Η Υγιεινολόγος, MSc Επιστημών Τροφίμων Μαρία Χαιρετάκη, αναλύει τις σημαντικές οικονομικές και λειτουργικές επιβαρύνσεις στη βιομηχανία τροφίμων, κυρίως λόγω των απαιτήσεων συμμόρφωσης αλλά κα στους καταναλωτές καθώς αναμένονται αυξήσεις τιμών σε βασικά προϊόντα.
Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών αποτελούν κρίσιμες παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, οι οποίες συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή και στη διατάραξη των οικοσυστημάτων. Αναφέρονται στη μόνιμη μετατροπή δασικών εκτάσεων σε μη δασικές, προκειμένου να χρησιμοποιούνται για καλλιέργειες ή κτηνοτροφία. Έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις, όπως είναι η αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η απειλή των μέσων διαβίωσης πολλών ανθρώπων που εξαρτώνται οικονομικά από τα δάση.
Η αντιμετώπιση της αποψίλωσης και των συνεπειών της έχει καταστεί προτεραιότητα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο νέος κανονισμός 2023/1115 της ΕΕ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αντιμετώπιση της αποψίλωσης και της υποβάθμισης δασικών εκτάσεων. Ο κανονισμός αυτός έχει σχεδιαστεί με σκοπό να περιορίσει την εισαγωγή και την εμπορία προϊόντων που συνδέονται με αυτές τις πρακτικές, διασφαλίζοντας έτσι ότι οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές θα παίξουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των παγκόσμιων δασικών οικοσυστημάτων.
Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούν οι βασικές διατάξεις του κανονισμού, η έναρξη ισχύος τους και θα αναλυθούν οι πιθανές οικονομικές επιπτώσεις στη βιομηχανία τροφίμων και στους καταναλωτές.
Επισκόπηση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2023/1115
Ο εν λόγω κανονισμός έχει στόχο τη μείωση της συμβολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αποψίλωση και υποβάθμιση των δασικών εκτάσεων σε όλο τον κόσμο. Όπως ορίζεται, αυτό θα επιτυγχάνεται ρυθμίζοντας την αλυσίδα εφοδιασμού συγκεκριμένων προϊόντων, όπως είναι τα βοοειδή, το κακάο, ο καφές, το φοινικέλαιο, το καουτσούκ, η σόγια και η ξυλεία.
Ο κανονισμός ορίζει ότι τα εν λόγω εμπορεύματα και τα παράγωγα προϊόντα τους μπορούν να διατίθενται στην αγορά της ΕΕ ή να εξάγονται από αυτή, μόνο εφόσον πληρούν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις. Αυτές προβλέπουν ότι τα προϊόντα δε συνδέονται με την αποψίλωση ή την υποβάθμιση δασών, ότι είναι συμβατά με το νομικό πλαίσιο της χώρας παραγωγής και ότι συνοδεύονται από δήλωση συμμόρφωσης με τα οριζόμενα (άρθρο 3).
Η δέουσα επιμέλεια είναι απαραίτητη για τη συμμόρφωση, απαιτώντας από τις εταιρείες της αλυσίδας εφοδιασμού να συλλέγουν και να επαληθεύουν σχετικές πληροφορίες. Στο πλαίσιο αυτό καλούνται να ανασκοπούν ετησίως και να διατηρούν αρχεία τεκμηρίωσης για τουλάχιστον πέντε έτη. Η υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών ελέγχου αναμένεται μακροπρόθεσμα να συμβάλλει στον περιορισμό της δασικής καταστροφής και στην προστασία της βιοποικιλότητας.
Έναρξη ισχύος & εφαρμογή
Ο κανονισμός 2023/1115 της ΕΕ τέθηκε επίσημα σε ισχύ στα μέσα του 2024, ωστόσο οι κανόνες αναφορικά με τα εμπορεύματα, οι υποχρεώσεις των ενδιαφερόμενων μερών και οι αντίστοιχες κυρώσεις θα εφαρμόζονται από τις 30 Δεκεμβρίου 2024. Αρχής γενομένης από τότε, θα πρέπει να διασφαλίζεται και να αποδεικνύεται μέσω συστημάτων ιχνηλασιμότητας, ότι προϊόντα που έχουν παρασκευαστεί μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020 και διακινούνται εντός και από τα σύνορα της Ένωσης, δεν συνδέονται με δραστηριότητες αποψίλωσης.
Οικονομικός αντίκτυπος στη βιομηχανία τροφίμων και στους καταναλωτές
Ο νέος κανονισμός της ΕΕ επιβάλλει σημαντικές οικονομικές και λειτουργικές επιβαρύνσεις στη βιομηχανία τροφίμων, κυρίως λόγω των απαιτήσεων συμμόρφωσης. Οι εταιρείες που εισάγουν τρόφιμα, όπως το κακάο, η σόγια, ο καφές και το φοινικέλαιο, οφείλουν να εγκαταστήσουν συστήματα ιχνηλασιμότητας, τα οποία θα τεκμηριώνουν την προέλευση, επαληθεύοντας τη γεωγραφική θέση του αγροτεμαχίου. Οι επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους υποχρεούνται να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις για τη συμμόρφωση, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και ανεξάρτητους ελέγχους. Οι απαιτήσεις αυτές αυξάνουν το λειτουργικό κόστος, ιδίως για τις μικρότερες εταιρείες, ενώ η μη συμμόρφωση μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις, ανακλήσεις και απαγορεύσεις διακίνησης προϊόντων.
Οι καταναλωτές θα επωμιστούν πιθανότατα το μεγαλύτερο μέρος αυτού του κόστους, με τις τιμές των προϊόντων να αναμένεται να σημειώσουν ακόμη μεγαλύτερη αύξηση. Καθώς λειτουργικό το κόστος των βιομηχανιών μεταφέρεται κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι λιανικές τιμές των προϊόντων – ειδικά για αγαθά που καταναλώνονται σε καθημερινή βάση, όπως ο καφές – θα αυξηθούν. Επιπλέον, η αυστηρή παρακολούθηση των περιοχών παραγωγής αναμένεται να επιφέρει περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές, δημιουργώντας επιπλέον οικονομική επιβάρυνση για τους καταναλωτές. Παρόλα αυτά, ο κανονισμός ευθυγραμμίζεται με τις μελλοντικές τάσεις και την αυξανόμενη ζήτηση των καταναλωτών, για βιώσιμα προϊόντα.
Ακολουθήστε το Cibum 
