Τα απορρίμματα των ωκεανών έχουν γίνει πρωτοσέλιδα, αλλά μια νέα έκθεση του FAO υποδηλώνει ότι η πλαστική ρύπανση είναι επίσης διάχυτη στα γεωργικά μας εδάφη.
Η μάστιγα των αντιαισθητικών εικόνων πλαστικών απορριμμάτων που μολύνουν τις παραλίες και τους ωκεανούς μας τυγχάνει πάντα μεγάλης προσοχής. Ωστόσο, μια νέα έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) υποστηρίζει ότι η γη που χρησιμοποιούμε για την καλλιέργεια των τροφίμων μας είναι μολυσμένη με πολύ μεγαλύτερες ποσότητες πλαστικής ρύπανσης, θέτοντας ακόμη μεγαλύτερη απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια, την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον.
Η έκθεση – « Αξιολόγηση των γεωργικών πλαστικών και η βιωσιμότητά τους: μια έκκληση για δράση » – είναι η πρώτη παγκόσμια έκθεση του είδους της από τον FAO και περιέχει μερικούς εκπληκτικούς αριθμούς.
Σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσαν οι ειδικοί του οργανισμού, οι αλυσίδες γεωργικής αξίας χρησιμοποιούν κάθε χρόνο 12,5 εκατομμύρια τόνους πλαστικών προϊόντων. Επιπλέον 37,3 εκατομμύρια τόνοι χρησιμοποιούνται σε συσκευασίες τροφίμων. Οι τομείς της φυτικής παραγωγής και της κτηνοτροφίας βρέθηκαν να είναι οι μεγαλύτεροι χρήστες, με 10,2 εκατομμύρια τόνους ετησίως συλλογικά, ακολουθούμενοι από την αλιεία και την υδατοκαλλιέργεια με 2,1 εκατομμύρια τόνους και τη δασοκομία με 0,2 εκατομμύρια τόνους. Η Ασία εκτιμήθηκε ότι ήταν ο μεγαλύτερος χρήστης πλαστικών στη γεωργική παραγωγή, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας χρήσης. Ελλείψει βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων, η ζήτηση για πλαστικό στη γεωργία πρόκειται απλώς να αυξηθεί.
Σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, για παράδειγμα, η παγκόσμια ζήτηση για μεμβράνες θερμοκηπίου, εδαφοκάλυψης και ενσίρωσης θα αυξηθεί κατά 50%, από 6,1 εκατομμύρια τόνους το 2018 σε 9,5 εκατομμύρια τόνους το 2030.
Τέτοιες τάσεις καθιστούν απαραίτητη την εξισορρόπηση του κόστους και των οφελών του πλαστικού. Αυξανόμενη ανησυχία προκαλούν τα μικροπλαστικά, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία. Αν και υπάρχουν κενά στα δεδομένα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία για να μην ενεργήσουμε, προειδοποίησε ο FAO.
«Αυτή η έκθεση χρησιμεύει ως ένα ηχηρό κάλεσμα για συντονισμένη και αποφασιστική δράση για τη διευκόλυνση των ορθών πρακτικών διαχείρισης και τον περιορισμό της καταστροφικής χρήσης πλαστικών σε όλους τους γεωργικούς τομείς», δήλωσε η Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του FAO Maria Helena Semedo στην παρουσίαση της έκθεσης.
Η έκθεση παρουσιάστηκε σε εικονική εκδήλωση σε συνδυασμό με την Παγκόσμια Ημέρα Εδάφους.
Τα καλά
Πλαστικά έχουν γίνει πανταχού παρόντα από την ευρεία εισαγωγή τους τη δεκαετία του 1950, και είναι δύσκολο σήμερα να οραματιστούμε τη ζωή χωρίς αυτά.
Στη γεωργία, τα πλαστικά προϊόντα βοηθούν πολύ την παραγωγικότητα. Οι μεμβράνες επίστρωσης, για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται για την κάλυψη του εδάφους για τη μείωση της ανάπτυξης ζιζανίων, της ανάγκης για φυτοφάρμακα, λιπάσματα και άρδευση. Οι μεμβράνες και τα δίχτυα σήραγγας και θερμοκηπίου προστατεύουν και ενισχύουν την ανάπτυξη των φυτών, παρατείνουν τις περιόδους καλλιέργειας και αυξάνουν τις αποδόσεις. Οι επικαλύψεις σε λιπάσματα, φυτοφάρμακα και σπόρους ελέγχουν τον ρυθμό απελευθέρωσης χημικών ουσιών ή βελτιώνουν τη βλάστηση. Οι “πλαστικοί φρουροί” των καλλιεργειών προστατεύουν νεαρά σπορόφυτα και δενδρύλλια από ζημιές από ζώα και παρέχουν ένα μικροκλίμα που ενισχύει την ανάπτυξη.
