Ο σχετικός κίνδυνος θνησιμότητας στις πιο χαμηλές θερμοκρασίες έχει μειωθεί κατά 2% ετησίως από το 2003, ενώ ο κίνδυνος από υπερβολική ζέστη έχει μειωθεί μόνο κατά 1% ετησίως
Μια μελέτη με επικεφαλής το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal), ένα κέντρο που υποστηρίζεται από το Ίδρυμα «la Caixa», έδειξε ότι η Ευρώπη έχει προσαρμοστεί καλύτερα στις χαμηλές παρά στις υψηλές θερμοκρασίες τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης (BSC) και δημοσιεύτηκε στο The Lancet Planetary Health, δείχνει ότι υπήρξε σημαντική μείωση του κινδύνου θνησιμότητας που σχετίζεται με το ψύχος τα τελευταία χρόνια σε σύγκριση με την πρώτη δεκαετία του 2000. Υπήρξε επίσης μείωση του κινδύνου θανάτων που σχετίζονται με τη ζέστη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αν και σε μικρότερο βαθμό.
Αναλύοντας τα αρχεία θερμοκρασίας και θνησιμότητας από περισσότερες από 800 περιοχές σε 35 ευρωπαϊκές χώρες για την περίοδο 2003-2020, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο σχετικός κίνδυνος θανάτου στις χαμηλότερες θερμοκρασίες μειώθηκε κατά 2% ετησίως. Από την άλλη, μειώθηκε και ο σχετικός κίνδυνος θανάτου στις υψηλότερες θερμοκρασίες, αλλά με χαμηλότερο μέσο ποσοστό 1% ετησίως.
Νέα προσέγγιση για να ληφθούν υπόψη οι περιφερειακές διαφορές
Παραδοσιακά, μελέτες αυτού του τύπου βασίζονται σε σταθερά κατώφλια θερμοκρασίας για τον υπολογισμό των κινδύνων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι η ευπάθεια στις ίδιες θερμοκρασίες δεν είναι ίδια σε όλα τα μέρη της Ευρώπης. Για να ξεπεράσει αυτόν τον περιορισμό, η ομάδα ανέπτυξε μια νέα ιδέα: Θερμοκρασία ακραίου κινδύνου (ERT). Με τη διασταύρωση των περιφερειακών δεδομένων θερμοκρασίας και θνησιμότητας, αυτή η νέα προσέγγιση κατέστησε δυνατό τον υπολογισμό της θερμοκρασίας στην οποία ο κίνδυνος θανάτου υπερβαίνει ένα ορισμένο όριο για κάθε γεωγραφική περιοχή. Οι ερευνητές έλαβαν επίσης υπόψη τις διακυμάνσεις στη θνησιμότητα για να αντικατοπτρίζουν τις προσαρμογές στη θερμοκρασία με την πάροδο του χρόνου.
Χρησιμοποιώντας αυτή τη μεθοδολογία, η ομάδα παρατήρησε ότι την περίοδο 2003-2020 η Ευρώπη βίωσε 2.07 λιγότερο επικίνδυνες κρύες ημέρες (κρύες ημέρες-ΕΡΤ) κάθε χρόνο. Αντίθετα, οι επικίνδυνες ζεστές μέρες (ημέρες θερμότητας-ΕΡΤ) αυξήθηκαν κατά 0,28 ημέρες ετησίως. Είναι ενδιαφέρον ότι δεν επηρεάστηκαν όλα τα μέρη της Ευρώπης με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, οι περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παρά τις θερμότερες συνθήκες της, είχαν πιο επικίνδυνες μέρες ζέστης και κρύου που προκαλούσαν υψηλότερο κίνδυνο σχετιζόμενης θνησιμότητας.
