60 χρόνια πριν, ένα τυχαίο περιστατικό επρόκειτο να φέρει επανάσταση στα κουτάκια αναψυκτικών.
Ένας εφευρέτης του Ντέιτον του Οχάιο, βρέθηκε σε ένα πικνίκ το 1959, αναστατωμένος και ανίκανος να ανοίξει την μπύρα του. «Όπως λέει η ιστορία, ο Fraze βρισκόταν σε ένα πικνίκ και ξέχασε το ανοιχτήρι του, οπότε έπρεπε να ανοίξει μια τρύπα στο πάνω μέρος του κουτιού μπύρας του χρησιμοποιώντας το πτερύγιο του αυτοκινήτου του», λέει ο Brady Kress, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Carillon Historical Park, ένα μουσείο που γιορτάζει την κληρονομιά του Fraze στο Heritage Center of Dayton Manufacturing & Entrepreneurship. «Ήταν απογοητευμένος που έπρεπε να κουβαλάς ένα εργαλείο για να ανοίξεις την μπύρα σου. Δεν επρόκειτο να προσαρτήσει ένα ανοιχτήρι στο πλάι κάθε κουτιού, έτσι άρχισε να σκέφτεται έναν τρόπο να δημιουργήσει ένα αυτόνομο ανοιχτήρι».
Κουτιά και ανοιχτήρια κονσερβών
Το 1795 κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, ο Ναπολέων Βοναπάρτης, προσέφερε 12.000 φράγκα σε όποιον μπορούσε να συντηρήσει τα τρόφιμα για τον στρατό του. Το βραβείο διεκδίκησε 15 χρόνια αργότερα ένας άνδρας ονόματι Nicholas Appert, που εφηύρε μια μέθοδο για να συντηρεί τα τρόφιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα, βράζοντας και στη συνέχεια τοποθετώντας τα σε αεροστεγή γυάλινα δοχεία. Το 1810, ένας Άγγλος ονόματι ο Peter Durand, κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τις σιδερένιες κυλινδρικές κονσέρβες με επικάλυψη κασσίτερου. Τα επόμενα 20 χρόνια, ο κασσίτερος έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή υλικά συσκευασίας για μπισκότα, καπνό, σπίρτα κ.α
Ως το 1888 που αναπτύχθηκαν συγκολλήσεις με διπλές ραφές, οι κονσέρβες παράγονταν στο χέρι αφήνοντας μια τρύπα στο πάνω μέρος για να πέφτει το φαγητό, κάτι που δεν έδινε τη δυνατότητα για μεγάλη παραγωγή. Αφού εξελίχθηκαν οι κονσέρβες, το μόνο πρόβλημα αποτελούσε το άνοιγμα τους, αφού για πολλά χρόνια οι άνθρωποι τα άνοιγαν με σφυρί και σμίλη. Το 1866 αναπτύχθηκε η μεταλλική λωρίδα ανοίγματος με κλειδί. Εννέα χρόνια αργότερα, εφευρέθηκε το ανοιχτήρι κονσερβών. «Τα γυάλινα βάζα ήταν πιο δημοφιλή επειδή οι καταναλωτές μπορούσαν να δουν μέσα από το δοχείο», λέει η Amy Bentley, ιστορικός τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Στην αρχή, υπήρχε μεγάλη δυσπιστία για την κονσερβοποίηση, επειδή, εκείνη την εποχή, υπήρχε τόσο μεγάλη νοθεία τροφίμων. Η δυνατότητα να δει το προϊόν ενίσχυσε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών”.
Καθώς το εμπόρευμα κυκλοφόρησε στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Αμερικανός εφευρέτης Ezra J. Warner, εντόπισε μια ανάγκη, σχεδίασε το πρώτο ανοιχτήρι κονσερβών: μια λεπίδα που πριονίζει έναν κύκλο γύρω από το χείλος του καπακιού, αφήνοντας μια αιχμηρή μεταλλική άκρη στο πέρασμά του. Κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 5 Ιανουαρίου 1858, η εφεύρεση του Warner βοήθησε τα στρατεύματα των Yankee κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Εξήντα οκτώ χρόνια αργότερα, στις 20 Μαΐου 1926, ο Charles A. Bunker κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σύγχρονο ανοιχτήρι κονσερβών.
