Έκθεση από την Κομισιόν για τους επίσημους ελέγχους στον κλάδο των τροφίμων στα κράτη μέλη της – 4,1 εκατομμύρια επίσημοι έλεγχοι την περίοδο 2019-2020 και 388.000 διοικητικές κυρώσεις
Η Επιτροπή κατάρτισε και δημοσίευσε την νέα αυτή έκθεση, με στόχο την βελτίωση της διαθεσιμότητας στο κοινό πληροφοριών σχετικά με τους επίσημους ελέγχους που διενεργούνται από τις χώρες της ΕΕ, καθώς και σχετικά με τους ελέγχους της Επιτροπής σε αυτές τις χώρες, στους τομείς της ασφάλειας των τροφίμων και των ζωοτροφών, της υγείας των ζώων και των φυτών, της καλής μεταχείρισης των ζώων, της βιολογικής γεωργίας και των συστημάτων ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων.
Η παρούσα έκθεση καλύπτει τη συνολική λειτουργία των επίσημων ελέγχων των χωρών της ΕΕ και των δραστηριοτήτων ελέγχου της Επιτροπής που πραγματοποιήθηκαν το 2019 και το 2020, προκειμένου να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και εμπιστοσύνης στην τροφική αλυσίδα, από το αγρόκτημα έως το πιάτο. Αυτοί οι έλεγχοι είναι σημαντικοί για να επαληθευτεί ότι οι επιχειρήσεις συμμορφώνονται με τις νομικές απαιτήσεις και έτσι ώστε οι Ευρωπαίοι καταναλωτές να μπορούν να είναι βέβαιοι ότι τα τρόφιμα που καταναλώνουν είναι ασφαλή. Είναι επίσης καίριας σημασίας για την ομαλή λειτουργία του ασφαλούς εμπορίου τροφίμων, ζώων και φυτών, τόσο εντός της ΕΕ όσο και με τρίτες χώρες.
Οι εθνικές αρχές είναι υπεύθυνες για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων με βάση τον κίνδυνο. Εάν οι επιχειρήσεις κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας δεν συμμορφώνονται με τη σχετική νομοθεσία, οι αρχές υποχρεούνται να επιβάλλουν τις απαιτήσεις λαμβάνοντας μέτρα για την επαναφορά των εν λόγω φορέων εκμετάλλευσης σε συμμόρφωση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλαν οι χώρες της ΕΕ, το 2020, περίπου 16,8 εκατομμύρια επιχειρηματικές οντότητες δραστηριοποιούνται στην τροφική αλυσίδα της ΕΕ και υπόκεινται σε επίσημους ελέγχους από τις εθνικές αρχές.
Οι εθνικές αρχές διενήργησαν περίπου 4,1 εκατομμύρια επίσημους ελέγχους οδηγώντας στον εντοπισμό περίπου 655.000 ζητημάτων μη συμμόρφωσης, στην επιβολή περίπου 388.000 διοικητικών κυρώσεων και στην έναρξη περίπου 12.700 δικαστικών ενεργειών.
Η έκθεση περιγράφει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή υποστήριξε τις χώρες της ΕΕ να βελτιώνουν συνεχώς τα επίσημα συστήματα ελέγχου τους μέσω της παροχής κατάρτισης και μέσω συναντήσεων με εμπειρογνώμονες των κρατών μελών.
Τα αποτελέσματα αυτών των ελέγχων δείχνουν ότι οι χώρες της ΕΕ διαθέτουν τα απαραίτητα συστήματα ελέγχου και, συνολικά, παρέχουν επίπεδα συμμόρφωσης συμβατά με την ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών και μια υγιή εσωτερική αγορά της ΕΕ. Οι έλεγχοι της Επιτροπής εντόπισαν αδυναμίες σε ορισμένα εθνικά συστήματα ελέγχου και τόνισαν πού υπήρχαν περιθώρια βελτίωσης. Από τη συστηματική παρακολούθηση των συστάσεων ελέγχου από την Επιτροπή προκύπτει ότι, γενικά, οι εθνικές αρχές λαμβάνουν τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που εντοπίστηκαν.