“Έχουμε γίνει καλύτεροι στο να αντιμετωπίζουμε τις χαμηλές θερμοκρασίες με την πάροδο του χρόνου – μια διαδικασία γνωστή στην επιστήμη ως “προσαρμογή”. Για τον ζεστό καιρό, οι άνθρωποι γίνονται επίσης ανθεκτικοί, αν και αυτή η βελτίωση είναι μικρότερη από την προσαρμογή στο κρύο”, λέει ο Zhao-Yue Chen , ερευνητής του ISGlobal και πρώτος συγγραφέας της μελέτης.
“Η ευπάθεια σε ακραίες θερμοκρασίες ποικίλλει ευρέως σε διαφορετικές τοποθεσίες, με τις περιοχές της Νότιας Ευρώπης να είναι πιο ευαίσθητες στις αλλαγές θερμοκρασίας από αυτές της Βόρειας Ευρώπης. Αυτή η διαφορά οφείλεται εν μέρει σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, όπως ανεπαρκείς μονώσεις στέγασης, χαμηλότερες δαπάνες δημόσιας υγείας και περιορισμένη πρόσβαση σε κοινωνική υποστήριξη ή βοήθεια για ευάλωτους πληθυσμούς”, προσθέτει ο Zhao-Yue .
“Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι, ενώ η Ευρώπη έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στην προσαρμογή στο κρύο, οι στρατηγικές για την αντιμετώπιση της θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη ήταν λιγότερο αποτελεσματικές . Μια έρευνα του 2024 αποκάλυψε ότι μόνο 20 από τις 38 ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει συστήματα επιτήρησης θερμοκρασίας και 17 χώρες δεν έχουν ακόμη σχέδια δράσης για τη θερμότητα (HHAP) και την υγεία», λέει η Joan Ballester Claramunt , ερευνήτρια του ISGlobal και ανώτερη συγγραφέας της μελέτης. «Ταυτόχρονα, οι παρατηρούμενες χωρικές ανισότητες υπογραμμίζουν την ανάγκη για στρατηγικές για συγκεκριμένες περιοχές για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών», προσθέτει.
Συνδυασμένες επιπτώσεις θερμοκρασίας και ατμοσφαιρικής ρύπανσης
Η ομάδα εξέτασε επίσης πόσο συχνά σημειώθηκαν Θερμοκρασίες Ακραίου Κινδύνου σε ημέρες με επίπεδα ρύπανσης πάνω από τα συνιστώμενα όρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Η συνύπαρξη αυτών των δύο γεγονότων, γνωστών ως «σύνθετες ημέρες », συνέβη στο 60% των ημερών θερμότητας και στο 65% των ημερών ψύχους. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι ημέρες συνδυασμού μειώνονται εκτός από τον συνδυασμό των επικίνδυνων ζεστών ημερών και των υψηλών επιπέδων ρύπανσης από το όζον (O 3 ), τα οποία αυξάνονταν με ρυθμό 0,26 ημέρες ετησίως.
Το όζον είναι ένας δευτερεύων ρύπος που σχηματίζεται στην ατμόσφαιρα ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ άλλων αερίων και της ηλιακής ακτινοβολίας. “Καθώς εντείνεται η υπερθέρμανση του πλανήτη, τα συνδυασμένα επεισόδια θερμότητας και όζοντος γίνονται αναπόφευκτη και πιεστική ανησυχία για την Ευρώπη . Πρέπει να εξετάσουμε τις σύνθετες ημέρες και να αναπτύξουμε συγκεκριμένες στρατηγικές για την αντιμετώπιση δευτερογενών ρύπων όπως το όζον, επειδή οι επιπτώσεις στην υγεία των ακραίων θερμοκρασιών και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν είναι εντελώς ανεξάρτητες. Υπάρχει μια αλληλεπίδραση μεταξύ τους που μπορεί να ενισχύσει την υγεία. “
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου EARLY-ADAPT (https://www.early-adapt.eu/), που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας και στοχεύει στη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι πληθυσμοί προσαρμόζονται στις προκλήσεις της δημόσιας υγείας που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Ακολουθήστε το Cibum 
