Σκόνες αδυνατίσματος: Κίνδυνος από υψηλή περιεκτικότητα τοξικών ουσιών

Τα ορυκτέλαια καθιστούν «ακατάλληλες» σχεδόν όλες τις σκόνες αδυνατίσματος.

Τα ροφήματα διατροφής υπόσχονται γρήγορη επιτυχία στην απώλεια βάρους. Όμως η έρευνα του Γερμανικού περιοδικού Oekotest σε 17 σχετικά προϊόντα δείχνει ότι τα υπολείμματα ορυκτελαίων αποτελούν πρόβλημα σε πολλές σκόνες. Επιπλέον, ορισμένες δηλώσεις δεν συμμορφώνονται με τις νομικές απαιτήσεις. Τα περισσότερα από τα ροφήματα για απώλεια βάρους αποτυγχάνουν των δοκιμών, ενώ μόλις δύο σκόνες χαρακτηρίζονται “καλές”. Σύμφωνα με την Foodwatch,  τα MOAH είναι τοξικές προσμείξεις, με υποψία ότι είναι καρκινογόνες και γονιδιοτοξικές, άρα δεν πρέπει να υπάρχουν σε τρόφιμα. Σε έρευνα της  οργάνωσης το 2021, έπειτα από μελέτη 152 προϊόντων σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, ανακαλύφθηκε πως 1 στα 8 ήταν μολυσμένα με ορυκτέλαια υδρογονανθράκων.

Οι σκόνες αδυνατίσματος μπορούν να αναμιχθούν με νερό, γάλα ή ένα ρόφημα φυτικής προέλευσης και αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από πρωτεΐνες γάλακτος ή/και σόγιας. Επιπλέον, υπάρχουν οι νομικά προβλεπόμενες ποσότητες βιταμινών και μετάλλων για αυτή την κατηγορία προϊόντων καθώς και – ανάλογα με το ποτό – γλυκαντικά, μέλι, σκόνη σιροπιού αγαύης, πηγές φυτικών ινών όπως βρώμη, ινουλίνη, αρώματα και άλλα πρόσθετα.

Η αναμεμειγμένη σκόνη μπορεί να μην αποτελεί γευστικό highlight, αλλά είναι αρκετά βολική: Τα στιγμιαία ποτά αναμειγνύονται γρήγορα και περιέχουν 200 έως το πολύ 250 θερμίδες ανά μερίδα, γεγονός που εξαλείφει την ανάγκη για κουραστική καταμέτρηση θερμίδων και χρονοβόρο μαγείρεμα.

Πόσο καλά όμως είναι πραγματικά τα ροφήματα διαίτης;

Πολλά προϊόντα βρέθηκαν με υψηλή περιεκτικότητα σε ορυκτέλαιο. Έντεκα ροφήματα διατροφής απέτυχαν εντελώς στο τεστ, ενω μόλις δύο έλαβαν τη βαθμολογία «καλό».

Η δοκιμή περιελάμβανε προϊόντα της κατηγορίας αναπλήρωσης γευμάτων, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να αντικαθιστούν ένα έως δύο κύρια γεύματα την ημέρα.

Μπορείτε όμως να χάσετε βάρος με αυτά τα ροφήματα;

Σε πρώτη φάση, οι σκόνες αδυνατίσματος προορίζονται να αντικαταστήσουν δύο κύρια γεύματα και να συμβάλουν έτσι στην απώλεια βάρους. Στη δεύτερη φάση, στόχος είναι η διατήρηση του βάρους που έχει επιτευχθεί, με ένα ρόφημα να αντικαθιστά μόνο ένα κύριο γεύμα. Με αυτόν τον τρόπο, στόχος είναι η σταδιακή μετάβαση σε μια πιο υγιεινή και χαμηλών θερμίδων διατροφή.