Σημαντικότερα σημεία από τους ελέγχους που διενέργησε η Επιτροπή (2019-2020)
Οι συστηματικές επιθεωρήσεις στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων ανέδειξαν ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αρμόδιες αρχές των χωρών της ΕΕ όσον αφορά:
● τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα (ζωικής προέλευσης), όπου η ανάγκη κατάρτισης και άλλης υποστήριξης για τους υπαλλήλους και η έλλειψη συστηματικών ελέγχων των επιχειρήσεων περιορίζουν την παρακολούθηση των ελλείψεων που εντοπίζονται στις διαδικασίες των επιχειρήσεων για την αποτροπή διασταυρούμενης μόλυνσης, καθώς και στις διαδικασίες δειγματοληψίας και δοκιμών·
● το κρέας αλόγου, όπου κατά τις συστηματικές επιθεωρήσεις που διενεργήθηκαν μετά το σκάνδαλο κρέατος αλόγου εντοπίστηκαν προβλήματα με διαβατήρια αλόγων, βάσεις δεδομένων και ελέγχους της καταγραφής μη επιτρεπόμενων θεραπειών· και
● τα τρόφιμα μη ζωικής προέλευσης, όπου υπάρχει περιθώριο βελτίωσης των ελέγχων των κατεψυγμένων μαλακών φρούτων και λαχανικών.
Όσον αφορά τις ζωονόσους:
● για τη Salmonella σε πληθυσμούς πουλερικών, οι συστηματικές επιθεωρήσεις έδειξαν ότι, κατά γενικό κανόνα, οι χώρες της ΕΕ εφάρμοσαν προγράμματα που συμμορφώνονταν με τις απαιτήσεις και τα οποία ήταν αποτελεσματικά όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για τον επιπολασμό της Salmonella. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, το ποσοστό ανίχνευσης σε δείγματα που λαμβάνονται από επιχειρήσεις, είναι σημαντικά χαμηλότερο απ’ ό,τι στα επίσημα δείγματα. Αυτό μπορεί να καταστήσει αναποτελεσματική τη συμβολή της δειγματοληψίας των επιχειρήσεων στα προγράμματα και υποδηλώνει ότι είναι πιθανό να μην εντοπιστούν λοιμώξεις σμήνους χαμηλού επιπέδου.
● όσον αφορά τη λύσσα, οι συστηματικές επιθεωρήσεις κατέδειξαν την ορθή εφαρμογή των προγραμμάτων εμβολιασμού, γεγονός που οδήγησε σε μείωση του αριθμού των κρουσμάτων σε ζώα.
Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ δυσκολεύονται να αποδείξουν το επίπεδο ή τις τάσεις συμμόρφωσης όσον αφορά την καλή μεταχείριση των ζώων, λόγω της απουσίας ειδικών στόχων και/ή της έλλειψης καθορισμένων δεικτών για παρακολούθηση.
Δίκαιο της ΕΕ: Καλύτερη εφαρμογή για καλύτερα αποτελέσματα
Όταν μια χώρα της ΕΕ παραβιάζει τη νομοθεσία της ΕΕ, η Επιτροπή προσδιορίζει κατάλληλες δράσεις κατά περίπτωση σύμφωνα με την προσέγγιση που καθορίζεται στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Δίκαιο της ΕΕ: Καλύτερη εφαρμογή για καλύτερα αποτελέσματα» .
Τα μέσα επιβολής πέραν της κίνησης διαδικασιών επί παραβάσει για την ασφάλεια των τροφίμων, περιλαμβάνουν επίσης μέτρα προστασίας ή διασφάλισης. Τα εν λόγω μέτρα μπορεί να ποικίλλουν από μέτρα προφύλαξης για το εμπόριο και τη μετακίνηση των ζώων, τα φυτά ή τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές μέχρι μέτρα διασφάλισης σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία.
Εάν οι επαφές με χώρες της ΕΕ ή οι πιλοτικές ανταλλαγές της ΕΕ δεν οδηγήσουν σε αποκατάσταση της παραβίασης της νομοθεσίας, η διαδικασία μπορεί να εισέλθει στο προδικαστικό στάδιο και την ένδικη φάση της διαδικασίας επί παραβάσει 32 .
Η Επιτροπή περάτωσε δύο μακροχρόνιες υποθέσεις επί παραβάσει το 2019:
—Ελλάδα: σχετικά με την ανεπάρκεια προσωπικού των υπηρεσιών που είναι επιφορτισμένες με τη διεξαγωγή των κτηνιατρικών ελέγχων· και
—Πορτογαλία: σχετικά με μέτρα για την πρόληψη της εξάπλωσης εντός της ΕΕ του νηματώδους σκώληκα των κωνοφόρων.
Ακολουθήστε το Cibum 
