Η σιωπηλή παγκόσμια απειλή της αντιμικροβιακής αντοχής (AMR) επηρεάζει ιδιαίτερα τον τομέα των γεωργικών τροφίμων, όπως επισήμανε πριν από λίγες ημέρες ο QU Dongyu, Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), παρουσιάζοντας παράλληλα το νέο πενταετές σχέδιο του FAO για να βοηθήσει τα μέλη να αντιμετωπίσουν την πρόκληση.
Οι επιπτώσεις της αντιμικροβιακής αντοχής μπορούν να οδηγήσουν σε “οικονομικές απώλειες, μείωση της ζωικής παραγωγής, φτώχεια, πείνα και υποσιτισμό – ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος”, δήλωσε ο QU στις εισαγωγικές επισημάνσεις που έκανε, στο ενημερωτικό webinar σχετικά με το θέμα που φιλοξένησε ο FAO στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Αντιμικροβιακής Ευαισθητοποίησης.
Τα βακτήρια, οι μύκητες και άλλα μικρόβια μπορούν – και έτσι συμβαίνει – όταν υπόκεινται σε επανειλημμένη έκθεση σε αντιβιοτικά και άλλα αντιμικροβιακά, να γίνουν τελικά ανθεκτικά σε επεξεργασίες που αποσκοπούν στη θανάτωση ή την καταστολή τους, καθιστώντας τα φάρμακα αναποτελεσματικά και αυξάνοντας το φάσμα των ανεξέλεγκτων “superbugs“.
Περίπου 700.000 θάνατοι ανθρώπων κάθε χρόνο σχετίζονται με την AMR και ο αριθμός μπορεί να αυξηθεί στα 10 εκατομμύρια έως το 2050 χωρίς δράση για τον μετριασμό των κινδύνων.
Η αντιμικροβιακή αντοχή αποτελεί ιδιαίτερο κίνδυνο για τη γεωργία – ο τομέας της κτηνοτροφίας είναι ο κύριος χρήστης αντιμικροβιακών ουσιών – καθώς η λανθασμένη χρήση ή η υπερβολική χρήση δημιουργεί αντοχή που αποδεκατίζει τα ζώα. Τα αντιμικροβιακά χρησιμοποιούνται επίσης στις καλλιέργειες – ιδίως στο ρύζι και τις ντομάτες – και στην υδατοκαλλιέργεια για την πρόληψη των απωλειών παραγωγής.
“Η διαθεσιμότητα σωτήριων, αποτελεσματικών φαρμάκων είναι απαραίτητη για την παραγωγή ζώων και καλλιεργειών”, ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής. “Ο αποτελεσματικός έλεγχος της AMR αποτελεί κοινή ευθύνη των παραγωγών, των καταναλωτών, των επενδυτών και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής σε όλα τα συστήματα γεωργικών τροφίμων, με καλά παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές”, πρόσθεσε.
Ο FAO συνεργάζεται επίσης με τους εταίρους του για να δημιουργήσει– με τη βοήθεια εκατοντάδων εισροών από όλο τον κόσμο – μια πλατφόρμα εταιρικής σχέσης πολλαπλών ενδιαφερόμενων μερών της AMR, η οποία θα τεθεί σε λειτουργία το 2022 και θα διασφαλίσει ότι αντιμετωπίζονται όλες οι πτυχές και όλα τα επίπεδα του φάσματος των απειλών για τη AMR.
Νέο σχέδιο δράσης για την AMR
Δημοσιεύθηκε επίσης μέσα στο Νοέμβριο, ένα νέο σχέδιο δράσης του FAO για την αντιμικροβιακή αντοχή για την περίοδο 2021-2025 που, θα αποτελέσει οδηγό για την υποστήριξη του FAO προς τα μέλη του. Σημειώνει ότι επειδή τα ανθεκτικά μικρόβια διασχίζουν τα σύνορα, ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι όλοι προστατεύονται είναι μια παγκόσμια προσπάθεια. Μεταξύ των βασικών αρχών της είναι η ανάγκη για επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία για τον εντοπισμό και τη διαχείριση των κινδύνων AMR, προτού μετατραπούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας. Επίσης, επισημαίνεται η χρησιμότητα της επιτήρησης και της κατάρτισης σε όλο τον κόσμο, η σημασία της παροχής κινήτρων και της ενδυνάμωσης των ενδιαφερόμενων μερών για τη μετατροπή της ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους της AΜR, σε δράση.
Ο πρωταρχικός στόχος των δράσεων AMR δεν είναι η εξάλειψη της χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών, αλλά η διατήρηση της χρησιμότητάς τους, ιδίως καθώς η ποσότητα των τροφίμων που θα παράγονται για τον άνθρωπο κατά τα επόμενα 30 χρόνια θα είναι η ίδια με εκείνη που παρήχθη τα τελευταία 10 000 χρόνια μαζί. “Πρέπει να διατηρήσουμε τα αντιμικροβιακά λειτουργικά για όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να κερδίσουμε χρόνο για νέα ανακάλυψη φαρμάκων”, αναφέρει το σχέδιο.
Το σχέδιο δράσης ακολουθεί την προσέγγιση «Μία υγεία» και επισημαίνει διάφορες πιθανές βελτιώσεις στις γεωργικές πρακτικές για τον καλύτερο έλεγχο της AMR, από την καλή διατροφή για τους ανθρώπους και τα ζώα, τον εμβολιασμό, την υγιεινή και τη γενετική, μεταξύ άλλων τομέων.
Μια άλλη βασική εστίαση, είναι στη διαχείριση των αποβλήτων, καθώς τα αντιμικροβιακά που απορρίπτονται από ανθρώπους, ζώα, νοσοκομεία και σφαγεία, τα οποία μπορούν να εισέλθουν στο περιβάλλον και να επιταχύνουν την εμφάνιση και την εξάπλωση ανθεκτικών στελεχών και γονιδίων. Το σχέδιο απαιτεί περισσότερη έρευνα και επιτήρηση που σχετίζεται με τη AMR στους τομείς των καλλιεργειών, της υδατοκαλλιέργειας και του περιβάλλοντος.
Ο FAO έχει ήδη βοηθήσει περισσότερες από 40 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν εθνικά σχέδια δράσης για τη AMR. Διευκολύνει επίσης την πρόσβαση σε πόρους και τεχνικά δίκτυα και έχει αναπτύξει ένα σύνολο εργαλείων που βοηθούν τις χώρες να διευρύνουν τη δράση τους σε περισσότερους τομείς της τροφίμων και της γεωργίας.
«Ο FAO εφαρμόζει σύγχρονες επιστήμες και τεχνολογίες και αναπτύσσει καινοτόμες προσεγγίσεις για να βοηθήσει τα μέλη να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις και να καταστήσουν τα συστήματα γεωργικών τροφίμων πιο αποτελεσματικά, χωρίς αποκλεισμούς, ανθεκτικά και βιώσιμα», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής.
Ακολουθήστε το Cibum 
