Αραχίδα ή Κικιρίκι στην Θεσσαλονίκη ή Φουστουκούδι στα Κυπριακά, όπως και να το λέμε είναι από τους πιο θρεπτικούς αλλά και πιο επικίνδυνους ξηρούς καρπούς.
Αράπικο Φιστίκι ή Αραχίδα ή Κικιρίκι στην Θεσσαλονίκη ή Φουστουκούδι στα Κυπριακά. Από βοτανικής άποψης είναι όσπριο με πιο κοντινό συγγενή το κουκί και ανήκει στην οικογένεια των Κυαμοειδών (Fabaceae). Το φυτό της αραχίδας κατάγεται από τη Βραζιλία. Από εκεί μεταφέρθηκε και και καλλιεργήθηκε στην Αφρική, από τους δουλεμπόρους για τη διατροφή των σκλάβων στο ταξίδι από την Αφρική στην Αμερική. Σταδιακά η καλλιέργειά της επεκτάθηκε σε θερμά κλίματα σε όλο τον κόσμο.
Τα κικιρίκια ή πιο απλά τα αράπικα φιστίκια, έχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών στερολών (διπλάσια από τους άλλους ξηρούς καρπούς και τα υπόλοιπα τρόφιμα που θεωρούνται καλές πηγές) και είναι έτσι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της χοληστερίνης. Περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, είναι πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ιχνοστοιχεία, νιασίνη, βιταμίνη Ε πρωτεϊνες και φυτικές ίνες. Η με μέτρο κατανάλωσή τους οδηγεί στην αίσθηση κορεσμού, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για απώλεια βάρους. Έχουν αντικαρκινική δράση και βοηθούν στη σωστή καρδιαγγειακή λειτουργία.
Η κυριότερη χώρα παραγωγής σήμερα είναι η Κίνα (40% της παγκόσμιας παραγωγής). Ακολουθούν η Ινδία, η Νιγηρία, οι Η.Π.Α., η Ινδονησία, το Σουδάν, η Αργεντινή κ.ά. Στην Ελλάδα η καλλιέργεια της αναπτύσσεται σε περιορισμένο βαθμό με μέση απόδοση καρπού περίπου 200kg/στρέμμα.
Υπάρχει όμως ένας επικίνδυνος επιμολυντής των φιστικιών που ονομάζεται αφλατοξίνη. Πολλές είναι οι ειδοποιήσεις από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταχείας Ειδοποίησης για τα Τρόφιμα (RASFF) για αφλατοξίνες σε διάφορα τρόφιμα αλλά κυρίως σε ξηρούς καρπούς και πιο ειδικά στα φιστίκια. Αυτό γιατί τα φιστίκια που είναι μολυσμένα με αφλατοξίνη Β1 (AFB1 ) ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών. Τα φιστίκια βρίσκονται από καιρό στην κορυφή της λίστας μολύνσεων από αφλατοξίνες, οι οποίες είναι μυκοτοξίνες που παράγονται από δύο είδη Aspergillus, έναν μύκητα που βρίσκεται ειδικά σε περιοχές με ζεστά και υγρά κλίματα.
Τι είναι οι αφλατοξίνες;
Οι αφλατοξίνες είναι είδος μυκοτοξινών, δηλητηριώδεις ουσίες που παράγονται από ορισμένους μύκητες που βρίσκονται φυσικά σε γεωργικές καλλιέργειες όπως τα φιστίκια, οι ξηροί καρποί, ο καλαμπόκι και τα δημητριακά. Ανακαλύφθηκαν στην Αγγλία το 1960 όταν περισσότερες από 100.000 νεαρές γαλοπούλες πέθαναν από μια φαινομενικά νέα ασθένεια που ονομάζεται «νόσος της Γαλοπούλας-Χ». Οι επιστήμονες που μελετούσαν το συμβάν σύντομα ανακάλυψαν ότι η ασθένεια σχετιζόταν με βραζιλιάνικο φιστίκι που είχαν ταΐσει τις γαλοπούλες. Περαιτέρω μελέτες βρήκαν μια τοξίνη στο φυστικάλευρο που προέρχεται από τον μύκητα Aspergillus flavus .
