Σε ποιους απευθύνονται και ποιος διαβάζει τις επιστημονικές έρευνες.
Του Γιάννη Ζαμπετάκη*
Ξεκίνησα την Ακαδημαϊκή μου καριέρα το 1998 στο Πανεπιστήμιο του Leeds όπου εργάστηκα ως Λέκτορας για τρία χρόνια πάνω στο άρωμα της φράουλας. Τότε ξεκίνησα και μια ερευνητική συνεργασία με τον Δάσκαλό μου Βιοχημείας (στις προπτυχιακές μου σπουδές στο Τμήμα Χημείας στο ΕΚΠΑ) καθηγητή Κωνσταντίνο Α. Δημόπουλο. Το 2003, ξεκίνησα να υπηρετώ κι εγώ το Τμήμα Χημείας στο ΕΚΠΑ, στο εργαστήριο Χημείας Τροφίμων (μέχρι το 2015 όταν και ξεκίνησα να εργάζομαι στο Πανεπιστήμιο του Λίμερικ στην Ιρλανδία) και μέχρι και σήμερα συνεργαζόμαστε με τον Κωνσταντίνο, πλέον εκτός από καλοί συνεργάτες έχουμε γίνει και πολύ καλοί φίλοι.
Η έρευνά μας ήταν πάντα 100% εφαρμοσμένη και μελετήσαμε και μελετούμε πώς τα πολικά λιποειδή των τροφίμων αναστέλλουν την δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στους ανθρώπους. Με άλλα λόγια ο στόχος μας είναι να καταλάβουμε πλήρως την καρδιοπροστατευτική δράση των πολικών λιποειδών που βρίσκονται σε ιχθυηρά, στο ελαιόλαδο, στον κατσίγαρο, στα τυριά και στο γιαούρτι καθώς και σε κρασιά.
Η έρευνά μας ποτέ όμως δεν ήταν σε απόσταση από την κοινωνία. Πάντα φροντίζαμε και προσπαθούμε ακόμα και σήμερα να επικοινωνούμε την έρευνά μας όχι μόνο σε συνέδρια και ημερίδες αλλά και προς την κοινωνία, για να ενημερώσουμε τον κόσμο, τι μπορεί να βελτιώσει στην διατροφή του για να μειώσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (π.χ. μέσω και των elearning προγραμμάτων του ΕΚΠΑ).
Όλα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι στα ΑΕΙ, πάντα προσπαθούσα να βρω ένα τρόπο διάχυσης της γνώσης προς το κοινό, προς τον αναγνώστη ή τηλεθεατή ή ακροατή στο ραδιόφωνο.
Αλλά ακόμα και μετά από 25 χρόνια στα αμφιθέατρα και στα εργαστήρια, η απορία μου είναι τούτη: γιατί οι Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι δεν γράφουν βιβλία, δεν προσπαθούν να επικοινωνήσουν την γνώση τους προς την κοινωνία;
Ο λόγος είναι μάλλον απλός: το εύκολο άλλοθί τους είναι ότι όταν κάνουν αίτηση για προαγωγή, τα κριτήρια αξιολόγησης δεν δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα βιβλία αλλά στις επιστημονικές δημοσιεύσεις και στις ομιλίες σε διεθνή συνέδρια…
Αλλά τότε πώς θα ενημερωθεί ο απλός πολίτης;
Η δική μου φιλοσοφία είναι αλλιώτικη. Από το 2006 μέχρι σήμερα έχω γράψει 9 βιβλία: 6 στα Ελληνικά και 3 στα Αγγλικά. Τα δυο από τα 6 Ελληνικά βιβλία είναι για το ευρύ κοινό. Αυτόν τον καιρό, τελειώνω ένα ακόμα βιβλίο, την πρώτη μονογραφία μου στα Αγγλικά σχετικά με τις στατίνες και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Το βιβλίο αυτό είναι για όλους τους αναγνώστες που θέλουν να μάθουν πώς η διατροφή και ο τρόπος διαβίωσης μπορούν να μειώσουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να είναι γιατρός ή επιστήμονας. Ο τρόπος γραφής του βιβλίου αυτού είναι χωρίς να χρησιμοποιώ εξειδικευμένη ορολογία ώστε ο κάθε μη-ειδικός να είναι σε θέση να καταλάβει τα γραφόμενα και να πράξει ανάλογα για να προστατευτεί από την καρδιοπάθεια και άλλα συγγενή νοσήματα.
Από τις δεκάδες συναδέλφους που είχα αυτά τα χρόνια στην Αγγλία, στην Ελλάδα και τώρα στην Ιρλανδία, ελάχιστοι είναι σε θέση να επικοινωνήσουν με απλό και κατανοητό στο ευρύ κοινό τρόπο, την επιστήμη τους. Δεν τους ενδιαφέρει να το κάνουν αυτό μιας και δεν έχουν κάποιο κίνητρο για πιο γρήγορη ανέλιξη στην καθηγητική βαθμίδα.
Έτσι, σήμερα, αν έχουμε υψηλά επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα μας, ο γιατρός μας θα μας συνταγογραφήσει στατίνες οι οποίες όμως προκαλούν διαβήτη τύπου 2 στο 50% των ασθενών που τις λαμβάνουν. Πώς λοιπόν θα ενημερωθεί ο κόσμος για την “απάτη” των στατινών”; Πώς θα ενημερωθεί ο κόσμος για την νεότερη έρευνα στα αναψυκτικά χωρίς θερμίδες όπου χρησιμοποιείται η ασπαρτάμη; Ποιος καταναλωτής γνωρίζει ότι η ασπαρτάμη είναι καρκινογόνα; Πώς θα γίνει γνωστό στο ευρύτερο κοινό το πρόβλημα με τα μικροπλαστικά στη διατροφική αλυσίδα;
Αυτό το κενό πληροφόρησης είναι μεγάλο και όλοι μας ως μέλη ΔΕΠ έχουμε την ηθική υποχρέωση να επικοινωνήσουμε στο ευρύ κοινό τα πειραματικά μας δεδομένα.
Υποχρέωση είπα;
Ναι, φυσικά! Μιας και όλα τα μέλη ΔΕΠ στην Ελλάδα και στην συντριπτική πλειοψηφία των ΑΕΙ ανά τον κόσμο, είμαστε δημόσιοι υπάλληλοι. Με άλλα λόγια μας πληρώνουν οι φορολογούμενοι και σε αυτούς θα πρέπει να επιστρέφει η υπεραξία της δουλειάς μας.
Πόσοι από εμάς τους Ακαδημαϊκούς όμως μπορούμε να κοιταχθούμε στον καθρέφτη και να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση: τι μπορώ να προσφέρω ως ερευνητής και δάσκαλος στην κοινωνία;
Δυστυχώς ελάχιστοι…
Υ.Γ. Κλείνω με τους στίχους του Κώστα Βάρναλη: Οι Μοιραίοι.
Mες την υπόγεια την ταβέρνα, μες σε καπνούς και σε βρισές (απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα) όλ’ η παρέα πίναμ’ εψές· εψές, σαν όλα τα βραδάκια, να πάνε κάτου τα φαρμάκια. Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο και κάπου εφτυούσε καταγής. Ω! πόσο βάσανο μεγάλο το βάσανο είναι της ζωής! ..
*O Γιάννης Ζαμπετάκης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χημείας Τροφίμων, στο Τμήμα των Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Λίμερικ (UL) στην Ιρλανδία και “παίζει” πάντα Αριστερό Εξτρέμ.
Email: funfood16@gmail.com
Twitter: @yanzabet
Ακολουθήστε το Cibum 
