Ποιος φέρνει τις «ματωμένες» κινεζικές ντομάτες στην Ευρώπη;
Μπορεί να φέρει τον προσδιορισμό «Ιταλικός», ωστόσο, ο πελτές ντομάτας που πωλείται σε πολλά σούπερ μάρκετ του Ηνωμένου Βασιλείου και γενικότερα της Ευρώπης, φαίνεται να προέρχεται ή να εμπεριέρχει χυμό από ντομάτες που καλλιεργούνται και μαζεύονται στην Κίνα με καταναγκαστική εργασία.
- Δείτε επίσης: Τα θανατηφόρα τρόφιμα που προκαλούν καρκίνους στο γαστρεντερικό σύστημα – Ευρήματα δύο μελετών
Τη διαπίστωση κάνει το μεγάλο ειδησεογραφικό δίκτυο BBC, το οποίο ανέθεσε έρευνα στην Source Certain, μια παγκοσμίου φήμης εταιρεία επαλήθευσης προέλευσης με έδρα την Αυστραλία, να διερευνήσει εάν οι ισχυρισμοί προέλευσης στις ετικέτες των συσκευασιών ήταν ακριβείς και βρήκε ότι τουλάχιστον 17 προϊόντα, τα περισσότερα από τα οποία είναι ιδιωτικής ετικέτας και πωλούνται σε λιανοπωλητές, είναι πιθανό να περιέχουν κινέζικες ντομάτες.
- Δείτε επίσης: Η απάτη του κεφίρ – Έρευνα ξεμπροστιάζει μεγάλες εταιρείες παρασκευής της μοντέρνας υπερτροφής
- Δείτε επίσης: Οι “σαβούρες” των Χριστουγέννων – Τρώμε γλυκά και σοκολάτες προηγούμενων ετών
Η Κίνα καλλιεργεί περίπου το ένα τρίτο των ντοματών στον κόσμο. Οι περισσότερες κινεζικές ντομάτες προέρχονται από την περιοχή Xinjiang, όπου η παραγωγή τους συνδέεται με την καταναγκαστική εργασία από τους Ουιγούρους και άλλες κυρίως μουσουλμανικές μειονότητες. Ο ΟΗΕ κατηγορεί το κινεζικό κράτος – που θεωρεί αυτές τις μειονότητες ως κίνδυνο για την ασφάλεια – για βασανιστήρια και κακοποίηση . Η Κίνα αρνείται ότι αναγκάζει τους ανθρώπους να εργάζονται στη βιομηχανία τομάτας και λέει ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται από το νόμο. Λέει ότι η έκθεση του ΟΗΕ βασίζεται σε «παραπληροφόρηση και ψέματα».
Δείτε ακόμη: Μέλι: «Τεράστια απάτη» στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού – Το νοθεύουν με φθηνό σιρόπι ζάχαρης
Δείτε επίσης: Τα σημάδια που δείχνουν ότι πρέπει να σταματήσετε να τρώτε ψωμί καθημερινά
Φρικτά βασανιστήρια στους εργάτες ντομάτας
Αντίθετα, ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων ισχυρίζονται ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι έχουν κρατηθεί σε εκατοντάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες η Κίνα έχει ονομάσει «στρατόπεδα επανεκπαίδευσης».
Το BBC μίλησε με 14 άτομα που λένε ότι άντεξαν ή έγιναν μάρτυρες καταναγκαστικής εργασίας στα χωράφια τομάτας της Xinjiang τα τελευταία 16 χρόνια. «Οι σωφρονιστικές αρχές μας είπαν ότι οι ντομάτες θα εξάγονταν στο εξωτερικό», είπε ο Ahmed (δεν είναι το πραγματικό του όνομα), προσθέτοντας ότι οι εργαζόμενοι έπρεπε να πληρούν τις ποσοστώσεις – έως και 650 κιλά την ημέρα – διαφορετικά θα υπόκεινταν σε βασανιστήρια.
- Διαβάστε ακόμη: Μετρήστε το μήκος των δακτύλων σας! Δείχνει την τάση για κατανάλωση αλκοόλ σύμφωνα με μελέτη
Ο Mamutjan, ένας δάσκαλος των Ουιγούρων που φυλακίστηκε το 2015 για μια παρατυπία στα ταξιδιωτικά του έγγραφα, λέει ότι τον ξυλοκόπησαν επειδή δεν εκπλήρωσε τις υψηλές ποσοστώσεις ντομάτας που αναμένονταν από αυτόν. «Σε ένα σκοτεινό κελί φυλακής, υπήρχαν αλυσίδες που κρέμονταν από το ταβάνι. Με κρέμασαν εκεί και μου είπαν “Γιατί δεν μπορείς να τελειώσεις τη δουλειά;” Χτύπησαν τους γλουτούς μου πολύ δυνατά, με χτύπησαν στα πλευρά. Έχω ακόμα σημάδια».
