Του Νικόλα Εμμανουήλ
Με τη ζήτηση για τα λειτουργικά τρόφιμα να αυξάνεται συνεχώς, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε τι προβλέπουν οι ισχυρισμοί διατροφής και οι ισχυρισμοί υγείας για αυτά, δεδομένου ότι ο στόχος του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1924/2006 είναι να διασφαλίσει ότι οι εν λόγω ισχυρισμοί είναι σαφείς και ακριβείς.
Οι ισχυρισμοί διατροφής αναφέρονται στη σύσταση του τροφίμου και στην ευεργετική του δράση στον οργανισμό του καταναλωτή, χάρη πρώτον, στην ενέργεια που παρέχει, με μειωμένο ή αυξημένο ρυθμό ή δεν παρέχει καθόλου και δεύτερον, στα θρεπτικά συστατικά που περιέχει, σε μειωμένες ή αυξημένες αναλογίες ή δεν περιέχει καθόλου. Αυτή τη στιγμή είναι σε ισχύ 30 ισχυρισμοί διατροφής που αφορούν κυρίως την ποσότητα (από καθόλου έως πολύ υψηλή) σε σάκχαρα, νάτριο, φυτικές ίνες, λιπαρά (κορεσμένα και μη), πρωτεϊνες, Ω-3 που περιέχει το εκάστοτε τρόφιμο.
Όσον αφορά τους ισχυρισμούς υγείας, αυτοί χωρίζονται σε δύο ιδιότητες. Η πρώτη ιδιότητα αναφέρεται στην ευεργετική δράση ενός λειτουργικού τροφίμου στον οργανισμό και στο πώς μειώνει τους κινδύνους ασθένειας. Με άλλα λόγια, αφορά την ανάπτυξη και τις λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των ψυχολογικών και συμπεριφορικών λειτουργιών και του αδυνατίσματος ή του ελέγχου του βάρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ισχυρισμοί βασίζονται σε «γενικά αποδεκτά επιστημονικά δεδομένα» και σε πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα. Η δεύτερη ιδιότητα αναφέρεται στο πώς ένα λειτουργικό τρόφιμο βοηθάει στην ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών.
Οι ισχυρισμοί υγείας για τα λειτουργικά τρόφιμα πρέπει να τεκμηριώνονται επιστημονικά. Ο κανονισμός 1924/2006 ορίζει ότι «Οι ισχυρισμοί υγείας θα πρέπει να εγκρίνονται για χρήση στην Κοινότητα μόνο μετά από επιστημονική αξιολόγηση του υψηλότερου δυνατού προτύπου. Προκειμένου να διασφαλιστεί η εναρμονισμένη επιστημονική αξιολόγηση αυτών των ισχυρισμών, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) θα πρέπει να διενεργεί τέτοιες αξιολογήσεις».
Κατά την αξιολόγηση ενός φακέλου ισχυρισμών υγείας, η EFSA αξιολογεί τον βαθμό στον οποίο το τρόφιμο ή συστατικό ορίζεται, το ισχυριζόμενο αποτέλεσμα είναι «ωφέλιμο για την ανθρώπινη υγεία» και καθορίζεται μια σχέση αιτίου και αποτελέσματος.
Μια αρνητική απάντηση σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω τρία σημαίνει ότι ο ισχυρισμός δεν μπορεί να τεκμηριωθεί επιστημονικά. Μέχρι σήμερα, η EFSA έχει αξιολογήσει περισσότερους από 3.000 ισχυρισμούς υγείας.
Το πιθανό πόρισμα μιας επιστημονικής γνώμης της EFSA που αξιολογεί έναν ισχυρισμό υγείας μπορεί να είναι ότι:
- Έχει διαπιστωθεί η αιτία και το αποτέλεσμα
- Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να τεκμηριωθεί μια σχέση αιτίας και αποτελέσματος
- Η αιτία και το αποτέλεσμα δεν έχει τεκμηριωθεί
Μετά την οριστικοποίηση μιας επιστημονικής γνώμης από την EFSA, εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΚ) και στα κράτη μέλη να αποφασίσουν σχετικά με την έγκριση ενός ισχυρισμού υγείας. Μόνο οι ισχυρισμοί υγείας που συνάγουν το συμπέρασμα «έχει τεκμηριωθεί η αιτία και το αποτέλεσμα» πληρούν τις προϋποθέσεις για έγκριση.
Αν και το Μάιο του 2020, η EC ολοκλήρωσε την «Αξιολόγηση του Κανονισμού για τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας», παραμένουν ακόμα αρκετά άλυτα ζητήματα σχετικά με τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί ο καθορισμός προφίλ θρεπτικών συστατικών και ισχυρισμών υγείας γύρω από τα βοτανικά.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφερθεί πως το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά την αποχώρησή του από την ΕΕ, χαράσσει δική του πορεία γύρω από τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας σχετικά με τα λειτουργικά τρόφιμα, οι οποίοι διαφέρουν μεν από αυτούς της ΕΕ, αλλά όχι και σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Ακολουθήστε το Cibum 