Ωστόσο, το ανοιχτήρι επέτρεπε το άνοιγμα ολόκληρου του πάνω μέρους του κουτιού, γεγονός που δεν εξυπηρετούσε μια μπύρα ή ένα αναψυκτικό. Έτσι αρκετά χρόνια αργότερα, το 1959 ο Ermal Fraze, μέσω ενός τυχαίου περιστατικού (όπως έχει συμβεί άλλωστε με τις περισσότερες μεγάλες εφευρέσεις), έμελλε να δώσει λύση στο άνοιγμα κάθε κονσέρβας και κουτιού αναψυκτικού παγκοσμίως, με την καρτελα ανοίγματος pop (pop-top).
Το περιστατικό του πικνίκ – Η δημιουργία της ιδέας
Το ανοιχτήρι είναι ένα μικρό μεταλλικό εργαλείο διπλής όψης που βρίσκεται σε πολλά συρτάρια κουζίνας, η μία πλευρά έχει τριγωνική μύτη για τρύπημα μεταλλικών δοχείων, η άλλη στρογγυλεμένη για το άνοιγμα των μπουκαλιών. Στη δεκαετία του 1950, όταν άνοιγαν μια μπύρα, δημιουργούσαν μια τριγωνική τρύπα και στις δύο πλευρές της κορυφής του κουτιού, μια τρύπα για να πίνουν και μια για τη ροή του αέρα. Αν ο Fraze δεν είχε ξεχάσει τότε το ανοιχτήρι του, πιθανώς να μην είχαμε αυτή την ανακάλυψη. «Την ίδια ιδέα είχαν και άλλοι άνθρωποι. Απλώς ο Ermal Fraze το έφερε σε πέρας”, λέει ο Peter Liebhold, επίτιμος επιμελητής στο Division of Work and Industry στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Ιστορίας. «Η ιστορία του πικνίκ μειώνει πραγματικά το πόσο έξυπνος ήταν. Με οποιαδήποτε εφεύρεση, πρέπει να πετύχεις τρία πράγματα: Πρέπει να αναπτύξεις μια καλή ιδέα. Στη συνέχεια, να την κλιμακώσεις και να την βγάλεις στην αγορά, κάτι που είναι απίστευτα δύσκολο και τέλος, χρειάζεστε ανθρώπους να υιοθετήσουν την ιδέα, κάτι που δεν συμβαίνει πάντα. Με το pop-top, ο Fraze πέτυχε και στα τρία. Και έγινε απίστευτα μεγάλη επιτυχία».
Ο Fraze βρήκε την απάντησή του σε ένα πριτσίνι, τη μικρή μεταλλική καρφίτσα που βιδώνει το pop-top στο καπάκι του κουτιού. Όταν ανασηκώνεται, η βιδωμένη γλωττίδα pop-top μετατρέπεται σε μοχλό που σπάει ένα κομμάτι του καπακιού, ακριβώς κοντά στο χείλος, όπου μπορεί κάποιος να πιεί. Σε αντίθεση με την καρτέλα push-in-fold-back που γνωρίζουμε σήμερα, το πρώτο σχέδιο pop-top, το zip-top (γνωστό και ως slip-top και snap-top, μεταξύ άλλων ονομάτων), ήταν μια αναδιπλούμενη καρτέλα η οποία αποκολλώνταν από κονσέρβες και πεταγόταν. «Προσωπικά δεν εφηύρα το εύκολο-ανοιγόμενο δοχείο», είπε ο Fraze στους New York Times τον Ιούλιο του 1963. «Οι άνθρωποι εργάζονταν πάνω σε αυτό από το 1800. Αυτό που έκανα ήταν να αναπτύξω μια μέθοδο προσάρτησης μιας γλωττίδας στο επάνω μέρος του κουτιού”. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το zip-top ήταν η πιο δημοφιλής καρτέλα στον κόσμο. «Ο Fraze καβαλούσε το κύμα του αλουμινίου», λέει ο Liebhold.
