Το σορβικό οξύ, το πιο συνηθισμένο συντηρητικό τροφίμων, είναι αθώο ή μήπως όχι;
Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για το πιο σύνηθες συντηρητικό, το σορβικό οξύ, που χρησιμοποιούν οι βιομηχανίες για την παράταση της ζωής των τροφίμων και την προστασία τους από τους μικροοργανισμούς. Πολλά είναι όμως και αυτά που δεν έχουν ειπωθεί. Ποια η θέση των επιστημόνων, των κρατικών φορέων και των βιομηχανιών και τι πρέπει να πιστέψει ο καταναλωτής; Οι επαγγελματίες τροφίμων υποστηρίζουν ότι είναι το πιο αθώο συντηρητικό χωρίς επιπτώσεις και συνέπειες για την υγεία παράλληλα όμως η βιομηχανία τροφίμων δέχεται διαχρονικά, επιθέσεις, κυρώσεις και πρόστιμα για την εκτεταμένη χρήση του. Και εν κατακλείδι πόσο αθώα είναι μία ουσία που στην ελεύθερη μορφή της, σε σκόνη, ερεθίζει τα μάτια, την αναπνευστική οδό και σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα τρόφιμα προκαλεί κνησμό και στοματικό ερεθισμό, αλλά παρόλα αυτά η EFSA (European Food Safety Authority) αλλά και ο Ελληνικός κώδικας τροφίμων και ποτών δίνει το πράσινο φως για την χρήση του? Mάλιστα ο ΕΦΕΤ επιβάλει κυρώσεις όχι μόνο για εκτεταμένη χρήση του σερβικού οξέως αλλά και για την ΜΗ χρήση του.
Τι είναι το σορβικό οξύ
Πρόκειται για ένα φυσικό οργανικό οξύ που στη στερεή του κατάσταση είναι λευκή σκόνη με ελαφριά οσμή και χρησιμοποιείται ευρέως στα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα ως συντηρητικό. Η αντιμικροβιακή δράση του σορβικού οξέος ανακαλύφθηκε στην Γερμανία λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος. Εντοπίστηκε ως ουσία και απομονώθηκε από το φυτό Sorbus aucuparia το 1859, από το οποίο πήρε και το όνομά του. Συγγενή είδη του φυτού υπάρχουν στην Ελλάδα, όπως η μουσμουλιά και φυτά της ίδιας οικογένειας, με το κοινό όνομα σουρβιά. Χρησιμοποιείται είτε ως ελεύθερο οξύ, είτε ως άλατα του καλίου και του ασβεστίου. Για την ευρεία εμπορική του χρήση, παρασκευάζεται με διάφορες χημικές διαδικασίες.
Η γνωστή και ως «λευκή σκόνη» των τροφίμων δρα κυρίως κατά της μούχλας και ορισμένων παθογόνων βακτηρίων, όπως κλωστρίδια, και είναι πιο αποτελεσματικό στα όξινα και ελαφρώς όξινα τρόφιμα. Χρησιμοποιείται σε ένα μεγάλο εύρος προϊόντων διατροφής, όπως είναι το γιαούρτι, οι σάλτσες, οι μαργαρίνες, τα γαλακτοκομικά, οι φρουτοσαλάτες, τα διάφορα προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, τα αναψυκτικά, κλπ. Ο νομοθέτης έχει φροντίσει να καθορίσει, ανώτερο όριο χρήσης και σε αυτές τις ποσότητες δεν έχει αναφερθεί κάποια παρενέργεια. Όμως ένα ποσοστό ανθρώπων (μικρό) μπορεί να παρουσιάζει ελαφρές ψευδό-αλλεργικές αντιδράσεις.
Ο ΕΦΕΤ έχει ανακαλέσει προϊόντα στα οποία, από αστοχία στην παραγωγική διαδικασία, δεν είχε προστεθεί το προβλεπόμενο σορβικό οξύ, με αποτέλεσμα να μην μπορεί το προϊόν να συντηρηθεί σωστά μέχρι την λήξη του.
Οι ενώσεις του σορβικού οξέως που χρησιμοποιούνται για την συντήρηση των τροφίμων είναι το σορβικό οξύ που ταυτοποιείται ως Ε200, το σορβικό κάλιο Ε202 και το σορβικό ασβέστιο Ε203 και των οποίων οι συγκεντρώσεις είτε από μόνες τους είτε σε συνδυασμό με άλλες συντηρητικές ουσίες καθορίζονται από πολύ αυστηρές νομοθετικές διατάξεις με στόχο την εξασφάλισης της λειτουργικότητάς τους, αλλά και την προστασία του τελικού καταναλωτή. Η συμμόρφωση με τα όρια χρήσης σορβικού οξέος και των αλάτων του σε ένα τρόφιμο είναι υποχρέωση της επιχείρησης που το παράγει.
Οι αρχές διεξάγουν δειγματοληπτικούς ελέγχους από την αγορά, και ο ΕΦΕΤ έχει στο παρελθόν προχωρήσει στην άμεση απόσυρση προϊόντων όπως πορτοκαλάδα με ανθρακικό και μαρμελάδα δαμάσκηνο, στην οποία παρατηρήθηκε υπέρβαση του ορίου όσον αφορά τη συντηρητική ουσία σορβικό οξύ. Σε άλλες περιπτώσεις ο ΕΦΕΤ προχώρησε στην ανάκληση προϊόντων, όπως κρουασάν, στα οποία, από αστοχία στην παραγωγική διαδικασία, δεν είχε προστεθεί το προβλεπόμενο σορβικό οξύ, με αποτέλεσμα να μην μπορεί το προϊόν να συντηρηθεί σωστά μέχρι την λήξη του.
Αν και κοινότυπο, καταλήγουμε πάλι στο ρητό του Κλεόβουλου του Λίνδιου: παν μέτρον άριστον. Το σερβικό οξύ είναι απαραίτητο για τον τρόπο ζωής και διατροφής που έχει επιλέξει ο σύγχρονος άνθρωπος: ευκολία- ταχύτητα- απόλαυση. Η χρήση της… «λευκής σκόνης» είναι λοιπόν και νόμιμη και απαραίτητη. Πάντα υπό προϋποθέσεις και εντός των επιβεβλημένων από τους κρατικούς φορείς, ορίων.
Ακολουθήστε το Cibum 