Επιπλέον, τα πλαστικά προϊόντα συμβάλλουν στη μείωση των απωλειών και της σπατάλης τροφίμων και διατηρούν τις διατροφικές τους ιδιότητες σε μια μυριάδα αλυσίδων αξίας, βελτιώνοντας έτσι την επισιτιστική ασφάλεια και μειώνοντας τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG).
Το κακό και το άσχημο
Δυστυχώς, οι ίδιες οι ιδιότητες που κάνουν τα πλαστικά τόσο χρήσιμα δημιουργούν προβλήματα όταν φτάνουν στο τέλος της ζωής τους.
Η ποικιλία των πολυμερών και των πρόσθετων που αναμειγνύονται σε πλαστικά καθιστούν τη διαλογή και την ανακύκλωσή τους πιο δύσκολη. Όντας ανθρωπογενείς, υπάρχουν λίγοι μικροοργανισμοί ικανοί να αποικοδομούν πολυμερή, πράγμα που σημαίνει ότι όταν βρεθούν στο περιβάλλον, μπορεί να κατακερματιστούν και να παραμείνουν εκεί για δεκαετίες. Από τους εκτιμώμενους 6,3 δισεκατομμύρια τόνους πλαστικών που παράγονται μέχρι το 2015, σχεδόν το 80 τοις εκατό δεν έχει απορριφθεί σωστά.
Όταν βρίσκονται στο φυσικό περιβάλλον, τα πλαστικά μπορούν να προκαλέσουν βλάβη με διάφορους τρόπους. Οι επιπτώσεις των μεγάλων πλαστικών αντικειμένων στη θαλάσσια πανίδα έχουν τεκμηριωθεί καλά. Ωστόσο, καθώς αυτά τα πλαστικά αρχίζουν να αποσυντίθενται και να υποβαθμίζονται, οι επιπτώσεις τους αρχίζουν να ασκούνται σε κυτταρικό επίπεδο, επηρεάζοντας όχι μόνο μεμονωμένους οργανισμούς αλλά και, ενδεχομένως, ολόκληρα οικοσυστήματα.
Τα μικροπλαστικά (πλαστικά με μέγεθος μικρότερο από 5 mm) πιστεύεται ότι παρουσιάζουν συγκεκριμένους κινδύνους για την υγεία των ζώων, αλλά πρόσφατες μελέτες έχουν εντοπίσει ίχνη μικροπλαστικών σωματιδίων σε ανθρώπινα κόπρανα και πλακούντες. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις μετάδοσης από μητέρα σε έμβρυο πολύ μικρότερων νανοπλαστικών σε αρουραίους.
Ενώ οι περισσότερες επιστημονικές έρευνες για τη ρύπανση από πλαστικά έχουν κατευθυνθεί στα υδάτινα οικοσυστήματα, ιδιαίτερα στους ωκεανούς, οι ειδικοί του FAO διαπίστωσαν ότι τα γεωργικά εδάφη πιστεύεται ότι δέχονται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες μικροπλαστικών. Δεδομένου ότι το 93 τοις εκατό των παγκόσμιων γεωργικών δραστηριοτήτων πραγματοποιούνται στη γη, υπάρχει προφανής ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα.
Βασικές συστάσεις
Η απουσία βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων καθιστά αδύνατη την απαγόρευση των πλαστικών. Και δεν υπάρχουν “ασημένιες σφαίρες” για την εξάλειψη των μειονεκτημάτων τους.
Αντίθετα, η αναφορά προσδιορίζει διάφορες λύσεις που βασίζονται στο μοντέλο 6R (Απόρριψη, Επανασχεδιασμός, Μείωση, Επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση και Ανάκτηση). Τα γεωργικά πλαστικά προϊόντα που έχουν αναγνωριστεί ότι έχουν υψηλή πιθανότητα περιβαλλοντικής βλάβης που θα πρέπει να στοχεύσουν κατά προτεραιότητα περιλαμβάνουν λιπάσματα με επικάλυψη μη βιοαποικοδομήσιμων πολυμερών και μεμβράνες επικάλυψης.
Η έκθεση συνιστά επίσης την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου εθελοντικού κώδικα συμπεριφοράς για να καλύψει όλες τις πτυχές των πλαστικών σε όλες τις αλυσίδες αξίας των αγροδιατροφικών προϊόντων και ζητά περισσότερη έρευνα, ειδικά για τον αντίκτυπο των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών στην υγεία.
Ο FAO, τονίζει ότι, θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ολιστική αντιμετώπιση του ζητήματος των γεωργικών πλαστικών στο πλαίσιο της επισιτιστικής ασφάλειας, της διατροφής, της ασφάλειας των τροφίμων, της βιοποικιλότητας και της βιώσιμης γεωργίας.
Ακολουθήστε το Cibum 
