Η δημοφιλία της “πλακουντοφαγίας”: Κανιβαλισμός, μόδα, φάρμακο ή superfood;
Η κατανάλωση του πλακούντα από την μητέρα ή αλλιώς η “ανθρώπινη πλακουντοφαγία” έχει αποκτήσει δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια, με celebrities να ανακοινώνουν πως κατανάλωσαν τον πλακούντα τους μετά την γέννα. Με την κατανάλωση του πλακούντα, οι μητέρες επιδιώκουν να αποκτήσουν τα υποτιθέμενα οφέλη που αποδίδονται σε αυτή την πρακτική, όπως αύξηση της ενέργειας μετά τον τοκετό, βελτίωση της διάθεσης, αύξηση της ποιότητας και ποσότητας παραγωγής γάλακτος, μείωση της αιμορραγίας μετά τον τοκετό, ορμονική ισορροπία, μείωση των ποσοστών επιλόχειας κατάθλιψης και τέλος ενίσχυση του συναισθηματικού δεσίματος μητέρα και νεογνού.
Η κατανάλωση του πλακούντα από τις μητέρες γίνεται είτε μετά από αποξήρανση σε μορφή κάψουλας είτε μετά από μαγείρεμα (στον ατμό, ψητό, τηγανητό, ακόμα και μαγειρευτό σε tacos) είτε αφού τον αναμείξουν με φρούτα σε ένα smoothie. Η πλακουντοφαγία είναι μια συμπεριφορά που υπάρχει σχεδόν σε όλα τα θηλυκά χερσαία θηλαστικά (περισσότερα από 4000 είδη), που αποτελείται από την κατάποση ορισμένων ή όλων των συστατικών του πλακούντα που απελευθερώνονται κατά τον τοκετό. Ωστόσο, αυτή η συμπεριφορά δεν εμφανίζεται σε μεγάλα υδρόβια (κητώδη) ή ημιυδρόβια θηλαστικά και δεν έχει τεκμηριωθεί σε καμήλες.
Ο πλακούντας δημιουργείται για την υποστήριξη του εμβρύου. Είναι ένα δυναμικό όργανο που εκτελεί διάφορες συνθετικές, εκκριτικές, φιλτραντικές, αναλυτικές και μεταφορικές λειτουργίες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο ιστός του πλακούντα προέρχεται από τροφοβλάστες, οι οποίοι αναπτύσσονται από την ίδια βλαστοκύστη με το έμβρυο. Στα θηλαστικά, είναι το όργανο μέσω του οποίου ανταλλάσσονται αέρια, θρεπτικά συστατικά και αναπνευστικά απόβλητα μεταξύ της μητέρας και του εμβρύου. Έχει ανοσολογική σημασία για τη διευκόλυνση της εμβρυϊκής ανάπτυξης, καθώς και για την επιβίωση των εμβρύων. Λίγα δευτερόλεπτα ή ώρες μετά τον τοκετό, ο πλακούντας, το αμνιακό υγρό και οι σχετικές μεμβράνες αποβάλλονται.
Η πλακουντοφαγία έχει μελετηθεί διεξοδικά κοινωνιολογικά σε πάνω από 150 πολιτισμούς χωρίς να βρεθεί καταγεγραμμένη παράδοση στην κατανάλωση πλακούντα από μητέρες αλλά και επιστημονικά, κυρίως σε ποντίκια, χάμστερ, αρουραίους και. Οι γυναίκες λοιπόν ιστορικά δεν πραγματοποιούσαν αυτή την πρακτική για κοινωνικο-πολιτιστικούς λόγους. Ωστόσο, καταγράφεται πως ο αποξηραμένος ανθρώπινος πλακούντας είναι θεραπευτικό συστατικό αιώνων της Παραδοσιακής Κινεζικής Ιατρικής που καταναλώνεται για διάφορες παθήσεις, τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες, συμπεριλαμβανομένου του χρόνιου βήχα και της ανδρικής σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Η πρώτη επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης μητρικής πλακουντοφαγίας διεξήχθη το 1917, στην οποία διαπιστώθηκε η αύξηση της πρωτεΐνης και της λακτόζης στο γάλα των θηλαζουσών γυναικών που κατανάλωναν ξηρό πλακούντα. Πιο πρόσφατα, οι πρώτες αναφορές για ανθρώπινη πλακουντοφαγία προήλθαν από τη Βόρεια Αμερική τη δεκαετία του 1970 και εξαπλώθηκαν σε γυναίκες που ζούσαν στον δυτικό κόσμο, οδηγώντας σε μια τάση για αύξηση της κατανάλωσης του πλακούντα, είτε ωμού είτε βουτηγμένου σε υγρό, στον ατμό, μαγειρεμένο, αφυδατωμένο, επεξεργασμένο σε κάψουλα ή ως τσάι.
Όμως η πλακουντοφαγία κατά την άποψη πολλών επιστημόνων μπορεί να είναι επιβλαβής τόσο για την μητέρα, όσο και το μωρό κατά τον θηλασμό. Ωστόσο, από τότε που η Kim Kardashian έκανε γνωστό ότι μετά την γέννα της καταναλώνει τον πλακούντα της σε χάπια, η πλακουντοφαγία πέρασε από την ζώνη του απόλυτου ταμπού σε αυτή του coolness και της τάσης για νέα μόδα. Μία σειρά επώνυμων γυναικών παραδέχτηκαν πως έφαγαν τον πλακούντα τους μετά την γέννα όπως για παράδειγμα η Gaby Hoffmann από το Girls, η αδελφή της Kim, Kourtney Kardashian καθώς και πρόσφατα η βρετανίδα Coleen Rooney. Άλλες τα κάνουν χάπια, άλλες smoothies κι άλλες ψητά σαν μπριζόλα.