Είναι δύσκολο να επαληθευτούν αυτές οι μαρτυρίες, αλλά απηχούν στοιχεία έκθεσης του ΟΗΕ του 2022 , η οποία ανέφερε βασανιστήρια και καταναγκαστική εργασία σε κέντρα κράτησης στο Xinjiang.
Ποιος παίρνει τι «ματωμένες» κινεζικές ντομάτες στην Ευρώπη;
Συγκεντρώνοντας δεδομένα αποστολής από όλο τον κόσμο, το BBC ανακάλυψε πώς οι περισσότερες ντομάτες Xinjiang μεταφέρονται στην Ευρώπη – με τρένο μέσω Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν και στη Γεωργία, από όπου μεταφέρονται και μετά στην Ιταλία.
Ένα όνομα εταιρείας εμφανιζόταν επανειλημμένα ως παραλήπτης στα δεδομένα. Αυτός ήταν ο Antonio Petti, μέλος μιας ομάδας μεγάλων εταιρειών επεξεργασίας τομάτας στην Ιταλία. Έλαβε περισσότερα από 36 εκατομμύρια κιλά πελτέ ντομάτας από την εταιρεία Xinjiang Guannong και τις θυγατρικές της μεταξύ 2020 και 2023, έδειξαν τα στοιχεία.
Ο όμιλος Petti παράγει προϊόντα ντομάτας με τη δική του επωνυμία, αλλά προμηθεύει και άλλα σε σούπερ μάρκετ σε όλη την Ευρώπη που τα πωλούν ως δικά τους επώνυμα προϊόντα.
Η έρευνα του BBC εξέτασε 64 διαφορετικούς πελτέδες ντομάτας που πωλήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ – συγκρίνοντάς τους σε εργαστήριο με δείγματα από την Κίνα και την Ιταλία. Περιλάμβαναν κορυφαίες ιταλικές μάρκες και ιδιόκτητα σούπερ μάρκετ, και πολλά κατασκευάστηκαν από την Petti.
- Δείτε επίσης: Γάλα μολυσμένο με γρίπη των πτηνών: Και νέα ανάκληση
Η έρευνα του BBC
Η έρευνα της Source Certain ξεκίνησε δημιουργώντας αυτό που ο διευθύνων σύμβουλός της Cameron Scadding αποκαλεί «δακτυλικό αποτύπωμα» που είναι μοναδικό σε μια χώρα προέλευσης – αναλύοντας τα ιχνοστοιχεία που απορροφούν οι ντομάτες από το τοπικό νερό και τους βράχους.
«Ο πρώτος στόχος για εμάς ήταν να καθορίσουμε πώς θα ήταν το υποκείμενο προφίλ ιχνοστοιχείων για την Κίνα και πώς θα ήταν ένα πιθανό προφίλ για την Ιταλία. Βρήκαμε ότι ήταν πολύ διακριτές», είπε.
Στη συνέχεια, η Source Certain συνέκρινε αυτά τα προφίλ χωρών με τους 64 πολτούς ντομάτας – η πλειονότητα των οποίων ισχυρίστηκε ότι περιείχε ιταλικές ντομάτες ή έδινε την εντύπωση ότι περιείχε τέτοιες ντομάτες – και κάποιες που δεν έκαναν κανέναν ισχυρισμό προέλευσης.
Τα εργαστηριακά αποτελέσματα έδειξαν ότι πολλά από αυτά τα προϊόντα περιείχαν όντως ιταλικές ντομάτες – συμπεριλαμβανομένων όλων εκείνων που πωλούνται στις ΗΠΑ, κορυφαίων ιταλικών εμπορικών σημάτων συμπεριλαμβανομένων των Mutti και Napolina και ορισμένων γερμανικών και βρετανικών ιδιόκτητων σούπερ μάρκετ, συμπεριλαμβανομένων αυτών που πωλούνται από τις Sainsbury’s και Marks & Spencer.
Αλλά 17 φάνηκε να περιέχουν κινέζικες ντομάτες, 10 από τις οποίες παρασκευάζονται από την Petti – την ιταλική εταιρεία που βρήκαμε επανειλημμένα καταχωρισμένη στα διεθνή ναυτιλιακά αρχεία.
- Δείτε επίσης: Ανατροπή στο δικαστικό σίριαλ με γνωστό εμφιαλωμένο νερό – Παραπλανεί ή όχι τους καταναλωτές;
Σε απάντηση, όλα τα σούπερ μάρκετ δήλωσαν ότι έλαβαν πολύ σοβαρά υπόψη αυτούς τους ισχυρισμούς και διενήργησαν εσωτερικές έρευνες που δεν βρήκαν στοιχεία για κινέζικες ντομάτες. Πολλοί έχουν επίσης αμφισβητήσει τη μεθοδολογία δοκιμών που χρησιμοποιούν οι ειδικοί μας. Η Tesco ανέστειλε την προμήθεια και η Rewe απέσυρε αμέσως τα προϊόντα. Οι Waitrose, Morrisons, Edeka και Rewe είπαν ότι είχαν κάνει τις δικές τους δοκιμές και ότι τα αποτελέσματα έρχονται σε αντίθεση με τα δικά μας και δεν έδειξαν την παρουσία κινέζικων τομάτας στα προϊόντα.
