Οι οδηγίες που δίνει η πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες.
Αναμφισβήτητα περνάμε την “χρυσή” εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία έχει κάνει την εμφάνιση της μεταξύ άλλων και στο χώρο των τροφίμων και ποτών άλλοτε εξυπηρετώντας τη διαφήμιση και άλλοτε την ασφάλεια. Το 2022 μάλιστα κυκλοφόρησε η πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, την οποία οι χρήστες χρησιμοποιούν για συμβουλές παντός επιστητού, από μερικές πολύ πρόχειρες, όπως το “πώς να μαγειρέψω meth”, μέχρι και συμβουλές διατροφής.
Ωστόσο, έρευνες αποκαλύπτουν μια “άβολη αλήθεια” τόσο για την κατάσταση της διατροφικής επιστήμης όσο και για τον τρόπο με τον οποίο το ChatGPT ερμηνεύει και μεταφέρει τις επιστημονικές μελέτες. Όπως αναλύει το Inverse, η κακή επιστήμη κρύβεται στους αλγόριθμους, η οποία θα μπορούσε να συμβάλει σε δυνητικά απειλητικούς για τη ζωή κινδύνους, όπως διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες ή συμβουλές διατροφής που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Ενώ φαινομενικά η πλατφόρμα είναι εμπλουτισμένη με εγκυκλοπαιδικές γνώσεις απροσδιόριστου αριθμού θεμάτων, αυτές τις πληροφορίες τις συγκεντρώνει από το διαδίκτυο χωρίς να μπορεί να τις αξιολογήσει. Όσον αφορά τη διατροφή, υπάρχουν πολλές πληροφορίες στο διαδίκτυο που μπορεί να μην είναι επιστημονικά έγκυρες ή εφαρμόσιμες για τον άνθρωπο, λέει η Lindsay Malone, εγγεγραμμένη διαιτολόγος που ασκεί ολοκληρωμένη και λειτουργική διαιτολογία στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve. «Υπάρχουν τόσα πολλά ιστολόγια ή ιστότοποι υγείας και ευεξίας που μπορεί να έχουν δηλώσεις που δεν είναι απαραίτητα ψευδείς. Μπορεί όμως να βασίζονται σε δεδομένα σε ζώα ή σε μικρότερες μελέτες όπου έχουμε στοιχεία για να προχωρήσουμε σε μια μεγάλη μελέτη, αλλά δεν μπορούμε να αλλάξουμε ακόμα τις συστάσεις μας μέχρι να το δούμε να αποδεικνύεται σε μεγαλύτερη ανθρώπινη κλίμακα», λέει στην Inverse.
Ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, διαπίστωσε ότι ο καθορισμός μιας δίαιτας δεν σήμαινε ότι το chatbot έβλεπε πάντα αυτούς τους διατροφικούς περιορισμούς. Ως πείραμα, οι συντάκτες του άρθρου ζήτησαν από το ChatGPT να παράσχει μια δίαιτα ιδανική για άτομα των οποίων τα νεφρά παρουσιάζουν ανεπάρκεια και υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Η τεχνητή νοημοσύνη παρείχε μια ακριβή απάντηση, όπως μείωση της πρόσληψης καλίου και φωσφόρου και συμβουλή σε έναν «διαιτολόγο νεφρών». Αλλά όταν ζητήθηκε να δημιουργήσει ένα μενού διάρκειας μιας εβδομάδας, τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται, όπως το σπανάκι και το αβοκάντο, δεν ήταν τα βέλτιστα για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση και δεν παρείχαν καμία προειδοποίηση, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
Μια άλλη μελέτη του 2023 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nutrition εξερεύνησε τη χρήση του ChatGPT για τη δημιουργία γευμάτων φιλικών προς τις τροφικές αλλεργίες. Οι ερευνητές εστίασαν σε 14 τροφικές αλλεργίες, οι οποίες περιελάμβαναν γλουτένη, αυγά, ψάρια, οστρακοειδή, μαλάκια, ξηρούς καρπούς και γαλακτοκομικά. Τα περισσότερα από τα μενού που δημιούργησε σωστά το chatbot άφησαν εκτός το καθορισμένο τροφικό αλλεργιογόνο. Αλλά για την επιλογή χωρίς ξηρούς καρπούς, το ChatGPT περιελάμβανε γάλα αμυγδάλου, μια από τις πιο σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή τροφικές αλλεργίες. Ίσως ο σοβαρότερος κίνδυνος της συμβουλής του ChatGPT είναι ότι έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει ή να ενθαρρύνει τη διαταραγμένη διατροφή.
