“Greenwashing” και προστασία καταναλωτή – Η πρόταση για τους νέους κανόνες από την ΕΕ
Της ‘Αννας Λεκατσά*
Στις 20/3/2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον εκσυγχρονισμό των κανόνων της Ένωσης για την προστασία και τα δικαιώματα των καταναλωτών, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα μπορούν να προστατεύονται από αθέμιτες «πράσινες» εμπορικές πρακτικές (Greenwashing) και να προχωρούν σε (πραγματικά) φιλικές προς το περιβάλλον επιλογές.
Στο πλαίσιο της ενδυνάμωσης των καταναλωτών για την ενεργή συμμετοχή τους στην πράσινη μετάβαση, αναπτύχθηκε μία πρωτοβουλία, μέσω της οποίας υποβλήθηκε από την Επιτροπή, ένα χρόνο μετά, μία νέα πρόταση που προβλέπει ειδικότερους κανόνες και παράλληλα συμπληρώνει με προτεινόμενες αλλαγές την Οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.
Στόχος είναι να καταστούν οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί αξιόπιστοι, συγκρίσιμοι και επαληθεύσιμοι σε ολόκληρη την ΕΕ και να μειωθούν οι περιπτώσεις «ψευδοοικολογικής ταυτότητας» από τις εταιρείες που δημιουργούν παραπλανητικές εντυπώσεις για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Εξάλλου, μια μελέτη της Επιτροπής από το 2020, ανέδειξε ότι το 53,3% των περιβαλλοντικών ισχυρισμών που εξετάστηκαν στην ΕΕ βρέθηκαν ασαφείς και παραπλανητικοί, ενώ το 40% ήταν αβάσιμοι.
Οι νέοι κανόνες έρχονται λοιπόν να ενισχύσουν την προστασία των καταναλωτών έναντι αναξιόπιστων ή ψευδών περιβαλλοντικών ισχυρισμών, απαγορεύοντας το «Greenwashing» και τις πρακτικές που παραπλανούν τους καταναλωτές.
Οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν επίσης, καθώς όσες καταβάλλουν γνήσια προσπάθεια να βελτιώσουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των προϊόντων τους, θα αναγνωρίζονται και θα ανταμείβονται ευκολότερα από τους καταναλωτές και θα μπορούν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους, αντί να αντιμετωπίζουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
Με αυτόν τον τρόπο, η πρόταση θα συμβάλλει στη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού, όσον αφορά τις πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, θα βοηθηθούν οι επενδυτές και οι αγοραστές να λαμβάνουν πιο βιώσιμες αποφάσεις και θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών σε πράσινα σήματα και σχετικές πληροφορίες.
Η πρόταση στοχεύει σε ισχυρισμούς, όπως για παράδειγμα: «Τ-shirt κατασκευασμένο από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια» ή «συσκευασία από 30% ανακυκλωμένο πλαστικό» ή «αντηλιακό φιλικό προς τους ωκεανούς». Στοχεύει επίσης στην αντιμετώπιση της διάδοσης των ετικετών, καθώς και νέων δημόσιων και ιδιωτικών περιβαλλοντικών σημάτων. Καλύπτει όλες τις εθελοντικές αξιώσεις σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, πτυχές ή επιδόσεις ενός προϊόντος, μιας υπηρεσίας ή του ίδιου του εμπόρου. Ωστόσο, αποκλείει ισχυρισμούς που καλύπτονται από υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ, όπως το σήμα EU Eco label ή το λογότυπο των βιολογικών τροφίμων, επειδή οι ισχύοντες νόμοι ήδη διασφαλίζουν ότι αυτοί οι ρυθμιζόμενοι ισχυρισμοί είναι αξιόπιστοι.
Όταν λοιπόν οι εταιρείες αποφασίσουν να διατυπώσουν και να επικοινωνήσουν κάποιο «πράσινο» μήνυμα στους καταναλωτές, η νέα οδηγία θα απαιτεί να τεκμηριώνουν τον ισχυρισμό τους σχετικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων/υπηρεσιών τους, χρησιμοποιώντας τυποποιημένες μεθόδους ποσοτικοποίησης. Θα πρέπει να σέβονται τους ελάχιστους κανόνες και να επαληθεύουν τους ισχυρισμούς από κάποιο ανεξάρτητο και διαπιστευμένο φορέα για τον σκοπό αυτό.
Επιπλέον, μέσω της νέας πρότασης θα ρυθμίζεται και η χρήση των περιβαλλοντικών σημάτων. Σήμερα, υπάρχουν στην ΕΕ, τουλάχιστον 230 διαφορετικές ετικέτες και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό οδηγεί σε σύγχυση και δυσπιστία των καταναλωτών. Για τον έλεγχο της διάδοσης τέτοιων ετικετών και σημάτων, δεν θα επιτρέπονται νέα δημόσια συστήματα σήμανσης, εκτός εάν αναπτυχθούν σε επίπεδο ΕΕ, ενώ τυχόν νέα ιδιωτικά συστήματα θα πρέπει να λαμβάνουν έγκριση, προκειμένου να επιτρέπεται η χρήση τους για την επικοινωνία των επιχειρήσεων.
Η νέα προτεινόμενη πράξη «Green Claims Directive» δημοσιεύθηκε στις 22/3/2023 και είναι ανοικτή για την υποβολή παρατηρήσεων για 8 εβδομάδες, δηλαδή μέχρι τις 25/5/2023. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συγκεντρώσει όλες τις παρατηρήσεις που θα σταλούν και θα τις υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ώστε αυτές να ληφθούν υπόψη κατά τη νομοθετική συζήτηση.
Όταν (ή αν) εφαρμοστούν οι νέοι κανόνες, οι καταναλωτές θα λαμβάνουν σαφείς και τεκμηριωμένες πληροφορίες για να επιλέξουν φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και υπηρεσίες με την ισχυρή διαβεβαίωση ότι όταν κάτι πωλείται ως «πράσινο», είναι και στην πραγματικότητα πράσινο!
Πηγές:
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_2098
https://environment.ec.europa.eu/publications/proposal-directive-green-claims_en
*Άννα Λεκατσά Γεωπόνος-Επιστήμονας Τροφίμων, Senior Consultant AG ADVENT AE
Ακολουθήστε το Cibum 
