Μπορεί η φυτοφαγία να βοηθήσει με τις αλλεργίες;

  Η φυτοφαγία έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι πέρα από την ηθική της πλευρά, αποτελεί ένα από τα είδη διατροφής που συμβάλλουν σημαντικά σε υγεία και μακροζωία, όταν είναι σωστά δομημένη και ισορροπημένη, με επάρκεια θερμίδων. Τα οφέλη της στο μικροβίωμα του εντέρου, το ανοσοποιητικό, σε περιπτώσεις αυτοάνοσων νοσημάτων και φλεγμονής είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, έχω αναφερθεί πολλές φορές στα evidence-based οφέλη της για την υγεία και φυσικά το περιβάλλον.

Επειδή, όμως, βρισκόμαστε και σε εποχή αλλεργιών που ταλαιπωρούν πολλούς ανθρώπους και με αφορμή άρθρο του Thomas Campbell MD στο nutritionstudies.org, θα αποπειραθούμε να απαντήσουμε σε ένα ερώτημα που κάνετε συχνά: μπορεί η φυτοφαγία να βοηθήσει σε περίπτωση αλλεργιών, εποχικών και μη;

Η αλήθεια είναι ότι οι αλλεργίες φαίνεται να παρουσιάζουν αυξανόμενη τάση εμφάνισης στον γενικό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια και αποτελούν αντικείμενο συζήτησης, όσον αφορά την αιτία τους. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πειστικές έρευνες που να δείχνουν ότι η μετάβαση στη φυτοφαγία μπορεί να δράσει αποτελεσματικά στη θεραπεία ή την βελτίωση των αλλεργιών της άνοιξης. Ωστόσο, δεν αποκλείεται ο συνολικός ρόλος της διατροφής σε αυτό. Ας το δούμε πιο αναλυτικά.

Οι αλλεργίες συνδέονται με συμφόρηση σε ιγμόρεια και ρινικά περάσματα. Όσοι πάσχουν από χρόνια συμφόρηση και επαναλαμβανόμενα προβλήματα στο ανώτερο αναπνευστικό, κάποια από τα συμπτώματά τους μπορεί να εντείνονται από τις εποχικές αλλεργίες. Η αποφυγή των γαλακτοκομικών από τη διατροφή κάποιων ασθενών φάνηκε να οδηγεί σε βελτίωση όσον αφορά τη ρινική συμφόρηση και τη βρογχίτιδα, όπως φαίνεται από δημοσίευση στο Journal of the American Medical Association του 1966, ενώ μπορείτε να διαβάσετε για τα γαλακτοκομικά και τον πονόλαιμο εδώ. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι σε περιπτώσεις 4  παιδιών με επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του αναπνευστικού, η αποφυγή του αγελαδινού γάλακτος και γαλακτοκομικών έφερε ανακούφιση στα συμπτώματα. Το κάθε παιδί, μάλιστα, είχε τουλάχιστον τον ένα γονιό με παρόμοια, αν όχι τα ίδια συμπτώματα, που αντιστοίχως ανακουφίστηκε με την αποφυγή αγελαδινού γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Αυτό το σύνδρομο φαίνεται να αποτελεί ένα κοινό πρόβλημα, που μάλλον δεν αναγνωρίζεται ευρέως. Και παρ’ όλο που δεν είναι ξεκάθαρο αν όλοι οι ασθενείς με συμφόρηση θα ανταποκριθούν σε μια τέτοια διατροφή χωρίς γαλακτοκομικά, φαίνεται μια λογική δοκιμή που μπορεί να κάνει κάποιος.

Κάποιες άλλες μελέτες φαίνεται να κάνουν πιο άμεσους συσχετισμούς όσον αφορά τη δίαιτα και τις αλλεργίες. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια δείχνει, για παράδειγμα, ότι μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές διαφορές στο μικροβίωμα του εντέρου, στα κύτταρα του ανοσοποιητικού και σε αλλεργικές αντιδράσεις σε τροφές, σε σχέση με μια διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Η κατανάλωση πολλών διαφορετικών φυτικών ινών συμβάλλουν στην ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο αλλεργικών αντιδράσεων σε τροφές. Σε έγκυες γυναίκες και παιδιά, ένα προβιοτικό συμπλήρωμα με στελέχη καλών βακτηρίων (bifidobacterium) φαίνεται να  μειώνει τον κίνδυνο εκζέματος, μιας δερματικής πάθησης που σχετίζεται με αλλεργίες. Σε παιδιά με αλλεργία σε φιστίκια, ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας με προβιοτικά οδήγησε σε έλεγχο μακράς διάρκειας αλλεργιών που διαφορετικά δεν αναμενόταν.

