Γιατί επιτρέπεται στις ΗΠΑ αλλά όχι στην Ευρώπη
Τα υποκατάστατα λίπους είναι ουσίες που έχουν όψη, αίσθηση και γεύση σαν λίπος. Μερικά έχουν θερμίδες, ενώ άλλα είναι χαμηλά σε θερμίδες ή δεν έχουν θερμίδες. Οι τρεις κύριες κατηγορίες υποκατάστατων λίπους είναι οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λιπαρά.
Τα υποκατάστατα με βάση τα λιπαρά μπορούν να παραχθούν από έλαια και λίπη τροποποιημένα με ένζυμα και μπορούν επίσης να συντεθούν χημικά.
Μοιάζουν φυσικά και χημικά με τριγλυκερίδια και είναι σταθερά στις θερμοκρασίες μαγειρέματος και τηγανίσματος. Οι εστέρες λιπαρών οξέων ζάχαρης ή αλκοόλης ζάχαρη όπως ο πολυεστέρας σακχαρόζης (olestra), πολυεστέρας σορβιτόλης και ο πολυεστέρας ραφινόζης είναι από τα πιο μελετημένα υποκατάστατα λίπους.
Το Olestra ανακαλύφθηκε τυχαία από τους ερευνητές της Procter & Gamble (P&G) F. Mattson και R. Volpenhein το 1968 ενώ ερευνούσαν τα λίπη που θα μπορούσαν να αφομοιωθούν πιο εύκολα από τα πρόωρα βρέφη. Επειδή το olestra δεν υδρολύεται από ένζυμα διάσπασης λίπους στο λεπτό έντερο, δεν απορροφάται από το λεπτό έντερο στο αίμα και στους ιστούς και επομένως δεν παρέχει ενέργεια.
Το Olestra έχει χρησιμοποιηθεί στην εμπορική παραγωγή αλμυρών σνακ όπως πατατάκια και καλαμπόκι και κράκερ για σχεδόν δύο δεκαετίες. Θα μπορούσε να αντικαταστήσει έως και 100% των συμβατικών λιπαρών που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή αυτών των αλμυρών σνακ. Το πρώτο προϊόν που χρησιμοποίησε το Olean ως υποκατάστατο του διατροφικού λίπους ήταν η μάρκα WOW πατατάκια της Frito-Lay. Μετά την εθνική κυκλοφορία τους το 1998, τα τσιπ WOW ήταν αρχικά επιτυχημένα, με πωλήσεις άνω των 400 εκατομμυρίων δολαρίων.
Αν και το olestra δεν είναι τοξικό, καρκινογόνο, γονοτοξικό ή τερατογόνο και δεν απορροφάται ούτε μεταβολίζεται από τον οργανισμό, σχετίστηκε με συμπτώματα του γαστρεντερικού σωλήνα, όπως κράμπες ή χαλαρά κόπρανα. Επιπλέον, το olestra βρέθηκε ότι επηρεάζει την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών, επομένως τα προϊόντα olestra που διατίθενται στο εμπόριο θα πρέπει να περιλαμβάνουν πρόσθετα επίπεδα βιταμινών A , D, E και K για την αντιμετώπιση πιθανής ανεπάρκειας βιταμινών.
Οι γνωστοποιημένες αυτές παρενέργειες ήταν ήταν αρκετές για να μειώσουν τις πωλήσεις στα πατατάκια της Frito Lay στο μισό κατά το 2000 σε 200 εκατομμύρια δολάρια. Αν και οι παρενέργειες του εντέρου, οι οποίες έγιναν ευρέως γνωστές ως “πρωκτική διαρροή” στα μέσα ενημέρωσης, εμφανίστηκαν μόνο ως αποτέλεσμα υπερκατανάλωσης, ήταν αρκετές για να αμαυρώσουν τη φήμη του προϊόντος και να μειώσουν την απήχηση των καταναλωτών.
To 1996 o FDA αποφάσισε ότι τα τρόφιμα που περιέχουν Olestra θα πρέπει να το γνωστοποιούν στην ετικέτα και να ενημερώνουν τους καταναλωτές σχετικά με πιθανές επιπτώσεις της ολέστρας. Η ετικέτα έγραφε «Αυτό το προϊόν περιέχει Olestra. Το Olestra μπορεί να προκαλέσει κοιλιακές κράμπες και χαλαρά κόπρανα. Το Olestra αναστέλλει την απορρόφηση ορισμένων βιταμινών και άλλων θρεπτικών συστατικών. Έχουν προστεθεί βιταμίνες A , D , E και K “. Το 2003 όμως η Αμερικανική Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων αναίρεσε αυτή την απόφαση λέγοντας ότι η δήλωση αυτή δεν ήταν πλέον δικαιολογημένη.
Το Olestra, με την επωνυμία Olean, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται κυρίως ως υποκατάστατο λίπους στην παρασκευή ορισμένων αλμυρών σνακ φαγητών, συμπεριλαμβανομένων των Lays, Light Potato Chips, Doritos, Light Snack Chips, Pringles, Light Potato Crisps, Ruffles, Light Chips πατάτας και Tostitos Light Tortilla Chips. Ο FDA ανακήρυξε το Olean ως “Γενικά ασφαλές” (GRAS) στα τέλη του 2008 για χρήση στην παραγωγή προσυσκευασμένων, έτοιμων για κατανάλωση μπισκότων χρησιμοποιώντας το Olean® BakeLean. Το Olean δεν έχει εγκριθεί για χρήση ή πώληση στον Καναδά ή την Ευρωπαϊκή Ένωση.