Αυτή βέβαια δεν είναι η πρώτη περίπτωση συμβουλών τεχνητής νοημοσύνης που προκαλούν ανησυχία. Το περασμένο καλοκαίρι, η Εθνική Ένωση Διατροφικών Διαταραχών (NEDA) ανακοίνωσε ότι έκλεινε προσωρινά μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας με το όνομα Tessa, που προοριζόταν να αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναμικό, επειδή έδινε συμβουλές απώλειας βάρους σε άτομα με διατροφικές διαταραχές. Μια έκθεση του Αυγούστου που κυκλοφόρησε από το Κέντρο Καταπολέμησης του Μίσους (CCDH) διαπίστωσε ότι τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης παρήγαγαν επιβλαβές περιεχόμενο διατροφικών διαταραχών στο 23% των περιπτώσεων. Στο 94% αυτού του επιβλαβούς περιεχομένου, το bot παρείχε προειδοποιήσεις ότι οι συμβουλές ήταν επικίνδυνες, αν και όλες οι πληροφορίες εξακολουθούσαν να είναι άμεσα διαθέσιμες.
Σε μια μικρή έρευνα που πραγματοποίησε το Inverse, ζητώντας από το ChatGPT να δημιουργήσει μια δίαιτα απώλειας βάρους, τα αποτελέσματα ήταν διαφωτιστικά. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα γεύματα, ενώ αποτελούνταν από τυπικό υγιεινό φαγητό, όπως πρωινή βρώμη και φιλέτο κοτόπουλου με μπρόκολο και κινόα για δείπνο, ήταν αρκετά ήπια και περιορισμένη. Το ChatGPT δεν κάνει καμία αναφορά στις διατροφικές προτιμήσεις ενός ατόμου και δεν παρέχει οδηγίες για εναλλακτικές, όπως επιλογές φυτικής πρωτεΐνης για χορτοφάγους. Τα σνακ ήταν επίσης αρκετά φτωχά. Αλλά αυτό που ήταν πιο ανησυχητικό ήταν ότι το ChatGPT πρότεινε 1.200 θερμίδες την ημέρα για μια ενήλικη γυναίκα και 1.500 θερμίδες για τους άνδρες. Η Debbie Fetter, επίκουρη καθηγήτρια με διδακτορικό στη διατροφική βιολογία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Davis, λέει στην Inverse ότι αυτό το είδος περιορισμού των θερμίδων είναι ανθυγιεινό: μπορεί να κάνει το σώμα να πιστέψει ότι περνάει από λιμό και, ως αποτέλεσμα, να επιφέρει «πτώση μεταβολισμού για εξοικονόμηση ενέργειας». Εάν ελπίζετε να χάσετε βάρος με αυτή τη δίαιτα, μπορεί να αντιμετωπίσετε το ακριβώς αντίθετο. «Υπάρχουν πολλά διαταραγμένα πρότυπα διατροφής διαδεδομένα σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι άνθρωποι μπορεί να πέφτουν σε κάτι και να μην συνειδητοποιούν ότι στην πραγματικότητα, το πρότυπο διατροφής είναι πολύ περιοριστικό», λέει ο Fetter. «Είναι τρομακτικό να μην ξέρεις ποια είναι η πηγή αυτών των πληροφοριών».
Επομένως, οι ειδικοί προτείνουν πως κανένας δεν θα πρέπει να ακούει τυφλά τις συστάσεις για την «υγεία» του ChatGPT. Η παροχή επαγγελματικής βοήθειας είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ενός διατροφικού σχεδίου που λαμβάνει υπόψη περισσότερες μεμονωμένες μεταβλητές, όπως ο σωματικός τρόπος ζωής, οι προσωπικοί στόχοι και οι διατροφικές προτιμήσεις ενός ατόμου με βάση το τι πραγματικά του αρέσει να τρώει ή τις πολιτιστικές αξίες.
Ακολουθήστε το Cibum 