Το μειονέκτημα
Ωστόσο, το άνοιγμα στο επάνω μέρος άφηνε τους καταναλωτές να κρατούν ένα αιχμηρό κομμάτι αποκολλημένου αλουμινίου και να αναρωτιούνται πού να το πετάξουν στα σκουπίδια. Αυτό ήταν και το μεγάλο μειονέκτημα της εφεύρεσης. Τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, τα ανοιγμένα κομμάτια αλουμινίου του Fraze είχαν γεμίσει τους δρόμους, τα πεζοδρόμια και τις παραλίες της Αμερικής, τόσο πολύ που η εφεύρεση βρήκε τον δρόμο της στην τρελή επιτυχία του Jimmy Buffett του 1977, «Margaritaville».
Το 1974, οι New York Times ανέφεραν: «Η τυχαία κατάποση ταμπλετών και δαχτυλιδιών από κουτιά μπύρας και αναψυκτικών γίνεται σοβαρό ιατρικό πρόβλημα… Οι καταναλωτές ποτών έχουν καταπιεί τις γλωττίδες και τους δακτυλίους από αλουμίνιο, οι οποίοι είχαν κολλήσει στον οισοφάγο ή στο στόμιο και χρειάστηκαν επείγουσα χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους».
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, για να αποφευχθούν οι κίνδυνοι για την υγεία του zip-top, έκανε το ντεμπούτο του το βραχύβιο κουτάκι push-tab, μια αμφίβολη συσκευή που άφηνε ένα αιχμηρό μεταλλικό κουτί με δύο οπές (και πάλι, η μια τρύπα ήταν για πόσιμο, η άλλη για ροή αέρα). Ωστόσο οι αιχμηρές τρύπες της ωτίδας είχαν προκαλέσει πολλά κοψίματα στους επίδοξους πότες.
Η δημιουργία της αναδιπλούμενη καρτέλας που χρησιμοποιούμε σήμερα
Τελικά, το 1976, ο Daniel F. Cudzik, μηχανικός της Reynolds Metal Co., κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το «Stay-On-Tab», την αναδιπλούμενη καρτέλα που χρησιμοποιούμε σήμερα. Αντί να σκίσει το pop-top, ο καταναλωτής σπάει την προεγκατεστημένη μεταλλική τρύπα και, στη συνέχεια διπλώνει τη γλωττίδα προς τα πίσω, επιτρέποντάς της να παραμείνει στο κουτί. Το επόμενο έτος, 1977, ο Ermal Fraze κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την εκδοχή του “Stay-On-Tab”, το “Easy-Open Ecology End”. Σύντομα, ακολούθησε μια δυσάρεστη μάχη για διπλώματα ευρεσιτεχνίας, που τελικά έγειρε υπέρ του Cudzik.
Ωστόσο, ο Fraze ήταν ο πατέρας του pop-top, ο προπάτορας της σύγχρονης καρτέλας. Αφού η εφεύρεσή του άλλαξε τον κόσμο, παρέμεινε διευθύνων σύμβουλος της Dayton Reliable Tool μέχρι τον θάνατό του, στις 26 Οκτωβρίου 1989. Σήμερα, η εταιρεία του, γνωστή πλέον ως DRT Holdings, επικεντρώνεται στις μεταλλικές συσκευασίες, στις προσαρμοσμένες μηχανές και στην αεροδιαστημική βιομηχανία, με έδρα ακόμα στο Dayton, το DRT διαθέτει 10 εγκαταστάσεις σε όλο τον κόσμο.
Ακολουθήστε το Cibum 