Το όνομα «αφλατοξίνη» γεννήθηκε λόγω της προέλευσής του από το Aspergillus flavus. Ένας άλλος μύκητας, που ονομάζεται Aspergillus parasiticus , είναι επίσης σημαντικός παραγωγός αφλατοξινών. Και οι δύο μύκητες είναι άφθονοι σε ζεστές και υγρές περιοχές του κόσμου. Οι μύκητες που παράγουν αφλατοξίνες μπορούν να μολύνουν τις καλλιέργειες στο χωράφι, κατά τη συγκομιδή ή κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση. Η ξηρασία, τα παράσιτα, η καθυστερημένη συγκομιδή, η ανεπαρκής ξήρανση των καλλιεργειών και ο κακός χειρισμός μετά τη συγκομιδή μπορούν όλα να προκαλέσουν την παραγωγή υψηλότερων επιπέδων αφλατοξινών.
Οι αφλατοξίνες είναι ισχυρές καρκινογόνες ουσίες, ένας τύπος αφλατοξίνης μάλιστα που ονομάζεται Β1 θεωρείται από τους γιατρούς και τους τοξικολόγους το πιο ισχυρό καρκινογόνο στη φύση. Το συκώτι είναι το κύριο όργανο που στοχεύουν οι αφλατοξίνες.
Η μακροχρόνια έκθεση σε χαμηλές δόσεις αφλατοξινών οδηγεί σε σοβαρές συνέπειες για την υγεία, όπως καρκίνο του ήπατος και σοβαρή βλάβη στο ήπαρ, που ονομάζεται επίσης ηπατοτοξικότητα. Άλλα συμπτώματα της έκθεσης στις αφλατοξίνες περιλαμβάνουν την καταστολή του ανοσοποιητικού, την εξασθενημένη ανάπτυξη, την ανεπάρκεια οργάνων, τη μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων. Μεγάλες δόσεις αφλατοξίνης μπορεί να προκαλέσουν απειλητική για τη ζωή, οξεία δηλητηρίαση που ονομάζεται αφλατοξίκωση. Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην έκθεση σε αφλατοξίνες, υποφέρουν από καθυστερημένη ανάπτυξη, καθυστερημένη ανάπτυξη, ηπατική βλάβη, ακόμη και καρκίνο του ήπατος.
Έκθεση σε αφλατοξίνες μπορεί να εμφανιστούν σε ανθρώπους και ζώα που τρώνε ή έρχονται σε στενή επαφή με τις τοξίνες. Για παράδειγμα, οι αγρότες μπορούν να εκτεθούν σε αφλατοξίνες εισπνέοντας σκόνη που δημιουργείται κατά τον χειρισμό και την επεξεργασία μολυσμένων καλλιεργειών και ζωοτροφών. Οι καταναλωτές εκτίθενται σε αφλατοξίνες τρώγοντας μολυσμένα φυτικά προϊόντα ή κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα από ζώα που έτρωγαν μολυσμένες ζωοτροφές.
Η ανίχνευση της έκθεσης σε αφλατοξίνες σε ανθρώπους και ζώα είναι σημαντική για τη διερεύνηση ύποπτων εστιών μόλυνσης από αφλατοξίνες. Υπάρχουν δύο τεχνικές που χρησιμοποιούνται συνήθως για την ανίχνευση της έκθεσης στον άνθρωπο. Το ένα μετρά ένα μόριο που υπάρχει στα ούρα έως και 24 ώρες μετά την έκθεση, ενώ το δεύτερο μετρά τα επίπεδα μιας ένωσης στον ορό του αίματος από ημέρες έως εβδομάδες μετά την έκθεση.
Οι παρεμβάσεις για την πρόληψη της μόλυνσης μετά τη συγκομιδή περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση κατάλληλων συνθηκών αποθήκευσης, όπως η στεγασμένη αποθήκευση, η κατάλληλη υγρασία, η θερμοκρασία και ο αερισμός και η αποφυγή υπερβολικής μηχανικής καταπόνησης και προσβολής από έντομα.
ΠΗΓΕΣ:
https://www.hudsonalpha.org/aflatoxins-a-foe-to-farmers-and-peanut-lovers/
https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/substances/aflatoxins
Ακολουθήστε το Cibum 
