Storymap: Το νέο εργαλείο της ESFA για την παρακολούθηση των τροφιμογενών επιδημιών

Ένα νέο εργαλείο έρχεται πλέον στα χέρια μας από την EFSA, και για την ακρίβεια, στις οθόνες μας.

Το νέο “storymap”, όπως αναφέρεται από την EFSA, στοχεύει στην ενημέρωση όλων, και των επιστημόνων τροφίμων αλλά και του απλού καταναλωτή, σχετικά με τις τροφιμογενείς επιδημίες, τους αιτιολογικούς παράγοντες τους και τα εμπλεκόμενα τρόφιμα που λειτουργούν ως “οχήματα” μετάδοσης.

Ο όρος “τροφιμογενής επιδημία” , όπως αναφέρεται, είναι το «περιστατικό κατά το οποίο δύο ή περισσότερα άτομα αναπτύσσουν την ίδια ασθένεια ή λοίμωξη μετά την κατανάλωση κοινού μολυσμένου τροφίμου». Οι περισσότεροι από τους παράγοντες που εμπλέκονται σε τροφιμογενείς εστίες είναι ζωονοσογόνοι παράγοντες, δηλαδή προέρχονται με κάποιον τρόπο από τα ζώα. Η σοβαρότητα της νόσου ποικίλλει στον άνθρωπο, με επιπτώσεις που κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρή ασθένεια και ακόμη και τον θάνατο.

Η ΕΕ λοιπόν, συλλέγει δεδομένα σχετικά με τις εστίες που προκαλούνται από την κατανάλωση τροφίμων και νερού που είναι επιμολυσμένα από βακτήρια, ιούς, παράσιτα, φύκια, μύκητες ή τα προϊόντα τους (π.χ. τοξίνες και βιογενείς αμίνες, όπως η ισταμίνη).

Το σύστημα αναφοράς εστιών τροφίμων της ΕΕ (EU-FORS) κατηγοριοποιεί τις τροφιμογενείς εστίες ως εστίες ισχυρών στοιχείων και εστίες αδύναμων αποδεικτικών στοιχείων, με βάση την ισχύ των αποδεικτικών στοιχείων που εμπλέκουν ένα ύποπτο τρόφιμο ως την αιτία της επιδημίας.
Το είδος των αποδεικτικών στοιχείων που συνδέουν την κατανάλωση ενός συγκεκριμένου τροφίμου με μια εστία, μπορεί να είναι επιδημιολογικό, μικροβιολογικό, περιγραφικό, περιβαλλοντικό ή να βασίζεται σε έρευνες ανίχνευσης προϊόντων.

Υπάρχει η δυνατότητα οπτικοποίησης της γεωγραφικής κατανομής των κρουσμάτων – με ισχυρά και αδύναμα στοιχεία – σε όλες τις χώρες αναφοράς το 2020 κάνοντας κλικ στους αντίστοιχους χάρτες: χάρτης των κρουσμάτων ισχυρών στοιχείων, χάρτης των κρουσμάτων αδύναμων στοιχείων. Στο διαδραστικό χάρτη που θα βρείτε στο νέο εργαλείο της EFSA, μπορείτε να δείτε τη γεωγραφική κατανομή των συνολικών κρουσμάτων σε όλες τις χώρες αναφοράς για το 2020. Μπορούν επίσης να απεικονιστούν χάρτες που δείχνουν τη γεωγραφική κατανομή των ανθρώπινων κρουσμάτων, των νοσηλείων και των θανάτων στην ΕΕ.

Επισημαίνεται ότι οι δραστηριότητες επιτήρησης μιας εκδήλωσης τροφιμογενούς εστίας δεν είναι πλήρως εναρμονισμένες σε ολόκληρη την ΕΕ και απαιτείται προσοχή κατά τη σύγκριση μεταξύ των κρατών μελών με βάση τις πληροφορίες που απεικονίζονται στους χάρτες. Εσωτερικά, κάθε κράτος μέλος της ΕΕ έχει το δικό του σύστημα παρακολούθησης αυτών των επιδημιών και τη δική του προσέγγιση στο πως θα τις διερευνήσει.

Όταν όμως μια επιδημία περάσει τα σύνορα μιας χώρας, αυτή γίνεται πλέον “multi-country foodborne outbreak”. Στην περίπτωση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το ECDC μπορούν να ζητήσουν από την EFSA να συμμετάσχει σε κοινή ταχεία αξιολόγηση της επιδημίας (ROA) μεταξύ ECDC-EFSA, σε συνεργασία με τις εμπλεκόμενες χώρες και τους εμπειρογνώμονες του δικτύου ευρωπαϊκών και εθνικών εργαστηρίων αναφοράς. Η ROA παρέχει μια εις βάθος ανάλυση των διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τα επιμολυσμένα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των ερευνών για την ιχνηλάτηση προς όλες τις κατευθύνσεις καθώς και του σημείου της επιμόλυνσης στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων (από το αγρόκτημα/το χωράφι στο πιρούνι).

Ακολουθεί μια επεξήγηση των αιτιών που οδηγούν στη μικροβιακή επιμόλυνση ενός τροφίμου ή/και του νερού, όπως είναι οι κακές πρακτικές υγιεινής στην πρωτογενή παραγωγή, στα σφαγεία, στην επεξεργασία ενός τροφίμου, στη διανομή και διάθεσή του ή ακόμα και στην παρασκευή ενός γεύματος.

Το σύστημα ειδοποιήσεων σε επίπεδο ΕΕ περιλαμβάνει διάφορα εργαλεία όπως το Early Warning and Response System – EWRS, το European surveillance portal for infectious diseases – EpiPulse και το Rapid Alert System for Food and Feed – RASFF.

Όταν μια τροφιμογενής εστία περιλαμβάνει κρούσματα σε ανθρώπους ή τρόφιμα από τρίτες χώρες, όλες οι σχετικές πληροφορίες σχετικά με την εκδήλωση κοινοποιούνται στο Διεθνές Δίκτυο Αρχών για την Ασφάλεια των Τροφίμων (INFOSAN), ένα παγκόσμιο δίκτυο εθνικών αρχών για την ασφάλεια των τροφίμων, το οποίο διαχειρίζονται από κοινού ο FAO και ο ΠΟΥ.

Ένα ακόμα σημείο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι η σύνδεση των τροφίμων με τους συνήθεις παθογόνους παράγοντες που εντοπίζονται σε αυτά, όπως πχ. η Salmonella στο αυγό, το Campylobacter, η Salmonella και η Listeria στα διάφορα κρέατα και ο Νοροϊός στα οστρακοειδή.

Για την καλύτερη κατανόηση των συμπτωμάτων των διάφορων τροφιμογενών παθογόνων, οι χάρτες περιλαμβάνουν τα πιο συνηθισμένα παθογόνα, όπως βακτήρια, τοξίνες, παράσιτα και ιούς, με την αντίστοιχη συμπτωματολογία τους,

Γίνεται τέλος μια σύντομη αλλά περιεκτική αναφορά στις καλές πρακτικές που θα βοηθήσουν έναν καταναλωτή ή έναν χειριστή τροφίμων, να προστατευθεί από μια τροφιμογενή ασθένεια, αλλά και να περιορίσει την μετάδοσή της.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πολύ ενδιαφέρον εργαλείο, μπορείτε να επισκεφθείτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

https://efsa.maps.arcgis.com/apps/MapJournal/index.html?appid=8d29138c40494709af52322351ab6d32