυτή η τάση είναι τόσο έντονη που έχουν βγάλει λέξεις που να προσδιορίζουν αυτό το κομμάτι της ντροπής που στοιχειώνει τα τραπέζια μας. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Presveterian Blues, υπάρχει η γερμανική λέξη andstandreste , που ορίζεται από τον ίδιο ως «το κομμάτι που δεν παίρνει κανείς από ορθότητα». Πάλι από τη Γερμανία, υπάρχει η γερμανική λέξη andstandstuck , η οποία φαίνεται να σημαίνει σχεδόν το ίδιο πράγμα. Στη Σουηδία, η λέξη trivselbit αναφέρεται στο τελευταίο κομμάτι που κανένας δεν πρέπει να πάρει από το δίσκο στο οικογενειακό τραπέζι, ως ένας άγραφος νόμος των Σουηδών. Είναι, επίσης, μια γνωστή «τελετουργική» πρακτική στην Κίνα, η οποία χρονολογείται από περίπου το 500 π.Χ. και θεωρείται μια πρακτική τοπικών φιλοσοφιών, όπως ο Κομφουκιανισμός.

Μιας και αναφερθήκαμε στην Κίνα, πλέον η παράδοση αυτή συνιστά μια πράξη ευγένειας και καλοτυχίας, καθώς θεωρείται πως αν πάρει κανείς το τελευταίο φαγητό από το τραπέζι, υπονοείται ότι το φαγητό ενός οικοδεσπότη δεν ήταν αρκετά χορταστικό. Ίσως ένα μέρος αυτής της ερμηνείας εξηγεί και γιατί εμείς συνεχίζουμε αυτή την «παράδοση» και σπαταλάμε νόστιμο φαγητό που θα μπορούσε ειδάλλως να φαγωθεί. Μπορεί να αποτελεί μια πράξη ευγένειας από μέρους μας στους άλλους, οι οποίοι (υποθετικά) μπορεί να πεινούν περισσότερο. Ή μπορεί να μη θέλουμε να μας δει ο κόσμος ως άπληστους και εγωιστές.

Αλλά το γιατί κανείς δεν αγγίζει το τελευταίο φαγητό στο πιάτο, πιθανώς εξηγείται και με έναν άλλο τρόπο. Το food shaming, δηλαδή η διαδικασία του να μειώνει ή να κάνει κάποιος έναν άλλο άνθρωπο να αισθανθεί άσχημα για τις διατροφικές του επιλογές, είναι μια δυσάρεστη διαδικασία, η οποία, δυστυχώς συμβαίνει αρκετά συχνά σε τραπέζια μεταξύ φίλων. Ειδικά εάν αυτό που έχει σερβιριστεί στο τραπέζι ή έχει παραγγείλει να φάει μια παρέα είναι κάτι «παχυντικό», όπως μια πίτσα. Ορισμένοι άνθρωποι, ακόμα και να μην έχουν χορτάσει, δεν θα φάνε το τελευταίο κομμάτι από ντροπή και όνειδο να μην τους  χαρακτηρίσουν χοντρούς ή λαίμαργους, ως μια άλλη προσέγγιση της απληστίας.

Οπότε τι μπορεί να γίνει για να σπάσουμε αυτό το ταμπού του τελευταίου φαγητού; Άλλωστε, με την επισιτιστική κρίση που βιώνουμε παγκοσμίως, δεν είναι καιροί για σπατάλες. Ο μόνος τρόπος να σταματήσει να συμβαίνει αυτό σε μια παρέα, μέχρι να σπάσει και αυτή η προκατάληψη, είναι να κάνει κάποιος την αρχή. Σιγά σιγά, θα νιώσουν και οι άλλοι άνετα. Αλλά μια σχεδιάστρια από τη Γερμανία, η Sigrid Ackermann βρήκε έναν ακόμα πιο πρωτότυπο τρόπο να βάλει ένα τέλος σε αυτή την κατάσταση. Για το μάστερ της στο πανεπιστήμιο Σχεδίου και Τέχνης της Ελβετίας, προσπάθησε να απεικονίσει τους «τύπους» στις ανθρώπινες σχέσεις και μέσα σε αυτό, περιελάμβανε μια σανίδα τούρτας στην οποία δεν υπάρχει τελευταίο κομμάτι, παρά μόνο ένα τεχνητό τελευταίο κομμάτι που δεν τρώγεται. Ίσως αυτό βοηθούσε ορισμένους ανθρώπους που δυσκολεύονται να αφήσουν πίσω τους τα «τυπικά» να χαλαρώσουν και να φάνε όσα κομμάτια θέλουν.