Στην Ευρώπη η κατανάλωση πλακούντα από τις μητέρες έχει βρει στην Μεγάλη Βρετανία σχετική ανταπόκριση και εξετάστηκε το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο. Τον Δεκεμβρίο του 2020 το FSA, η αρχή ασφάλειας τροφίμων της Μεγάλης Βρετανίας, ανακοίνωσε ότι ο πλακούντας δεν θα ταξινομηθεί ως νέα τροφή, αλλά θεωρείται τρόφιμο ανθρώπινης προέλευσης, όπως το μητρικό γάλα. Έτσι ιδρύθηκαν νόμιμες εταιρίες για την παροχή υπηρεσιών λήψης κι επεξεργασίας πλακούντα μετά τη γέννηση που λειτουργούν πάροχοι Placenta Remedy Services.
Ο πλακούντας θεωρείται «τρόφιμο» σύμφωνα με τον ορισμό που παρέχεται στο άρθρο 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 και το FSA έχει καταλήξει στους ακόλουθους προσδιορισμούς σε σχέση με την κατανάλωση ανθρώπινου πλακούντα και προϊόντων πλακούντα:
1. Ο πλακούντας δεν θεωρείται «Προϊόν ζωικής προέλευσης».
2. Έχοντας εξετάσει διεξοδικά τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για την κατάσταση της νέας τροφής, η FSA δεν θεωρεί ότι ο ακατέργαστος πλακούντας ή τα προϊόντα πλακούντα είναι «Νέα Τρόφιμα». Αν και ενδέχεται να μην υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για το σημαντικό Ιστορικό Κατανάλωσης πριν από τις 15 Μαΐου 1997, είναι πιθανό ότι η προσωπική κατανάλωση πλακούντα δεν μπορεί να μετρηθεί ποσοτικά συμβαίνει στην ΕΕ εδώ και πολλά χρόνια. Δεν πιστεύουμε ότι καμία από τις δέκα κατηγορίες όπως περιγράφεται λεπτομερώς στο άρθρο 3 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) 2015/2283, σχετίζεται με ακατέργαστο πλακούντα ή προϊόντα πλακούντα.
3. Καθώς ο πλακούντας θεωρείται τρόφιμο, οι επιχειρήσεις επεξεργασίας πλακούντα είναι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων (FBO) και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για εγγραφή.
4. Ως FBO, οι επιχειρήσεις επεξεργασίας πλακούντα απαιτείται να διασφαλίζουν ότι παράγουν ασφαλή και υγιεινά τρόφιμα και να είναι σε θέση να αποδείξουν την ασφάλεια και την υγιεινή των διαδικασιών και των προϊόντων τους, προς ικανοποίηση της αρμόδιας αρχής τους μέσω της εφαρμογής ενός Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας Τροφίμων βασισμένο στις αρχές HACCP.
Ο πλακούντας μπορεί να περιέχει ρύπους χημικής ή μικροβιολογικής φύσης που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία εάν καταναλωθούν, καθώς ορισμένα τοξικά στοιχεία όπως το αρσενικό, ο μόλυβδος, το κάδμιο και ο υδράργυρος έχουν βρεθεί στους πλακούντες. Αν και, οι ανωτέρω επιμολυντές βρίσκονται συνήθως σε δόσεις κάτω από τοξικά επίπεδα και δεν μπορεί να επαληθευτεί ότι η κατανάλωσή τους δεν θα μπορούσε να προκαλέσει δηλητηρίαση ή βλάβη.
Η διαμάχη συνεχίζεται μεταξύ των ερευνητών με την μία μερίδα επιστημόνων να αναφέρουν ότι δεν υπάρχει επιστημονικό υπόβαθρο που να υποστηρίζει τα οφέλη της πλακεντοφαγίας, ενώ αντίθετα, άλλοι αποδίδουν σημαντικά οφέλη στην πλακουντοφαγία, όπως αυξημένη παραγωγή γάλακτος, βελτίωση της διάθεσης, μειωμένη επιλόχεια κατάθλιψη και κόπωση και μεγαλύτερη αύξηση βάρους στο νεογέννητο. Αξίζει να σημειωθει η επίδραση του τρόπου παρασκευής του ‘’βρώσιμου’’ πλακούντα. Ωμός, μαγειρεμένος ή αφυδατωμένος έχει διαφορετικά συστατικά και έτσι μπορεί να χαθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα ή να ενιχυθούν υπάρχοντες κίνδυνοι. Μελέτες με εικονικές (placebo) κάψουλες πλακούντα δεν έχουν δείξει σημαντικές επιδράσεις στα ορμονικά επίπεδα, την παραγωγή γάλακτος και την αύξηση βάρους στο νεογέννητο. Είναι φανερό λοιπόν πως υπάρχουν ακόμη ερωτήματα που πρέπει να επιλυθούν σχετικά με το θέμα της πλακουντοφαγίας στους ανθρώπους. Απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθούν ή να απορριφθούν οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί μέχρι στιγμής.
Consumption of Maternal Placenta in Humans and Nonhuman Mammals: Beneficial and Adverse Effects
Ακολουθήστε το Cibum 