Τα τυποποιημένα προϊόντα, μπορούν στην πραγματικότητα να αποτελέσουν ένα βοήθημα στην πορεία προς την απώλεια βάρους. Ακόμη και οι κατευθυντήριες οδηγίες για τους ασθενείς για τη θεραπεία της παχυσαρκίας τα συνιστούν ως τρόπο απώλειας βάρους. Είναι όμως τα ποτά διαίτης κατάλληλα και για την απώλεια βάρους εάν είστε ελαφρώς υπέρβαροι; Ο καθηγητής Hans Hauner, επικεφαλής του Ινστιτούτου Διατροφικής Ιατρικής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου, δίνει μια απάντηση:

«Είναι σίγουρα καλύτερα από κάποια υποθερμιδική δίαιτα, όπου μπορεί να λείπουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά. Το πλεονέκτημα των τυποποιημένων προϊόντων είναι ότι η σύνθεσή τους είναι χημικά καθορισμένη, πράγμα που σημαίνει ότι τα σημαντικά μικροθρεπτικά συστατικά, οι βιταμίνες και τα μέταλλα είναι παρόντα σε επαρκείς ποσότητες και η αναλογία τους σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι κατάλληλη».

Νομικές απαιτήσεις για τα ροφήματα διατροφής

Τα ροφήματα διατροφής υπόκεινται σε αυστηρές νομικές απαιτήσεις, τόσο όσον αφορά τη σύνθεση όσο και τη διατροφική δήλωσή τους. Στον κανονισμό για τους ισχυρισμούς υγείας (HCVO), για παράδειγμα, η ΕΕ ρυθμίζει πόσες και ποιες πρωτεΐνες, μέταλλα και βιταμίνες πρέπει να περιέχουν τα ροφήματα ως ελάχιστο όριο και πόσα λιπαρά και θερμίδες μπορούν να περιέχουν ως μέγιστο όριο. Αυτό είναι σημαντικό για την ασφάλεια των προϊόντων, καθώς η απώλεια βάρους έχει θεμελιώδη επίδραση στο μεταβολισμό. Όλα τα προϊόντα συμμορφώνονται με αυτές τις απαιτήσεις σύνθεσης.

Κριτική για τα υπολείμματα ορυκτελαίων

Και τώρα τα δυσάρεστα νέα: Τα επίπεδα κορεσμένων υδρογονανθράκων ορυκτελαίων (MOSH/MOSH analogs) σε συνολικά 11 από τα 17 ροφήματα αδυνατίσματος της δοκιμής ήταν εκτός επιτρεπόμενων ορίων. Σε 7 προϊόντα, αυτά είναι τόσο υψηλά που κατηγοριοποιήθηκαν ως ιδιαίτερα αυξημένα σε παρουσία ορυκτελαίων.

Βρέθηκαν επίσης υπολείμματα υπερχλωρικού άλατος μία φορά. Αυτό μπορεί να προέρχεται από απολυμαντικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή της σκόνης. Η περιεκτικότητα ήταν διπλάσια της ημερήσιας πρόσληψης που η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εξακολουθεί να χαρακτηρίζει ως ασφαλή αν ένα άτομο 70 κιλών καταναλώνει δύο μερίδες του προϊόντος την ημέρα.

Αμφιλεγόμενα γλυκαντικά στα ροφήματα

Τέλος, στον κατάλογο συστατικών σε 14 από τα 17 ροφήματα βρέθηκαν ανεπιθύμητα γλυκαντικά: Γλυκαντικές ουσίες όπως η σουκραλόζη ή η σακχαρίνη έχουν επικριθεί επανειλημμένα, καθώς συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, ενώ το πηκτικό μέσο καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη νατρίου, έχει οδηγήσει σε εντερική φλεγμονή σε μελέτες σε ζώα.

Στις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές του, από το 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποιεί κατά της χρήσης γλυκαντικών χωρίς θερμίδες για τον έλεγχο του βάρους: Μακροπρόθεσμα, δεν βοηθούν στην απώλεια βάρους, ενώ μάλιστα από μελέτες παρατηρούνται ενδείξεις αυξημένης θνησιμότητας με την τακτική κατανάλωση γλυκαντικών.