Αλλά ένας μεγάλος λιανοπωλητής παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιεί κινέζικες ντομάτες. Η Lidl μας είπε ότι βρισκόταν σε μια άλλη έκδοση του Baresa Tomatenmark – που κατασκευάστηκε από τον Ιταλό προμηθευτή Giaguaro – που πωλήθηκε στη Γερμανία πέρυσι «για μικρό χρονικό διάστημα» λόγω προβλημάτων εφοδιασμού και ότι το ερευνούν. Η Giaguaro είπε ότι όλοι οι προμηθευτές της σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και ότι επί του παρόντος δεν χρησιμοποιεί κινέζικες ντομάτες σε προϊόντα Lidl.
Το 2021, ένα από τα εργοστάσια του ομίλου Petti δέχθηκε έφοδο από την ιταλική στρατιωτική αστυνομία ως ύποπτη απάτης – αναφέρθηκε από τον ιταλικό Τύπο ότι κινέζικες και άλλες ξένες ντομάτες είχαν βαπτιστεί ιταλικές.
Όμως, ένα χρόνο μετά την επιδρομή, η υπόθεση διευθετήθηκε εξωδικαστικά. Ο Πέτι αρνήθηκε τους ισχυρισμούς για τις κινέζικες ντομάτες και το θέμα ξεχάστηκε.
- Δείτε επίσης: Γάλα από μηχανές καφέ: Τι γίνεται με τα μικρόβια;
Οι Ιταλικές ντομάτες που ήταν… κινεζικές!
Ένας μυστικός ρεπόρτερ του BBC υποδύθηκε επιχειρηματία που ήθελε να κάνει μια μεγάλη παραγγελία στην εταιρεία. Προσκεκλημένος να περιοδεύσει σε ένα εργοστάσιο της εταιρείας στην Τοσκάνη από τον Pasquale Petti, τον Γενικό Διευθυντή Ιταλικών Τροφίμων, μέλος του ομίλου Petti, ο δημοσιογράφος μας τον ρώτησε αν ο Petti χρησιμοποιούσε κινέζικες ντομάτες.
«Ναι… Στην Ευρώπη κανείς δεν θέλει κινέζικες ντομάτες. Αλλά αν για εσάς είναι εντάξει, θα βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε την καλύτερη δυνατή τιμή, ακόμη και χρησιμοποιώντας κινέζικες ντομάτες», είπε.
Η μυστική κάμερα του ρεπόρτερ απαθανάτισε επίσης μια κρίσιμη λεπτομέρεια – μια ντουζίνα μπλε βαρέλια πελτέ ντομάτας παραταγμένα μέσα στο εργοστάσιο. Μια ετικέτα που φαίνεται σε ένα από αυτά έγραφε: “Xinjiang Guannong Tomato Products Co Ltd, ημερομηνία παραγωγής 2023-08-20.”
Ο όμιλος Petti μας είπε ότι δεν είχε αγοράσει από την Xinjiang Guannong αφού στην εταιρεία αυτή επιβλήθηκαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ για χρήση καταναγκαστικής εργασίας το 2020, αλλά είπε ότι αγόραζε τακτικά πάστα ντομάτας από μια κινεζική εταιρεία που ονομάζεται Bazhou.
Αυτή η εταιρεία «δεν συμμετείχε σε καταναγκαστική εργασία», μας είπε ο Petti. Ωστόσο, η έρευνα του BBC διαπίστωσε ότι η Bazhou Red Fruit μοιράζεται έναν αριθμό τηλεφώνου με την Xinjiang Guannong και άλλα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης δεδομένων αποστολής!
Ο Petti πρόσθεσε ότι: «Στο μέλλον δεν θα εισάγουμε προϊόντα τομάτας από την Κίνα και θα ενισχύσουμε την παρακολούθηση των προμηθευτών μας για να διασφαλίσουμε τη συμμόρφωση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των εργαζομένων».
Ελέγχει η Ευρώπη τα προϊόντα που εισάγει από την Κίνα;
Ενώ οι ΗΠΑ έχουν εισαγάγει αυστηρή νομοθεσία για την απαγόρευση όλων των εξαγωγών της Xinjiang, η Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο υιοθετούν μια πιο ήπια προσέγγιση, επιτρέποντας στις εταιρείες απλώς να αυτορυθμίζονται για να διασφαλίσουν ότι η καταναγκαστική εργασία δεν χρησιμοποιείται στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Αυτό πρόκειται τώρα να αλλάξει στην ΕΕ, η οποία έχει δεσμευτεί για ισχυρότερους νόμους , λέει η Chloe Cranston, από τη ΜΚΟ Anti-Slavery International. Αλλά προειδοποιεί ότι αυτό θα καταστήσει ακόμη πιο πιθανό ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα γίνει «χώρος απόρριψης» για προϊόντα καταναγκαστικής εργασίας.
Ακολουθήστε το Cibum 
