Παρά την επίσημη έγκριση των Αρχών και τις διαβεβαιώσεις περί ασφάλειας η χρήση της ακτινοβόλησης τροφίμων παραμένει περιορισμένη.
Ακτινοβολία είναι η φυσική επεξεργασία τροφίμων με ιονίζουσα ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να:
- Καταστρέφει μικροοργανισμούς, ιούς, βακτήρια ή έντομα
- Αποτρέπει τη βλάστηση πατάτας, κρεμμυδιού και σκόρδου
- Επιβραδύνει την ωρίμανση και τη γήρανση των φρούτων και των λαχανικών
- Παρατείνει τη διάρκεια ζωής και αποτρέπει τις τροφιμογενείς ασθένειες στο κρέας, τα πουλερικά και τα θαλασσινά.
Η χρήση της αν και περιορισμένη, επιτρέπεται σε πολλές χώρες. Η ακτινοβόληση τροφίμων δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον σωστό χειρισμό των τροφίμων. Τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ακτινοβόληση εξακολουθούν να απαιτούν κατάλληλη ψύξη και μαγείρεμα πριν από την κατανάλωσή τους όταν χρειάζεται.
Πότε επιτρέπεται η ακτινοβόληση τροφίμων;
Η επεξεργασία τροφίμων με ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να εγκριθεί εάν:
- υπάρχει εύλογη τεχνολογική ανάγκη
- δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για την υγεία
- ωφελεί τους καταναλωτές
- δεν αντικαθιστά την υγιεινή, την υγεία ή την ορθή μεταποιητική ή γεωργική πρακτική
Τα ακτινοβολημένα τρόφιμα ή τρόφιμα που περιέχουν ακτινοβολημένα συστατικά πρέπει να φέρουν σχετική ετικέτα.
Η ακτινοβόληση των τροφίμων δεν έχει καμία σχέση με τη ραδιενεργή μόλυνση των τροφίμων που προκύπτει από διαρροή ή ατύχημα. Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων EFSAμ του 2011 διαπίστωσε ότι είναι αποτελεσματική στη διασφάλιση της μικροβιολογικής ασφάλειας των τροφίμων. Ορισμένες ενώσεις καταναλωτών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν εκφράσει όμως, ανησυχίες ότι μπορεί να γίνει κατάχρηση από τις επιχειρήσεις για να καλύψουν την κακή υγιεινή στις διαδικασίες παραγωγής.
Παρόλα αυτά δεν είναι ακόμη αποδεκτή από τους καταναλωτές. Σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ η επίσημη έγκριση των Αρχών δεν έχει επηρεάσει ούτε τη βιομηχανία ούτε και τους καταναλωτές αφού οι φόβοι τους παραμένουν, παρά τα επιστημονικά στοιχεία πως η ακτινοβόληση είναι ασφαλής.
Τα έτη 2018-2019 στην ΕΕ ιονίζουζα ακτινοβολία τροφίμων έλαβε χώρα σε 14 κράτη μέλη και τη Νορβηγία σε 24 εγκεκριμένες εγκαταστάσεις. Μόνο 10 κράτη μέλη πραγματοποιούν επί του παρόντος ακτινοβόληση τροφίμων. Στο τέλος της περιόδου αναφοράς (31 Δεκεμβρίου 2019), υπήρχαν 24 εγκεκριμένες εγκαταστάσεις ακτινοβόλησης στην ΕΕ, οι οποίες βρίσκονταν σε 14 κράτη μέλη: Γαλλία (5), Γερμανία (4), Βουλγαρία (2), Κάτω Χώρες (2), Ισπανία (2), Βέλγιο (1), Τσεχική Δημοκρατία (1), Κροατία (1), Εσθονία (1), Ιταλία (1), Ουγγαρία (1), Πολωνία (1), Ρουμανία (1) και Ηνωμένο Βασίλειο (1).
Από αυτά τα 14 κράτη μέλη που διαθέτουν εγκαταστάσεις ακτινοβόλησης, τέσσερα δεν υπέβαλαν κανένα τρόφιμο σε ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά την περίοδο 2018-2019: Βουλγαρία, Ιταλία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε επεξεργασία ακτινοβόλησης τα έτη 2018-2019, υποβλήθηκαν 7.832 τόνοι (-23,3 %) σε σύγκριση με το διάστημα 2016–2017. Ο κύριος λόγος αυτής της μείωσης φαίνεται να είναι η ανησυχία της βιομηχανίας ότι οι καταναλωτές θα αρνούνταν να αγοράσουν τρόφιμα με σήμανση ως ακτινοβολημένα, αν και αυτό δεν έχει αποδειχθεί.
Κύρια προϊόντα που υποβλήθηκαν σε επεξεργασία ήταν Βατραχοπόδαρα, (65,1 %), Πουλερικά (20,6 %) και Αποξηραμένα αρωματικά βότανα, μπαχαρικά και φυτικά αρτύματα (14,0 %) με κύρια τοποθεσία ακτινοβόλησης το Βέλγιο (81,4 %).
Στο σχήμα 1 παρουσιάζεται η κατανομή των προϊόντων που ακτινοβολήθηκαν σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις στα κράτη μέλη της Ένωσης κατά το 2018 και 2019.
Οι ποσότητες τροφίμων (σε τόνους) που υποβάλλονται σε επεξεργασία με ιοντίζουσα ακτινοβολία στην ΕΕ μειώνονται από το 2010, όπως φαίνεται στο σχήμα 2.
Να σημειωθεί ότι πρόσφατα στην Αυστραλία κατατέθηκε πρόταση να αλλάξουν οι κανόνες σχετικά με την ακτινοβολία που χρησιμοποιείται στα τρόφιμα. Προτάθηκε να αυξηθεί το μέγιστο επιτρεπόμενο επίπεδο ενέργειας των μηχανημάτων που παράγουν ακτίνες Χ για την ακτινοβολία τροφίμων, από 5 σε 7,5 megaelectrovolt (MeV), αν και εφόσον ο στόχος των ακτίνων Χ είναι κατασκευασμένος από ταντάλιο ή χρυσό.
Ακολουθήστε το Cibum 