Τα στοιχεία, λοιπόν, δείχνουν ότι ειδικά σε τροφικές αλλεργίες, η διατροφή μπορεί να παίξει ρόλο βελτιώνοντας την ισορροπία του μικροβιώματος του εντέρου και συγκεκριμένες δραστηριότητες του ανοσοποιητικού. Δεν γνωρίζουμε, όμως, τρανταχτές αποδείξεις ότι η δίαιτα μπορεί να μεταβάλλει αλλεργίες, εφόσον αυτές έχουν αναπτυχθεί, καθώς οι μελέτες δεν έχουν ασχοληθεί με αυτό. Δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν έχει επίδραση η διατροφή, αλλά ότι δεν έχει διερευνηθεί πλήρως ακόμα.

Σύμφωνα, πάντως, με τον Michael Hollie, MD, της Αμερικανικής Ακαδημίας Αλλεργιών, Άσθματος και Ανοσολογίας και του Αμερικανικού Κολλεγίου Αλλεργιών, Άσθματος και Ανοσολογίας, πιστοποιημένος στην ανοσολογία, το άσθμα και τις αλλεργίες, πολλοί ασθενείς βιώνουν σημαντική βελτίωση στα αναπνευστικά τους συμπτώματα όταν απομακρύνουν τα γαλακτοκομικά από τη διατροφή τους, ανεξαρτήτως αν τα συμπτώματα προέρχονται από αλλεργικούς ή μη αλλεργικούς παράγοντες –συμπεράσματα που προκύπτουν και από άρθρο του 1966 στο JAMA.

Όταν ασθενείς παραπονιούνται για τους ίδιους ή τα παιδιά τους ότι αρρωσταίνουν συχνά, πρώτα εκτιμάται η αλλεργική τους ευαισθησία κι έπειτα το διατροφικό πλάνο τους. Μια φυτοφαγική προσέγγιση με ολόκληρες, ανεπεξέργαστες τροφές και απομάκρυνση των επεξεργασμένων τροφών πλούσιων σε  ζάχαρη, λάδι και αλάτι φαίνεται να οδηγεί σε πιο ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνοντας την ικανότητα του ασθενούς να καταπολεμήσει τους ιούς στους οποίους εκτίθεται καθημερινά.

Μελέτη του 2001 έδειξε, επίσης, ότι το άσθμα, η αλλεργική ρινίτιδα και το έκζεμα παρουσίαζαν βελτίωση με την κατανάλωση περισσότερου αμύλου, δημητριακών και λαχανικών. Επόμενες μελέτες έδειξαν ότι η αύξηση των αντιοξειδωτικών στη διατροφή με περισσότερα φρούτα και λαχανικά (7 ή περισσότερες μερίδες την ημέρα) βελτιώνουν σημαντικά το άσθμα. Μελέτη του 2017 (μετα-ανάλυση) ενίσχυσε αυτή την αντίληψη, καταλήγοντας ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι προστατευτική απέναντι στο άσθμα.

Μην ξεχνάτε ότι οι αλλεργικές αντιδράσεις χαρακτηρίζονται από φλεγμονή και τα αντιοξειδωτικά καταπολεμούν τη φλεγμονή. Κι όσο κι αν ο όγκος των μελετών είναι ακόμη μικρός, τα ολοένα και περισσότερα ευρήματα δείχνουν προς μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά από φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και λαχανικά, για τη μείωση των συμπτωμάτων. Αυξήστε, λοιπόν, αυτές τις τροφές στη διατροφή σας και μειώστε τα ζωικά προϊόντα, ειδικά τα γαλακτοκομικά.

Πηγές

1. Gerrard JW. Familial recurrent rhinorrhea and bronchitis due to cow’s milk. JAMA 1966;198:605-18.
2. Wuthrich B, Schmid A, Walther B, Sieber R. Milk consumption does not lead to mucus production or occurrence of asthma. Journal of the American College of Nutrition 2005;24:547S-55S.
3. Tan J, McKenzie C, Vuillermin PJ, et al. Dietary Fiber and Bacterial SCFA Enhance Oral Tolerance and Protect against Food Allergy through Diverse Cellular Pathways. Cell Rep 2016;15:2809-24.
4. Enomoto T, Sowa M, Nishimori K, et al. Effects of bifidobacterial supplementation to pregnant women and infants in the prevention of allergy development in infants and on fecal microbiota. Allergol Int 2014;63:575-85.
5. Tang ML, Ponsonby AL, Orsini F, et al. Administration of a probiotic with peanut oral immunotherapy: A randomized trial. J Allergy Clin Immunol 2015;135:737-44 e8.
6. Ellwood P, Asher MI, Björkstén B, et al. Diet and asthma, allergic rhinoconjunctivitis and atopic eczema symptom prevalence: an ecological analysis of the International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) data. ISAAC Phase One Study Group. 2001 Mar;17(3):436-43.
7. Hosseini B, Berthon BS, Wark P, et al. Effects of Fruit and Vegetable Consumption on Risk of Asthma, Wheezing and Immune Responses: A Systematic Review and Meta-Analysis. 2017 Mar 29;9(4). pii: E341.

*Δέσποινα Μαρσέλου Bsc, Msc, CERT, κλινική διαιτολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα.